واقعیاتی در حال تغییر

الماس بار دیگر به روی پرده‌های بزرگ سینما رفته است. سنگ‌هایی كه زمانی در فیلم مریلین مونرو نشانه عشق و محبت بود اكنون توسط هالیوود به عنوان بدترین دشمن آفریقا به تصویر كشیده می‌شود.
به احتمال زیاد لئوناردو دی‌كاپریو جایزه آكادمی را به خاطر بازی‌اش در فیلم «الماس خونین» به خود اختصاص می‌دهد. او در نقش سربازی گمارده برای یافتن سنگ‌های گران‌قیمت در جنگ دهه ۹۰ سیرالئون بازی كرده است.
اما در واقعیت، شكل صنعتی كه ۱۳میلیارد دلار از سنگ‌های نادر و بیش از ۶۲میلیارد دلار جواهر الماس‌نشان را تولید می‌كند، از زمان جنگ سیرالئون تاكنون بسیار تغییر كرده است. بخش اعظم این تغییر شكل به این واقعیت مربوط می‌شود كه شركتی كه زمانی كنترل بخش عمده عرضه الماس‌های نادر را برعهده داشت و (دبیرز) نامیده می‌شد، قدرت سلطه خود را بر این صنعت از دست داد و مجموعه‌ای از تولیدكنندگان كوچك‌تر ظهور یافتند. قانونگذاران اروپا و آمریكا و دولت‌های آفریقایی هم باعث بروز تغییراتی شدند و الماس‌های «خونین» تقریبا دیگر جایی در این صنعت ندارند و در نتیجه همه این تغییرات تجارت الماس به تدریج به سایر صنایع معمولی بیشتر شبیه شده است.
گارت پنی، مدیركل شركت دبیرز می‌گوید این تغییر باعث شده است «تجارتی كه توسط عرضه كنترل می‌شد به تجارتی تقاضامحور» تبدیل شود. در اوایل دهه ۹۰میلادی این غول الماس ۴۵درصد تولید جهانی الماس‌های نایاب را به خود اختصاص داده بود، اما با فروش حدود ۸۰درصد از كل عرضه از شعبه لندن با مدیریتی دقیق كل بازار را به دست گرفت. در چنین شرایطی قانونگذاران آمریكایی و اروپایی خواستار رقابت بیشتر شدند و داستان‌هایی در مورد وحشیگری شورشیان آفریقا كه توسط الماس تامین مالی می‌شدند شایع شد.
پس از آنكه مدیریت جدید در اواخر دهه ۹۰ روی كار آمد، دبیرز سیاست خود را تغییر داد.
شعبه اصلی این شركت از خرید الماس در بازار آزاد خودداری كرد. سهام این شركت در سال ۲۰۰۱ از عرضه عمومی حذف شد و اكنون صاحب آن خانواده انگلیسی- آمریكایی اوپنهیمر و دولت بوتسوانا است و در نتیجه ماجرای كهنه مجادلات ضدانحصار این شركت با قانونگذاران آمریكا پایان گرفت. این شركت به اتحادیه اروپا متعهد شده است كه تا سال ۲۰۰۹ از شركت دولتی روسیه، آلروسا الماس نخرد. این شركت روسی ۲۰درصد تولید الماس جهان را به خود اختصاص داده است.
این تعهد دبیرز با هدف ترویج رقابت انجام گرفته است. امروز شركت دبیرز حدود ۴۵درصد فروش همه الماس‌های نایاب جهان را به خود اختصاص داده است و سهم آن در تولید هم حدود ۴۰درصد است.
همزمان با تحرك بیشتر بازار، شركت دبیرز سرمایه‌گذاری خود را در بخش استخراج افزایش داده است و چهار معدن در كانادا، آفریقای جنوبی خریده و فروش عملیات در دست اقدام را آغاز كرده است. این غول الماس فروشگاه‌های زنجیره‌ای جواهرات خود را در یك سرمایه‌گذاری مشترك با یك گروه كالا‌های لوكس به نام ال‌وی‌ام‌اچ افتتاح كرده است. هم‌اكنون این شركت حدود ۲۰۰میلیون دلار در سال صرف بازاریابی می‌كند. این اقدام موجب رونق فروش الماس به خصوص در آسیا شده است. به علاوه بازاریابی برای تشویق مردم به خرید سنگ‌های اصلی امری حیاتی است. الماس‌های مصنوعی ۹۰درصد بازار صنعتی را به خود اختصاص داده‌اند، اما در بخش جواهرات حداقل تاكنون چندان نتوانستند وارد شوند.
اما شركت‌های كوچك‌تری چون كیمبرلی دایاموند گروپ، ترنس هگز و جم دایاموندز در رقابتی تنگاتنگ سعی دارند فاصله بین تولیدكنندگان بزرگ و استخراج‌كنندگان كوچك را پر كنند. پترادایاموندز، كه یك شركت كوچك است تنها یكی از معادن شركت دبیرز را كه واقع در آفریقای جنوبی است خریداری كرده است. این شركت مطمئن است كه می‌تواند از چنین معدنی كه پیش از این زیان به بار آورد و برهزینه‌های دبیرز افزود، پول خوبی كسب كند. به علاوه این شركت در شرف تولید الماس در سیرالئون است و آینده خوبی را برای استخراجش در آنگولا پیش‌بینی می‌كند. این شركت پیش‌بینی می‌كند كه تا سال ۲۰۱۰ معادل ۵۰۰۰۰۰قیراط الماس تولید كند كه نسبت به تولید سال گذشته كه ۱۷۵۰۰۰قیراط بود بسیار بیشتر است.
اما هنوز این ركورد نسبت به ركورد تولید ۵۱میلیون قیراطی دبیرز در سال ۲۰۰۶ رقم ناچیزی است. آنچه بی‌شك می‌توان به آن اذعان داشت این است كه آفریقا، كه تولیدكننده ۶۰درصد كل تولید الماس جهان است می‌خواهد بیش از تنها عرضه سنگ‌های نایاب نقش‌آفرینی كند. چیم‌اون زوهر،‌ یك متخصص الماس كه از شهرت نسبتا خوبی هم برخوردار است می‌گوید: «شركت دبیرز نتوانست خواسته‌های دولت‌های آفریقایی را برآورده سازد اما اكنون زمان جبران فرا رسیده است. آن دوران كه الماس‌های آفریقایی به لندن فرستاده می‌شدند تا پیش از فروش درجه‌بندی شوند به سر آمده است.»
یك شركت بزرگ الماس به نام لولویو تجهیزات برش و پولیش الماس را در آفریقا تاسیس كرده است و با خرید مستقیم سنگ‌های نادر از دولت‌ها و انتقال آنها به بخش تولید فشاری مضاعف را بر شركت دبیرز وارد آورده است.
در ماه ژانویه این شركت با دولت نامیبیا توافق كرد كه همه الماس‌های تولید‌شده توسط سرمایه‌گذاری مشترك آنها در داخل كشور درجه‌بندی شود و حدود ۳۰۰میلیون دلار از این سنگ‌ها كه كمتر از نصف تولید است در داخل كشور فروخته شود. هفته گذشته شركت دبیرز كه پیش از این ۲۶درصد از شعبه آفریقای جنوبی خود را به یك كنسرسیوم سیاهپوستان فروخته است اعلام كرد كه معدن ناماكوآلند خود را با یك شركت الماس دولتی ادغام می‌كند تا بتواند یك تولیدكننده جدید مستقل ایجاد كند و تا سال ۲۰۰۹ همه سنگ‌های دبیرز از سرتاسر جهان به مركزی در پایتخت بوتسوانا فرستاده می‌شود تا جمع شود. همه این تحولات نشان می‌دهد كه منابع معدنی همیشه هم یك بلا یا مصیبت برای مردم كشورشان نخواهند بود.
ویلی ناگل یك تاجر بین‌المللی الماس می‌گوید: «الماس‌های بدون درگیری و جنگ نباید با الماس‌هایی كه متعلق به مردم یك كشور یا یك قوم خاص هستند اشتباه شوند.» جای امیدواری است كه این روز‌ها شركت‌های معدنی سعی می‌كنند كه این موضوع را بهبود بخشند.

مترجم: شادی آذری

منبع : ایران اکونومیست