پنیر و دیگر هیچ

پنیر که نام دیگر آن «جبن» است، از قدیم‌الایام یکی از اصلی‌ترین ارکان صبحانه ما ایرانیان را تشکیل داده است. این صبحانه آشنا و قدیمی هم مانند بسیاری از مواد غذایی دارای خواص و همچنین مضرات فراوانی است و زمانی ما می‌توانیم از خواص آن بهره‌مند شویم که به‌وسیله مصلحات غذایی، مضرات پنیر را به حداقل برسانیم.
پنیر با طبیعت «سرد و تری» که دارد از نظر طب سنتی بلغم‌زا شناخته شده است. در طب سنتی، تئوری بنیادینی به نام «اخلاط چهارگانه» و مفاهیمی مانند «سردی و گرمی» وجود دارد. بدین معنی که بدن ما از ۴ خلط «صفرا، خون، بلغم و سودا» تشکیل شده است.
در صورتی که ما بتوانیم این ۴ خلط را در بدن به حد اعتدال نگه داریم، سلامتی حاصل است. در غیر این‌صورت، هرکدام از این اخلاط که از حد طبیعی بالاتر یا پایین‌تر باشند، ما را دچار بیماری می‌کنند.
یکی از این اخلاط، همان‌طور که گفته شد، «بلغم» است. وظیفه بلغم در بدن تسهیل کار مکانیکی و لغزش مفاصل روی هم، تشکیل بافت عصبی و سلول‌های مغزی، ایجاد آب میان‌بافتی و شبکه‌های لنفاوی است.
ازدیاد بلغم در خون موجب بیماری‌هایی از جمله پرخوری، پوسیدگی زودرس دندان، بوی بد دهان، بیماری‌های پوستی مانند بهق و برص، بیماری‌های گوارشی مانند ترشی معده، زخم معده، انواع زانودردها، ورم مفاصل، خواب‌رفتن اعضا، سستی بدن و... می‌باشد.
از آنجایی که مصرف پنیر به‌تنهایی بلغم‌زاست، باید حتما به همراه گردو، زیره سیاه و یا سیاهدانه مصرف شود تا طبع آن معتدل شده و مضرات آن از بین برود.
● زمان مصرف پنیر
از نظر طب سنتی، بهتر است زمان مصرف پنیر عصرها و به همراه گردو باشد (برعکس عادت غذایی ما که آن را صبح‌ها مصرف می‌کنیم!) منظور از عصر، همان زمان افطار یعنی غروب آفتاب است.
در اینجا لازم است یادآوری کنیم که در قدیم‌الایام و در طب سنتی ایرانیان، زمان غذاخوردن ۲ وعده یکی «چاشت» یعنی زمان طلوع آفتاب و دیگری «شام» یعنی زمان غروب آفتاب بوده است که در طب اسلامی از آن به سحری و افطار یاد شده است.
وقفه‌ای که بین این دو وعده غذایی ایجاد می‌شود، باعث پالایش بدن از سموم و دفع چربی‌ها و مواد زاید می‌شود.
همان‌طور که گفته شد، خوردن نان و پنیر به‌تنهایی بلغم‌زاست (مگر به همراه گردو، زیره سیاه و سیاهدانه).
خوردن پنیر به‌تنهایی باعث ایجاد رخوت، سستی، بی‌حالی، خواب‌آلودگی، کندی در یادگیری و کاهش تمرکز ذهن می‌شود و این نکته را ما در دانش‌آموزان مشاهده می‌کنیم که در ساعات ۱۲ـ۱۰ صبح سر کلاس (به‌دلیل مصرف پنیر) دچار چرت و خواب‌آلودگی می‌شوند و بالاخره با این تفاسیر شاید بتوان بهتر درک کرد که چرا در دین ما، خوردن پنیر مکروه دانسته شده است!
● و اما خواص پنیر
با مقدمه‌ای که در مورد پنیر گفته شد، می‌پردازیم به خواص فراوان آن. البته باز یادآور می‌شویم که این خواص مربوط به زمانی خواهد بود که پنیر به همراه گردو، سیاهدانه و یا زیره سیاه مصرف شود.
▪ ترکیبات پنیر: ترکیبات پنیر، شامل شیر، نمک و مایه پنیر است.
▪ خواص پنیر: پنیر غذایی است مغذی و انرژی‌زا و از نظر طبیعت، «سرد و تر» است. پنیر دارای کلسیم، منیزیم، گوگرد و حاوی ویتامین‌هایی از جمله B۱ و B۱۲ می‌باشد.
مصرف پنیر، کم‌خونی را جبران می‌کند. افرادی که دچار بی‌خوابی هستند می‌توانند به وفور از آن استفاده کنند. استفاده از پنیر باعث درمان زخم‌های قرنیه چشم شده و پنیر بی‌نمک در تقویت بینایی موثر است. خوردن پنیر باعث پیشگیری از ضعف شنوایی می‌شود.
افرادی که دچار مرض قند هستند، به‌راحتی می‌توانند از آن استفاده کنند. خوردن پنیر می‌تواند به هضم غذا کمک کند. پنیر تازه ضدعفونی‌کننده روده است و در ترمیم زخم‌ها تاثیر دارد.
استفاده از پنیر درمان‌کننده «امراض صفراوی» است.
افرادی که دچار «زونا» شده‌اند نیز می‌توانند از آن استفاده کنند. مصرف پنیر، گرفتگی عضلات را رفع می‌کند. سوزش مچ دست و پا را از بین می‌برد. از پوسته شدن سطح پوست جلوگیری می‌کند و در درمان تورم غدد لنفاوی موثر است.
و اما استفاده از پنیر حتی با مصلحات آن در بعضی افراد ممکن است باعث تشدید بیماری‌شان شود. پس ● موارد پرهیز از آن عبارتند از:
پنیر برای افرادی که دچار لکنت زبان هستند مضر است. مصرف زیاد پنیر باعث ضعف حافظه می‌شود. مصرف پنیر چرب، برای افرادی که دچار هپاتیت روده هستند توصیه نمی‌شود.
استفاده از پنیر کهنه برای افرادی که دچار قولنج روده و معده هستند مضر شناخته شده است. همین‌طور خوردن زیاد پنیر کهنه ممکن است باعث ایجاد مالیخولیا در افراد شود.
مصرف بیش از حد پنیر در بعضی افراد باعث ایجاد هموروئید می‌شود. کسانی که دچار یبوست هستند بایستی از پنیر کمتر استفاده کنند. افرادی که اسیداوریک آنها بالاست و یا دچار نقرس هستند نیز بهتر است در مصرف آن زیاده‌روی نکنند.
خوردن پنیر مخصوصا شور آن برای افرادی که فشار خون بالا دارند، مضر است.
در ناراحتی‌های «آسمی» نیز استفاده زیاد از آن توصیه نشده است.
افرادی که دچار بیماری‌های قلبی هستند نیز نباید از پنیر کهنه یا شور استفاده کنند. مصرف پنیر به همراه طالبی یا گرمک باعث کابوس در بعضی افراد می‌شود. مصرف پنیر در بیماری‌هایی مانند چربی خون و کلسترول منع شده است.
همان‌طور که در قسمت خواص پنیر گفتیم، پنیر بی‌نمک باعث تقویت بینایی می‌شود اما در عوض مصرف پنیر شور باعث ضعف دید خواهد شد. در بیماری‌های معده نیز مصرف پنیر شور مضر است.
کسانی که دچار سنگ کلیه و مثانه هستند، بایستی از مصرف زیاد آن خودداری کنند. مصرف افراطی پنیر نیز باعث ازدیاد خلط ریوی می‌شود.
پنیر خاصیت آنتی‌فسفر دارد. پنیر اسیدی‌کننده خون است. به هنگام سرماخوردگی نیز بایستی از پنیر کمتر استفاده کرد.
افرادی که دچار ورم پروستات هستند، بهتر است در مصرف آن احتیاط کنند.
مصرف زیاد پنیر (آن هم بدون مصلحات خود) برای افراد سرد مزاج مضر است، زیرا به دلیل طبیعت سردی که پنیر دارد، سردی مزاج آنها را بیشتر می‌کند.
و اما آخرین مورد اینکه افرادی که عرق بدن با بوی تند دارند بهتر است در مصرف آن زیاده‌روی نکنند و در صورت تمایل شدید می‌توانند آن را به مقدار کم مصرف کنند.

آزاده حسن پور

منبع : روزنامه تهران امروز