اتوی پوست

●توانایی تكثیر و تمایز سلول ها
۱ - سلول های بنیادی Totipotent یا همه توانی: این سلول ها می توانند به هر نوع سلولی در بدن تمایز پیدا كرده و تبدیل شوند. یك تخمك بارور شده در واقع یك نوع سلول بنیادی همه توانی است. سلول های تولید شده در تقسیمات اول تخمك بارور شده نیز همه توانی هستند.
۲ - سلول های بنیادی Pluripotent یا پرتوانی: این سلول ها كه از سلول های بنیادی رویان منشأ می گیرند، حدود ۴ روز پس از لقاح به وجود می آیند و می توانند به هر نوع سلولی به جز سلول های بنیادی همه توانی و سلول های جفت تبدیل شده و تمایز حاصل كنند.
۳ - سلول های بنیادی Multipotent یا چند توانی: از سلول های بنیادی پرتوانی منشأ می گیرند و سلول های تخصص یافته از آنها ناشی می شوند. برای مثال سلول های بنیادی خونساز كه در مغز استخوان وجود دارند به همه انواع سلول موجود در خون تبدیل می شوند مثل گلبول قرمز، گلبول سفید و پلاكت یا سلول های بنیادی عصبی كه می توانند به سلول های عصبی و سلول های حمایت كننده عصبی تبدیل شوند.
۴ - سلول های Unipotent یا سلول های بنیادی تك توانی: می توانند فقط به یك نوع سلول تبدیل شوند و فقط یك نوع سلول را تولید كنند.
شش ماه پس از كشت و تكثیر فیبروبلاست ها و تزریق آن برای درمان چین و چروك، تاكنون دوازده بیمار این عمل را موفقیت آمیز انجام داده اند و پس از بررسی در كمیته اخلاق پزشكی و پژوهش های بالینی، مراحل اجرا و نتایج آن مورد تأیید قرار گرفته و امكان انجام آن در مورد بیماران فراهم شده است.اخبار جدید حاكیت از موفقیت اخیر محققان مركز تحقیقات پوست و سالك پژوهشكده رویان است. دكتر محمدعلی نیلفروش زاده، متخصص پوست و مو و فلوشیپ جراحی پوست، لیزر و پیوند مو از انگلستان و كانادا و رئیس این مركز است كه به عنوان
Medical Faculty در كنگره بین المللی سالانه Eshrs اروپا در سال ۲۰۰۳ لندن و سال ۲۰۰۳ برلین انتخاب شده و متد جدید جراحی پیوند مو را تحت عنوان نیلفروش متد در سال ۲۰۰۵ كنگره سالانه استرالیا مطرح كرده است. با وی در مورد سلول های بنیادی در پوست و اقدامات انجام شده در این زمینه گفت وگویی انجام داده ایم كه در ادامه می خوانید.
▪ سلول های بنیادی چه هستند و چگونه عمل می كنند؟
- سلول های بنیادی یا Stem cells به سلول های چند پتانسیلی مغز استخوان گفته می شود كه توانایی تبدیل به انواع سلول های خونی را دارند. توانایی تبدیل این سلول ها به انواع سلول های خونی توجه دانشمندان و پژوهشگران را به طرف تبدیل این سلول ها به سایر سلول های تخصص یافته بافت های دیگر معطوف داشت. پیشرفت مطالعات نشان داد كه در كلیه بافت های بدن انواعی از سلول های بنیادی یافت می شود كه توانایی تبدیل سلول های تخصص یافته همان بافت را دارند و در مواقع ضروری اختلال بافتی، دست به كار شده و تكثیر پیدا می كنند و به دلیل داشتن همین توانایی به آنها نام سلول بنیادی داده شد. سلول های بنیادی اصولاً سلول های تخصصی نشده ای هستند كه با دو مشخصه مهم از دیگر سلول ها تفكیك می شوند: اولاً توانایی تكثیر و افزایش تعداد برای مدت طولانی دارند و دوم، پس از دریافت پیام های شیمیایی معین می توانند تمایز حاصل كنند یا به سلول های تخصص یافته ای با عملكردهای خاص تبدیل شوند، مثل سلول قلبی یا سلول عصبی.عملكرد این سلول ها در بدن این است كه در هنگام اختلال و بیماری تكثیر شده و سلول های جدیدی به بافت ارایه می كنند كه اساس سلول درمانی را تشكیل می د هد.
▪سلول درمانی چیست و چگونه از سلول های بنیادی برای سلول درمانی استفاده می شود؟
- سلول درمانی در واقع عمل پیوند سلول های خویش منشأ و یا اتولوگ است. روشی كه در حال حاضر تحت عنوان سیستم سلولی اتولوگ یا Autologous Cellular System مطرح است. در این روش درمانی سلول های خود فرد تكثیر شده و مجدداً به محل مورد نظر تزریق می شود تا اختلال ایجاد شده رفع شود.
▪ با توجه به این كه شما با همكاری پژوهشكده رویان موفق به تزریق سلول های فیبروبلاست جهت رفع چین و چروك صورت شده اید، سابقه انجام این كار در دنیا و نیز عملكرد سلول های فیبروبلاست را تشریح كنید.
- سلول های فیبروبلاست یكی از سلول های مهم بافت پوست بوده و عمل اصلی آن ساخت رشته های كلاژن می باشد. این رشته های پروتئینی ساختار اصلی ظاهر و نیز قوام و كشسانی پوست را تشكیل می دهند. با گذشت زمان از میزان تولید این رشته ها كاسته می شود و ظاهر جوان چهره از بین می رود. ایران یكی از كشورهای پیشرو در این زمینه است و ما توانسته ایم با همكاری پژوهشكده رویان این روش را برای اولین بار در ایران انجام دهیم.
▪ این روش دارای چه مراحلی است و چگونه انجام می شود؟
- برای انجام این عمل ابتدا تكه كوچكی (حدود ۳ میلی متر مربع) از پوست پشت گوش بیمار برداشته شده و برای جدا كردن فیبروبلاست های بافت و كشت و تكثیر آنها به پژوهشكده رویان فرستاده می شود. پس از حدود سه هفته سلول ها با حجمی معادل ۲۰ میلیون عدد در میلی لیتر آماده تزریق می باشند.
▪ هم اكنون از چه روش هایی جهت پرسازی بافت و رفع چین و چروك استفاده می شود و مزایا یا معایب احتمالی هر كدام از این روش ها كدامند؟
- جست وجو برای یافتن یك روش درمانی مناسب جهت از بین بردن چین و چروك و جوشگاه های ناشی از جوش و نقایص پوستی همواره یكی از مباحث مورد علاقه پژوهشگران و پزشكان متخصص پوست و جراحان زیبایی بوده است. در این زمینه استفاده از مواد پراكنده (Filler agents) به عنوان یك روش درمانی از گذشته دور پیشنهاد شده و تاكنون مواد مختلفی برای پركردن چروك های صورت و نیز جوشگاه های فرو رفته باقیمانده از جوش و زخم ها مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است، چنانكه در قرن گذشته پارافین به عنوان یك پركننده برای انجام این كار پیشنهاد شد كه خیلی زود ناكارآمدی و عدم پذیرش این ماده از طرف بدن اثبات شد.از آن پس مواد بسیاری مثل سیلیكون مایع، اسید هیالورونیك، چربی بدن و مواد دیگر ارایه شد. به طور كلی مواد پركننده را می توان به ۳ دسته تقسیم كرد:
۱ - مواد صناعی
۲ - مواد با منشأ حیوانی
۳ - مواد با منشأ انسانی
از مواد صناعی می توان به شكلی از سیلیكون مایع پالایش شده اشاره كرد كه در سال ۱۹۶۰ معرفی شد و تا ۳۰ سال پس از آن تاریخ مورد استفاده قرار گرفت. اما مشكلات متعدد از جمله بروز واكنش های حساسیتی باعث توقف استفاده از آن شد.در مورد مواد پركننده با منشأ انسانی می توان چربی، كلاژن خود فرد و در آخر تزریق فیبروبلاست كشت داده شده خویش سازگار را نام برد. تزریق چربی مستلزم انجام جراحی و استخراج بافت چربی از محل هایی مانند شكم است و دوام اثر آن نیز چند ماه بیشتر نیست.
كلاژن خویش سازگار نیز از پوست خود بیمار گرفته می شود. در این روش نیز میزان زیادی از پوست بیمار مورد نیاز است. در این روش از پوستی كه در جراحی های زیبایی برداشته می شود، كلاژن استخراج می گردد و برای به دست آوردن ۱ میلی لیتر محلول حاوی كلاژن ۵ درصد ، وسعتی حدود ۲ اینچ مربع از پوست مورد نیاز است. یك ماده صناعی دیگر اسید پلی لاكتیك (Poly-L- lactic Acid) یا PLA است كه یك پلیمر صناعی استریل زیست سازگار می باشد. تزریق این ماده در درم عمقی باعث می شود پروسه سنتز كلاژن توسط میكروذرات این پلیمر تحریك شود.یك ماده پر استفاده دیگر اسیدهیالورونیك است كه یك ماده طبیعی بوده و توانایی ترمیم چروك ها و نقایص متوسط تا شدید را دارد.
اسید هیالورونیك در همه بافت های انسان و حیوان یافت شده و زیست سازگار است. این اسید نقش مهمی در حجم دادن به پوست، شكل دادن به چشم ها و كشسانی مفاصل بازی می كند. با افزایش سن در انسان، سلول ها به تدریج توانایی ساخت این ماده را از دست می دهند. در مورد معایب این راهكار درمانی می توان به انتظار نسبتاً طولانی برای بروز آثار درمانی اشاره كرد. زیرا ظهور نتایج منوط به گذشت زمان و انجام پروسه كلاژن سازی در بافت است. البته در كشورهای دیگر گران بودن این روش یكی از معایب آن به حساب می آید.
▪ غیر از سلول های فیبروبلاست آیا طرح های دیگری در زمینه سلول درمانی در دست اجرا دارید؟
- بله. كشت و تكثیر سلول های ملانوسیت یا سلول های رنگدانه پوست جهت بیماران مبتلا به لك و پیس یا ویتیلیگو و كشت و تكثیر سلول های كراتینوسیت برای كاشت در محل جوشگاه های باقیمانده از سوختگی از طرح های دیگری است كه در مركز تحقیقات بیماری های پوست و سالك در درست اجراست و نتایج آن در آینده اعلام خواهد شد.

منبع : روزنامه همشهری