نمایش قدرت حزب الله و حماس

نبه گروگان گرفتن یك سرجوخه اسرائیلی توسط گروه های فلسطینی هوادار حماس و نیز به گروگان گرفتن دو سرباز اسرائیلی توسط حزب الله لبنان در فاصله كمتر از یك ماه تحولات خاورمیانه را وارد مراحل تازه ای كرد.
طرفداران گردان های قسام (شاخه نظامی جنبش حماس) و گردان های ناصر صلاح الدین در كنار یك گروه ناشناس دیگر به نام «ارتش اسلامی» طی عملیاتی پیچیده در جنوب اسرائیل و نزدیكی مرزهای غزه در روستای كرم ابوسالم توانستند به یك ایست بازرسی اسرائیل حمله كنند و پس از یك درگیری سخت با كشتن دو سرباز اسرائیلی یك سرجوخه را هم به گروگان بگیرند. این عملیات كه با برنامه ریزی دقیق و حساب شده انجام می شد ضربه ای ناگهانی بر توان نظامی اطلاعاتی رژیم اسرائیل بود و ایهود اولمرت نخست وزیر این رژیم را شوكه كرد. عملیات گروگانگیری در غزه درست در شرایطی انجام می شد كه گفت وگوهای داخلی فلسطینی ها می رفت تا به سرانجام درخور ملاحظه ای منجر شود.
زیرا حماس در اثر فشارهای خارجی و داخلی ناچار بود تن به سازشی بزرگ سپرده و قدرتی را كه در پی انتخابات پارلمانی فلسطین به دست آورده بود با دیگران تقسیم كند. سند زندانیان حماس را بر آن می داشت كه به نوعی در سازمان آزادیبخش ادغام و كابینه ای ائتلافی را تشكیل دهد و در همان حال به طور غیررسمی موجودیت اسرائیل را حداقل در مرزهای ۶۷ بپذیرد. اما گروگانگیری سرجوخه اسرائیلی این آرامش را برهم زد و از آنجا كه برای اسرائیل به مسئله ای حیثیتی تبدیل شده بود، واكنشی دیوانه وار را در پی داشت. عمیر پرتز وزیر دفاع اسرائیل با اعزام هزاران سرباز و ده ها تانك به شهرهای فلسطین به خصوص در شمال و جنوب غزه یورش برد و تصمیم گرفت با سركوب شدید فلسطینی ها این آبروی از دست رفته را دوباره احیا كند.
اما تهاجم اسرائیل كه با پشتیبانی آمریكا و سكوت محافل بین المللی و حتی محافل عربی توام بود نتوانست آن سرجوخه اسرائیلی را آزاد كند و حتی یك شهروند دیگر اسرائیل هم كه پس از آن به اسارت رفته بود در اثر رقابت های درونی بین گروه های فلسطینی كشته شد. بحران غزه همچنان ادامه دارد و حماس پس از نمایش مقتدرانه خود در تحمیل یك درگیری بر اسرائیل و تحقیر كردن این رژیم در درون و بیرون همچنان بر مواضع خود ایستاده و برای آزادسازی همان سرجوخه شرایطی می گذارد كه اسرائیل از پرداخت آن عاجز است.
از سوی دیگر در زمانی كه اسرائیل بیشترین فشار خود را بر غزه آورده بود ناگهان حزب الله لبنان با موشك باران یكی از پاسگاه های مرزی اسرائیل در روز روشن به آن حمله كرد و پس از كشتن چندین سرباز اسرائیلی توانست دو سرباز را با خود گروگان بگیرد. حزب الله لبنان با انتشار بیانیه ای هدف از این اقدام را آزادسازی اسرای خود و كمك به برادران فلسطینی عنوان كرد. عملیات حزب الله گرچه به بهانه یاری رساندن به فلسطینی ها و گشودن جبهه تازه ای در شمال اسرائیل عنوان می شد تا از فشارهای این رژیم بر جنوب و غزه كاسته شود اما می توانست علل داخلی دیگری هم داشته باشد.
پس از ترور رفیق حریری و حتی پیش از آن یعنی از زمان تصویب قطعنامه ۱۵۵۹ شورای امنیت، لبنان در آستانه ورود به تحولات زیادی بود. قطعنامه یاد شده خواستار خروج بدون قید و شرط ارتش سوریه از لبنان بود و بر اثر فشارهای متعدد بین المللی و منطقه ای این امر تحقق یافت. مسئله ترور حریری اوضاع داخلی لبنان را كاملاً دگرگون ساخت و به جای نیروهای طرفدار سوریه، نیروهای ضدسوری را حداقل در پارلمان بر سر كار آورد و می رفت تا كرسی ریاست جمهوری را هم تصاحب كند. یكی از مهم ترین بندهای این قطعنامه «خلع سلاح شبه نظامیان» در لبنان بود كه در راس آنها جریان حزب الله را هدف قرار می داد.
بركناری امیل لحود (رئیس جمهور منصوب شده از طرف سوریه) و خلع سلاح حزب الله مهم ترین چالش داخلی لبنان طی ماه های گذشته بود كه گروه های مختلف را به گفت وگوهای ملی وادار ساخت. در این گفت وگو ها خلع سلاح سایر گروه های فلسطینی به آسانی تائید شد اما طرف های مذاكره كننده نتوانستند بر سر همان دو موضوع مهم یعنی ادامه ریاست جمهوری امیل لحود و خلع سلاح حزب الله به توافق برسند. در شرایطی كه این گفت وگوها به بن بست رسیده بود حوادث غزه شروع شد و در پی آن واقعه به گروگان گرفتن دو سرباز اسرائیلی توسط حزب الله پیش آمد. این اقدام قدرت نمایی تازه حزب الله برای خروج از بن بست بود كه هم می خواست در سطح منطقه ای به حمایت از مقاومت فلسطین برخیزد و اجازه ندهد تا جنبش هایی چون حماس در اثر فشارهای داخلی و خارجی تسلیم شوند و هم در داخل لبنان علت اصلی وجود و موجودیت خود كه همان مبارزه با اشغالگری اسرائیل بود را دوباره احیا كند. حزب الله لبنان با انجام این كار تقریباً بر روی تمام معادلات منطقه ای اثر گذاشت و حضور خود را به عنوان یك طرف مهم در این معادلات نشان داد.

محمدعلی عسگری

منبع : روزنامه شرق