جامعه شبکه‌بندی شده: چشم‌انداز و گزینه‌های فن‌آوردی

جهان در حال گذار
جهان كنونی، جهان در حال گذار شمرده می‌شود. برای درك پدیدهءگذار، لازم است كه اندكی در نظریهء خلقت تعمق كنیم. ابتدا به "نظریهء انفجار بزرگ" دربارهء تشكیل جهان نگاهی می‌افكنیم. به بیان خیلی ساده، این نظریه بر آن است كه زمان ابتدای جهان، انفجار بزرگی بود كه در یك پوستهء تخم‌مرغی شكل به وقوع پیوست و از آن پس مداوماً در حال گسترش بوده است. در چند ثانیهء اول، میزان انبساط بسیار زیاد بود و ما دانسته‌های اندكی دربارهء شكل‌گیری جهان داریم. ولی بعد از آن، میزان انبساط كاهش یافت و همچنان كم و كم‌تر شد. نتیجهء منطقی این است كه روزی در آیندهء دور، میزان انبساط به صفر می‌رسد و فرایندی از انقباض آغاز می‌شود. در ابتدا میزان انقباض بسیار اندك خواهد بود . با گذشت زمان افزایش می‌یابد. پس از زمانی بسیار بسیار دراز، میزان انقباض ممكن است چنان زیاد شود كه در عرض چند ثانیه كل جهان همچون پوسته‌اس تخم‌مرغی شكل، در هم فشرده شود. آنگاه است كه اثری از خلقت یا جهان نخواهد بود. این پوستهء تخم‌مرغ شكل ممكن است مدت‌های بسیار مدید غیرفعال باشد تا این كه بار با یك انفجار بزرگ، حركت را از سر بگیرد.حال این نظریه را با نظریهء باستانی هند در باب خلقت كه با مفاهیم "پرالایا"(۱) و "ماهاپرالایا"(۲) بیان می‌شود مقایسه كنید. بر طبق این نظریه، هر چرخهء خلقت دارای چهار "یوگا" در درون خویش است: "ساتیایوگا"(۳) ، "تره‌ثایوگا"(۴) ، "دواپارایوگا"(۵) و "كالی یوگا"(۶) . انتهای هر یك از سه یوگای اول با تبدیل تودهء خاكی به اجسام آبی و تبدیل تودهء آبی به اجسام خاكی مشخص می‌شود. در طی "ماهاپرالایا" همه چیز شكلی پیچیده می‌یابد و كل خلقت به تكه‌ای بی‌حد و قیاس از نور بدل می‌گردد. به بیان علمی نوین، این نظریهء باستانی را می‌توان به ترتیب زیر بیان كرد: "چرخهء خلقت و فروپاشی جهان ادامه می‌یابد. هر چرخه دارای چهار چرخهء كوچك‌تر در درون خویش است. در انتهای هر چرخهء كوچك، زندگی بر روی زمین به انتها می‌رسد و اجسام آبی و توده‌های خاكی جابه‌جا می‌شوند. در پایان یك چرخهء بزرگ، كل جهان دستخوش یك فرایند اضمحلال می‌شود و همه چیز به حالت نور ("جیوثی")(۷) می‌رسد. پس از یك دوام دیرپا در حالت نور، جهان برای آغاز چرخه‌ای جدید، خود را آماده می‌كند".نظریهء باستانی هند از این جزئیات بسیار پیش‌تر می‌رود. مثلاً می‌گوید كه هر چرخهء كوچك به چهار چارك تقسیم می‌شود. "مانترا"ی(۸) هر روزه كه حتی امروزه نیز در بسیاری از خانواده‌های هندی خوانده می‌شود می‌گوید كه عصر كنونی بخشی از چارك اول از چرخهء كوچك چهارم (كالی یوگا) از بیست و هشتمین چرخهء خلقت است. بر طبق سالنمای هندی (پانچانگا) (۹) ما بیش از ۵۰۰۰ سال از این چارك را گذراندهایم و ۱۲۵۰۰۰ سال دیگر از آن باقی است. این‌ها اعداد جالبی هستند و نباید همینطوری آنها را كنار گذاشت. یافته‌های دیرین _ گیاهشناسان(۱۰) غالباً با این اعداد و ارقام مطابقت دارد.
بر طبق متون مقدس هندی، خلقت بازی خداوند (یا آن‌گونه كه بعضی‌ها دوست دارند، طبیعت) است. خداوند دست به بازیی می‌زند كه چه بسا چندین قرن به درازا بكشد و در پایان، بازی جاری تمام می‌شود و بازی جدید همراه با یك دورهء گذار آغاز می‌گردد. این فرض، با توجه به این نكته كه تحولات عمدهء جهانی در هر چند قرن رخ میدهند قابل توجه است.چندان تردیدی نداریم كه جهان هم‌اكنون در حال گذار است. نظم كنونی جهان رو به اضمحلال می‌رود و نظم جهانی نوینی در حال استقرار است. برخلاف بسیاری از دیگر اغتشاشات جهانی، گذار كنونی به شیوه‌ای كاملاً آرام انجام می‌گیرد و شاید بتوان آن را "انقلاب خاموش" در خلقت نامید. آنجه در قالب بحران‌های اقتاصدی، ناپایداری‌های سیاسی، رسوایی‌ها و شیادی‌ها در نقاط گوناگون جهان شاهد آن هستیم شاید بخشی از هرج و مرجی است كه معمولاً پیش از استقرار نظم جدید روی می‌دهد.آنچه در نظم نوین جهان در حال حاضر برای ما بر جای مانده، امكان حدس و گمان است. در هر حال، نشانه‌های چندی در دست است كه ظاهراً تردیدی در آن‌ها نیست. این نشانه‌ها عبارت‌اند از:
● چشم‌اندازهای انسانی از علم و فن‌آوری؛
● تجدید حیات ارزش‌های انسانی و ملاحظات اجتماعی؛
● محوریت فن‌آوری اطلاعات؛
● مشاركت حقیقی با طبیعت.
بر این بستر است كه باید به جامعهء اطلاعاتی در حال تحول و شبكه‌بندی شده نگریست.
جامعهء اطلاعاتی شبكه‌بندی شدهء فردا
پیشرفت‌های سریع در فن‌آوری اطلاعات باعث مهارگسیختگی نیروهایی شده كه در حال شكل دادن ساختار بنیادین جامعهء ما و اثرگذاری بر آن هستند. ادراكات نوین در باب چگونگی سازماندهی كار، چگونگی تولید و تجارت، چگونگی اداره و خلق ثروت، باعث شده كه دانش، اطلاعات و ارتباطات در كانون تلاش‌های انسانی قرار گیرند. در جامعهء شبكه‌بندی شده زندگی چگونه خواهد بود؟ افراد چه مشاغلی خواهند داشت؟ آیا اداراتی خواهند بود كه مردم به آنجا بروند و كار كنند؟ آیا مدارسی خواهند بود كه كودكان در آنجا بروند و كار كنند؟ آیا جامعهء شبكه‌بندی شده به‌طور خودكار برخی از معضلات زیست محیطی مثل آلودگی را كه در حال حاضر موجودیت انسان را مورد تهدید جدی قرار داده، حل خواهد كرد؟ تأثیرات جامعهء اطلاعاتی شبكه‌بندی شده بر فرهنگ مردم سراسر جهان چه خواهد بود؟ با وجود تحول زیرساختار اطلاعاتی جهانی (GII) (۱۱) و گسترش شبكه‌ها بر پهنهء دنیا، آیا مفهوم كشورهای بدون مرز به واقعیت خواهد پیوست؟ این‌ها موضوعات اجتماعی عمده‌ای هستند كه باید به آن‌ها پرداخت، اما پاره‌ای جابه‌جایی‌های كلان را نیز می‌توان مشاهده كرد.
۱. خانه محوری به جای اداره محوری
در جامعهء اطلاعاتی، احتمالاً خانه به جای اداره مركز فعالیت خواهد بود. با توجه به این نكته كه امروزه ۳۵ درصد از كاركنان گروهی در ایالات متحده "تله كامیوتر"ها(۱۲) هستند، روشن می‌شود كه جامعهء شبكه‌بندی شده قطعاً به جامعه‌ای كم‌سفرتر _ اگرنه بی‌سفر _ منتهی خواهد شد. داشتن مكان فیزیكی، ارتباطی با توانایی دریافت یا تحویل خدمات نخواهد داشت و این امر باعث تحولات جدی در فرهنگِ كار خواهد شد. ساعات كاری شناور، همراه با مدیریت خلاقانهء منابع و نیروی انسانی، نویدبخش افزایش بهره‌وری است. برآورد می‌شود كه افراد شاغل جهان به‌طور متوسط بالغ بر ۲۰ درصد از زمان فعال روزانهء خود را در سفر می‌گذرانند. فعالیت خانه محور(۱۳) با صرفه‌جویی زمان سفر، به خلاقیت، ابتكار و بهره‌وری بیش‌تر منجر خواهد شد. فرهنگ تله كامیوتی همراه با فعالیت‌های خانه محور نهایتاً به اقتصاد خانه محور خواهند انجامید.
۲. آمیزش اجتماعی به‌جای آمیزش كاری
مشخصهء جامعهء كنونی، شكل‌گیری اجتماع برمبنای مراكز كاری است. كسانی كه در یك اداره یا كارخانهء واحد كار می‌كنند به تشكیل پیوندهایی از قبیل انجمن، اتحادیه و باشگاه علاقه‌مندند. فعالیت‌های اجتماعی معمولاً پیرامون چنین تشكل‌هایی متمركز می‌شود. در یك محیط خانه‌محور، جامعه از گروه‌هایی تشكیل می‌شود كه افراد آن‌ها دارای مشاغل و حرفه‌های متفاوتی در زندگی خود هستند. در چنین شرایطی، احتمال می‌رود كه یك آمیزهء اجتماعی حقیقی به ظهور برسد.
۳. تولید جمعی به‌جای تولید انبوه
مشخصهء چند سدهء تولید انبوده و برپایی كارخانه‌های بزرگ صنعتی بوده است. این امر به دلالی قدرت بین نیروی كار و مدیریت منجر می‌شود كه مشخصهء آن اعتصاب، تعطیلی، و ... است. در جامعهء شبكه‌بندی شده، اقامتگاه‌های اجتماعی كوچك و خودكفا ظهور خواهند كرد. نیازهای اجتماع در محل و از تولیدات موجود در محیط طبیعی آن تأمین خواهد شد. مفهوم انجمن‌ها و اتحادیه‌ها چه بسا كه در جامعهء شبكه‌بندی شده رنگ ببازد. این امر همچنین متضمن آن است كه تولید در محل و با تعداد كثیری از افراد دخیل در تولید كالاهای درخواستی انجام گیرد. این سناریوی جالبی برای اشتغال گسترده و برای غلبه بر مشكلات كنونی ناشی از بیكاری است.
۴. عوامل دیگر
طیفی از تحولات چشمگیر دیگر نیز هستند كه می‌توان دربارهء آن‌ها بحث و بررسی كرد، كه موارد زیر از آن جمله‌اند:
- گذار از مركزیت به پراكندگی؛
- گذار از جامعهء هدایت شده به جامعهء هدایتگر؛
- گذار از آموزش گروهی به آموزش خصوصی؛
- گذار از رقابت به همكاری؛
- تحقیق مفهوم جهان به مثابه یك كل واحد؛
- گذار از كتابخانه‌ها به تالارهای دانش الكترونیكی؛
- گذار از پیام پراكنی ]یكسویه[(۱۴) به تعامل.
توصیف جامعهء اطلاعاتی شبكه‌بندی شده
جامعهء شبكه‌بندی شده را می‌توان با پنج ویژگی زیر توصیف كرد:
- هركس
- هروقت
- هرجا
- هراطلاعات
- هرقالب(۱۵)
یك جامعهء شبكه‌بندی شدهء تمام عیار متضمن آن است كه "هركس" از افراد روی زمین به این شبكه دسترسی داشته باشد. اتصال شبكه‌ای در خانه، به یكی از تسهیلات زیرساختاری اساسی همچون اتصال به شبكهء برقرسانی با آبرسانی بدل خواهد شد. هنگامی كه جامعهء اطلاعاتی شبكه‌بندی شده به‌طور كامل ایجاد شود، باید برای شخصی از فقیرترین روستاهای جهان، دسترسی به منابع اطلاعاتی موجود در ثروتمندترین شهرهای جهان امكانپذیر گردد.
زیر ساختارهای شبكه‌ای كه انتظار می‌رود در ۲۴ ساعت شبانه‌روز و ۳۶۵ روز سال فعال باشند، اختلافات زمانی و ایام تعطیلی را به موضوعی نامرتبط با سبك زندگی افراد بدل می‌كنند. هزینهء دسترسی به منابع اطلاعاتی موجود در كشورهای مختلف، ارتباطی با زمان دسترسی یا روزهای هفته نخواهد داشت. آنچه ]در این شرایط[ مهم است نیاز و راحتی شخصی است كه به اطلاعات دسترسی می‌یابند. مزیت "هرزمانی" به رشد فرهنگ "درخواستی"(۱۶) كمك خواهد كرد و انعطاف بیش‌تر در سبك زندگی افراد و مجامع را ممكن خواهد ساخت.
"هرجا" متضمن دسترس‌پذیری اطلاعات و نیز منابع اطلاعاتی برای افرادی است كه در پی دسترسی به آن‌هایند. باید برای یك فرد از هر جای دنیا، امكان دسترسی به یك منبع اطلاعاتی مستقر در هر جای دیگر دنیا فراهم شود. زمانی ك شخص بتواند از هر جای دنیا، فارغ از محل اقامت خود، به اطلاعات دسترسی یابد، مفهوم دسترسی مستقل از مكان به واقعیت خواهد پیوست. اجرای چنین طرحی مستلزم تعیین هویت جهانی برای افراد است، هویتی كه در دورهء حیات آن فرد ثابت می‌ماند. در واقع، می‌توان به كودكان، به محض این كه متولد می‌شوند یك "كد" اختصاص داد و در طول زندگی او بر روی زمین، با همان كد او را شناسایی كرد. این تصورات تا حدی دور از دسترسی به‌نظر می‌آیند، ولی تحقیق‌ناپذیر نیستند.با تأكید بیش‌تر و بیش‌تر بر حق دسترسی به اطلاعات، هر اطلاعاتی را باید برای هر یك از افراد روی زمین دسترس‌پذیر كرد. برخی اطلاعات را می‌توان قیمتگذاری و برخی دیگر را رایگان كرد، اما دسترسی به هر اطلاعاتی باید عملی شود. گذار به این سناریو را می‌توان در خط‌مشی‌های اطلاعاتی كشورهای گوناگون مشاهده كرد.جامعهء شبكه‌بندی شده نباید هیچ مانع مرزی ایجاد كند و باید بتواند اطلاعات را در هر شكلی كه برای گیرنده قابل درك باشد انتقال دهد. ماشین ترجمهء همزمان شاید به واقعیت بپیوندد. در این بستر، وجود یك زبان واسطه برای بیان دانش، اهمیت بسیار می‌یابد.محیط ارتباطی كنونی عمدتاً دارای ماهیت یكسویه است: روزنامه‌ها، مجلات عمومی و علمی، تلویزیونن رادیو و … در جامعهء شبكه‌بندی شده، این محیط عمدتاً ماهیتی تعاملی خواهد یافت.
فن‌آوری‌های ارتباطی
سه فن‌آوری ارتباطی هستند كه انتظار می‌رود در شكل‌گیری جامعهء شبكه‌بندی شدهء مكمل بازی كنند: تارهای نوری(۱۷) ، ماهواره‌ها، و رادیوی برد كوتاه. هر یك از این فن‌آوری‌ها قادر به رفع برخی از نیازهای مهم جامعه شبكه‌بندی شده هستند: تارهای نوری، باندپهنا(۱۸) را فراهم می‌آورند؛ ارتباط ماهواره‌ای اتصال منطقه‌ای از راه دور را تأمین می‌كند؛ و ارتباطات رادیویی برد كوتاه نویدبخش كیفیت مناسب در آخرین حلقهء اتصالات است. بنابراین، اتظار می‌رود كه همگی این‌ها در دنیای فردا به‌خوبی و خشوی در كنار یكدیگر زندگی كنند.
۱. تار نوری
تار نوری به دلیل قابلیت فوق‌العاده در انتقال داده‌ها به سرعت هر چه تمام‌تر جایگزین سیم‌ها مسی معمولی در برخی از اجزای مخابراتی می‌شود. این تارها بر خلاف سیم‌های مسی این مزیت را دارند كه در برابر اختلالات الكترومغناطیسی ایمنی كامل دارند و سبك وزن و ارزانقیمت هستند. نظراً، یك رشتهء تار نوری می‌تواند باندپهنایی برابر ده تریلیون (۱۰۱۳) بیت در ثانیه فراهم آورد.با این حال، كار سیستم‌هایی كه از بُعد تجاری ]در حال حاضر[ موجودند به حدود ۵ بیلیون (۱۰۹×۵) بیت در ثانیه محدود می‌شود. مانع اصلی، در میانجی‌های الكتریكی _ نوری است كه سرعت عملیات آن‌ها به فن‌آوری امروز محدود می‌شود با پیشرفت‌های مداومی كه در فن‌آوری فتوالكترونیك صورت می‌گیرد، سرعت‌های ۲۰ بیلیون (گیگا) بیت در ثانیه یا بالاتر در آیندهء نزدیك، امكان دور از واقعیتی نیست. حتی در این صورت نیز از تمام قابلیت تار نوری استفادهء چندانی نكرده‌ایم. شاید از این نظر كه راه رشد در فن‌آوری تار نوری دست كم تا یكی دو قرن آینده ظاهراً نامحدود به‌نظر می‌رسد، این وضعیت را بتوان مزیتی به‌شمار آورد.خدمات ویدیویی كه برای جامعهء شبكه‌بندی شده پیش‌بینی می‌شود نیازمند باندپهناهایی است كه تأمین آن‌ها فقط از تارهای نوری برمی‌آید. تخمین زده می‌شود كه از ابتدای عصر نوین مخابرات در سال ۱۸۷۹، در حدود ۸/۱ بیلیون كیلومتر كابل مسی در دنیا توی زمین دفن شده باشد. جایگزین كردن همهء این مقدار با تارهای نوری برای جامعهء شبكه‌بندی شده و در یك دورهء زمانی كوتاه تقریباً ناممكن است. بخش‌هایی كه جایگذاری این تارها را به آسانی می‌توان از آنجا آغاز كرد اتصالات اصلی بین قاره‌ای، بین كشورهای و بین شهری هستند.به‌نظر می‌رسد كه بردن تار نوری به خانه و خیابان روءیایی درازمدت باشد. با این حال، ژاپن امیدوار است كه در آیندهء نزدیك تارهای نوری را به خانه‌ها ببرد. اكنون تردیدی نیست كه تار نوری نویدبخش تأمین باندپهنای پیش‌بینی شدهء لازم برای جامعهء شبكه‌بندی شده باشد.
۲. سیستم‌های ماهواره‌ای
در حالی كه جاگذاری این همه تار نوری كاری دشوار به نظر می‌رسد، ایجاد اتصال از طریق ارتباطات ماهواره‌ای اكنون سرعتی بیش از شیوه‌های دیگر دارد. با استفاده از ارتباطات ماهواره‌ای حتی دوردست‌ترین مناطق را نیز می‌توان در عرض چند ساعت وارد نقشهء شبكهء جهانی كرد. اما باند پهنای ماهواره‌ای محدود است. در حال حاضر حدود ۱۰۰ ماهوارهء ارتباطی در آسمان است و تا سال ۲۰۰۰ این تعداد به حدود ۵۰۰ خواهد رسید. مجموع باندپهنای همهء این ماهواره‌ها قریب یك صدم باندپهنایی است كه می‌توان با یك رشته تار نوری تأمین كرد. روشن است كه قدرت ارتباطات ماهواره‌ای نه در باندپهنای وسیع، بلكه در تأمین اتصال سریع نهفته است.
بیش‌تر فرستنده _ گیرنده‌های خودكار در ارتباطات ماهواره‌ای فعال از فركانس‌های باند C یا باند Ku استفاده می‌كنند. در باند C، بیشینهء اتصال(۱۹) در طیف ۶ گیگاهرتز و كمینهء اتصال(۲۰) در طیف ۴گیگاهرتز است. باند Ku دارای فركانس ۱۲/۱۴ گیگاهرتز به‌عنوان بیشینه و كمینهء اتصال است. سیگنال‌های باند C در برابر تحولات جوی تا حدی ایمنی دارند، اما تحت تأثیر اختلالات ناشی از سیگنال‌های ریزامواج(۲۱) قرار می‌گیرند. اما سیگنال‌های باند Ku اگرچه در برابر اختلالات ریز امواج مصونیت دارند، از تحولات جوی تأثیر می‌پذیرند. باند Ku در مقایسه با باند C قابلیت‌های باند پهنایی بسیار بیش‌تری دارد. به‌منظور افزایش طیف فركانس باند Ku به ۱۸ تا ۳۰ گیگاهرتز برای دستیابی به قابلیت‌های باند پهنای بیش‌تر، تحقیقاتی در دست انجام است.
شبكه‌های مبتنی بر "پایانهء با دهانهء بسیار كوچك" (VSAT) كه از ماهواره‌های ارتباطی بهره می‌گیرند برای انتقال داده‌ها بتدریج در سراسر جهان رواج می‌یابند. تعداتی از تأمین كنندگان سرویس VSAT راه‌حل‌های آمادهء به كاری را عرضه می‌كنند در بازار پدیدار شده‌اند. كانال‌های داده‌ها، یعنی برونراه‌ها(۲۲) و درونراه‌ها(۲۳) ، با ساختارها و باند پهناهای متفاوت را می‌توان برای اجرای كاربردهای گوناگون راه‌اندازی كرد. برونراه معمولاً برای ترافیك پیام‌پراكنی ]یكسویه[ مورد استفاده قرار می‌گیرد، ولی درونراه برای ترافیك تعاملی مورد نیاز است. یك فرستند _ گیرندهء خودكا منطقه‌ای درباند C، یعنی باند پهنای ۹ مگاهرتز، میزانی در حدود ۱ مگابایت در ثانیه را پشتیبانی می‌كند. در حال حاضر بیش‌تر VSATهای گیرنده، داده‌هایی به میزان ۶۴ یا ۱۲۸ كیلوبایت در ثانیه را پشتیبانی می‌كنند.تأخیر سیگنالی در طی یك رفت و برگشت در شبكه‌های دو طرفهء VSAT كه از ماهواره‌های ثابت استفاده می‌كنند به حدود ۵/۱ تا ۲ ثانیه می‌رسد و این، مانعی در برابر كاربردهای همزمانی است كه مستلزم صدا و تصویرند. نسل جدیدی از ارتباطات ماهواره‌ای مبتنی بر ماهواره‌های "مدار زمینی پایین" (LEO) (۲۴) ، احتمالاً مشكل تأخیر ناشی از مدار چرخش بزرگ را كاهش خواهد داد. ماهوارههای LEO با مدارهایی در طیف ۶۰۰ تا ۱۲۰۰ كیلومتر ارتفاع دارای نیاز كم‌تر به نیروی انتقال، هزینه‌های كم‌تر و ساخت و راه‌اندازی، و تأخیر قابل اغماض در انتقال هستند. با این حال، برای تأمین پوشش مستمر همهء نواحی به چندین ده تا از این ماهواره‌های LEO نیاز است و هزینهء اجرای چنین سیستمی سرسام‌آور خواهد بود. سیستم "ایریدیم"(۲۵) شركت "موتورولا"(۲۶) (۶۶ ماهواره)، سیستم "گلوبال استار"(۲۷) شركت "لورال"(۲۸) (۴۸ ماهواره) و شركت "تله دیسك"(۲۹) (۸۴۰ ماهواره) برخی از پروژه‌هایی هستند كه با علاقه به آن‌ها نگریسته می‌شود.
میزان معقول داده‌ها، كمی میزان اشتباهات، نصب آسان حتی درسایت‌های دور دست و هزینهء پایین، برخی از مزایایی هستند كه ارتباطات ماهواره‌ای مبتنی بر VSAT به جامعهء شبكه‌بندی شده عرضه می‌كنند. در نتیجه، اتصال مبتنی بر ماهواره در حال رشد است و ماهوراه‌ها به عنوان یك رسانهء انتقال بسیاركارآمد و باصرفه در تأمین خدمات ارتباطات داده‌ای بتدریج اعتباری برای خود كسب می‌كنند. كشورهای در حال توسعه در پی آن برآمده‌اند كه با اتخاذ فن‌آوری ماهواره، در یك دورهء نسبتا كوتاه چند ساله، در راه ورود به نقشهء ارتباطی جهان گام بردارند.
۳. اتصالات رادیویی برد كوتاه
تار نوری باند پهنا را و ماهواره، ارتباط با نواحی دور افتاده را فراهم می‌كنند. اما ارتباط با خانه چطور؟ مشكلات مربوط به كشیدن تار نوری مانع رسیدن آن به خانه‌ها در آیندهء نزدیك می‌شود. باند پهنای محدود ماهواره‌ها، نصب بشقاب بر روی همهء خانه‌ها، جز برای كاربردهای دریافت یكسویهء صوتی و تصویری را ناممكن می‌سازد. جامعهء شبكه‌بندی شده كه خواهان اتصال تعاملی است به راه حل متفاوتی برای آوردن بهره‌گیر نهایی(۳۰) (خانه‌ها و ادارات) به درون شبكه نیاز دارد. در این‌جا است كه اتصالات رادیویی ریز امواج برد كوتاه بسیار امیدوار كننده‌اند.ریز امواج از مدتی وارد صحنه شده بودند، اما فقط در سال‌های اخیر است كه نقش و توانایی بالقوهء آن‌ها در سیستم‌های نوین ارتباطی كشف و به‌كار گرفته شده است. ارتباطات ریزموجی مستلزم انتقال رادیویی نقطه به نقطهء بین خطی از برج‌های در دیدرس، با فركانس‌های یك تا ۳۰ گیگاهرتز در طیف الكترومغناطیس است. ابر ریزموج‌هایی با فركانس ۳۰ تا ۳۰۰ گیگاهرتز، از نظر امكان باندپهنای بیش‌تر، علاقهء بسیاری را در محافل ارتباطی برانگیخته است.
در بیش‌تر كشورها، فركانس ۲ تا ۴ گیگاهرتز زیر پوشش قوانین نظارتی نیست و از این رو یك اتصال رادیویی در این باند را می‌توان با سرعت و بدون هیچگونه پیامد حقوقی راه‌اندازی كرد. اتصالات رادیویی پس از برقراری و تثبیت، بسیار قابل اطمینان و با صرفه‌اند و برخلاف ماهواره‌های VSAT هیچ هزینهء مكرری در به كارگیری باندپهنا به همراه ندارند. پیشرفت فن‌آوری نوین رادیویی استفاده از سرعت بالا در اتصالات رادیویی را تسهیل كرده است. امروز سیستم‌های تجارتی موجود می‌توانند با موفقیت از سرعت‌های هشت مگابایت در ثانیه پشتیبانی كنند.عرصه‌های كنونی كاربرد سیستم‌های ریزموج برد كوتاه شامل انتقال درون شهری، شبكه‌های رادیویی حوزهء محلی (LAN)، اتصالات خانه به تار نوری، ارتباطات LAN به LAN، و جز آن‌ها می‌شود. در نتیجه اتصالات رادیویی برد كوتاه ریزموج نویدبخش كاهش مشكل "كیلومتر آخر" است كه رودرروی فن‌آوری كنونی كابلی قرار دارد و اتصالات با باندپهنای بالا را به درون خانه‌ها می‌آورد.
زیر ساختار باند گسترده
بسیاری از شما تأیید می‌كنید كه آنچه ما امروزه به عنوان خدمات اینترنتی شاهد آن هستیم نشانگر تنها بخشی از كوه یخی است كه سر از آب بیرون آورده و در یك جامعهء شبكه‌بندی شدهء كاملاً توسعه یافته، به تمامی آشكار خواهد شد. همه كس می‌داند كه خدمات كنونی اینترنت عمدتاً متن و داده‍مدار هستند و تنها اندكی از آن را تصویر و عكس تشكیل می‌دهد. خدمات آینده كه تحت دو دسته‌بندی عمده، یعنی خدمات تعاملی و خدمات توزیع واقع می‌شود، صدا، تصویر متحرك، و تمام دیگر شكل‌های اطلاعات را به شكل كامل جابه‌جا خواهند كرد. پشتیبانی چنین خدماتی به یك زیر ساختار پهن باند(۳۱) نیاز دارد و مناسب‌ترین زیر ساختار جهانی، "شبكه رقومی خدمات منسجم پهن باند" (B-ISDN) (۳۲) است.
۱. شبكهء رقومی خدمات منجسم پهن باند
شبكه رقومی خدمات منسجم (ISDN) شاید مهم‌ترین توسعهء سازمان یافته در عرصهء مخابرات در قرن بیستم است كه پیشگمام و هدایت كنندهء آن CCITT (كمیته مشورتی بین‌المللی تلگرف و تلفن) (۳۳) می‌باشد. ادغام بسیاری از خدمات در یك شبكهء رقومی مشترك، كه فكر بنیادین در برپایی ISDN بوده، به رقومی‌سازی انتقال، خط‌گردانی(۳۴)، مخابره و تجهیزات انتهایی كه زیر سیستم‌های عمدهء هر شبكه مخاباتی را تشكیل می‌دهند نیاز دارد. در ۴۰ سال گذشته همهء این زیر سیستم‌ها كاملاً رقومی شده و اتصال رقومی سرتاسری را كه در ISDN پیش‌بینی می‌شد فراهم ساخته‌اند. دو میانجی شبكهء بهره‌گیران، یعنی میانجی سرعت پایه و میانجی شبكهء بهره‌گیران، یعنی میانجی سرعت پایه و ماینجی سرعت مقدماتی از سوی ISND در پشتیبانی از سرعت‌های مربوط به هر یك، یعنی به ترتیب تا ۱۴۴ كیلوبایت در ثانیه و ۲۰۴۸ كیلوبایت در ثانیه عرضه می‌شود. اگرچه ISDN هنوز در حال گذر از مرحلهء برنامه‌ریزی به مرحلهء پیش نمودن و اجرا است، تصور CCITT از جامعهء شبكه‌بندی شده منجر به این شده كه بخش عمدهء طرح و برنامه‌های كنونی به سوی B-ISDN هدایت شود. به‌نظر می‌رسد كه بخش عمدهء دنیا چه‌بسا از مرحلهء اجرای ISDN چشم بپوشد و مستقیماً به سمت B-ISDN حركت كند.
B-ISDN كه طرح اولیه برای شبكه‌های آینده شمرده می‌شود، كانال‌هایی را كه با سرعت بالایی ۱۵۵ مگابایت عمل می‌كنند، پشتیبانی می‌كند. اتصالات B-ISDN هم حالت مداری و هم خدمات بدون اتصال تك رسانه، رسانهء مختلط و چندرسانه‌ای‌ها را پشتیبانی می‌كنند. با آن كه ISDN باریك‌باند، استفادهء گسترده‌ای از زیر ساختار شبكه‌ای موجود می‌كند، B-ISDN نیازمند تغییرات عمده در زیرساختار شبكه، و در روش‌هایی است كه شبكه از طریق آن‌ها عمل می‌كند. ویژگی‌های مساعد B-ISDN كه باعث مناسبت كاركرد آن به‌عنوان زیرساختار جهانی اطلاعاتی می‌شود عبارت‌اند از این كه B-ISDN:
- از پروتكل‌ها و میانجی بهره‌گیرهای دارای استاندارد بین‌المللی استفاده می‌كند؛
- با پشتیبانی باند پهناهای بالا (دست كم ۲ مگابایت در ابتدا و ارتقا تا ۱۵۵ مگابایت) اتصال رقومی سرتاسری را تأمین می‌كند؛
- از كاربردهای متنوعی، هم از نوع بستارگشتی(۳۵) و هم از نوع مدارگشتی(۳۶) به شكل كارآمد پشتیبانی می‌كند.
ادغام خدمات پهن‌باند در یك شبكهء مشترك علاوه بر محلمل پهن‌باند، نیازمند یك فن خط‌گردانی كارآمد نیز هست: "حالت انتقال ناهمزمان" (ATM) (۳۷) مبتنی بر مفهوم سلول‌گردانی.
۲. حالت انتقال ناهمزمان (ATA)
"حالت انتقال ناهمزمان" (ATM) مجموعه‌ای از استاندارهای بین‌المللی است كه روش جدید برای فرستادن همزمان مقادیر انبوه اطلاعات صوتی، تصویرین و داده‌ای از طریق شبكه‌ها تعیین می‌كند.این مجموعه، یك فن‌آوری بستارگردان است كه طی آن، اطلاعات به سلول‌ها یا بستارهایی(۳۸) با طول ثابت، هر یك با ۵۳ بایت شكسته می‌شود كه ۵ باید از آن برای فرستادن و هدایت داده‌ها در شبكه مورد استفاده قرار می‌گیرد. از آنجا كه اندازهء بستار ثابت است، خطرگردانی را می‌توان تماماً در سخت‌افزار انجام داد، كه بسیار سریع‌تر از خط‌گردانی نرم‌افزاری است. این سیستم امكان كاهش هزینه‌های ثابت، سرعت‌های بسیار بالا، تأخیر قابل چشمپوشی، و وقفه زمانی ثابت بین سلول‌ها را فراهم می‌آورد. دو ویژگی آخر برای همزمانی صدا و تصویر گریزناپذیرند. بنابراین، ATM برای طیف گسترده‌ای از كاربردهای، از جمله ارتباطات مرسوم داده‌ای، نگاره‌ای، تصویری، و چند رسانه‌ای بسیار مطلوب است. در میان همهء فن‌آوری‌های خط‌گردانی، ATM شیوه‌ای است كه همهء انواع تبادل را به درستی انجام می‌دهد و آرایش عامّی در خط‌گردانی مخابراتی، هم برای شبكه‌های عمومی و هم برای شبكه‌های خصوصی ارائه، می‌دهد. ATM كه برای اجرا در شبكه‌های عمومی رقومی پهن باند با سرعت بالا (۱۵۵ مگابایت در ثانیه و بالاتر) مناسب به‌نظر می‌رسد، در ابتدا در شبكه‍‌های خصوصی و با سرعت‌های پایین‌تر (۵/۲ مگابایت در ثانیه) اجرا خواهد شد. نخستین نسل محصولات ATM درسطح چیپ، بُرد و سیستم هم‌اكنون در بازار موجودند. یكی از ویژگی‌های جالب ATM سازگاری بالای آن است؛ ATM توانایی پشتیبانی فنون خط‌گردان پیش از خود مثل رله قالبی(۳۹) و "سرویس داده‌ای چند مگابایتی خط‌گشتی" (SMDS) (۴۰) را دارد. هم رلهء قالبی و هم SMDS پیش درآمدی بر ATM بودند كه مخصوصاً برای شبكه‌های بار سرعت بالا طراحی شده است.در تمام دنیا چنین مشهور است كه كشورهای در حال توسعه مثل هندوستان در عرصه‌های نرم‌افزاری و سیستم‌ها بسیار قدرتمندند. به‌نظر من، خدمات، محصولات و سیستم‌های ATM بیانگر عرصهء بالقوه‌ای از توسعه هستند؛ عرصه‌ای كه كشورهایی همچون هندوستان می‌توانند در آن بسیار اثرگذار باشند. در صورت وقوع چنین امری، شاهد كاهش هزینه‌های مخابراتی به سطح قابل قبولی نیز خواهیم بود. باید بگویم كه هزینه‌هایی مخابراتی كنونی به قدری زیاد است كه تأمین آن‌ها از توان افراد متوسط‌الحال در اكثر كشورهای در حال توسعه بیرون است. مثلاً در هندوستان هزینه یك تماس تلفنی همراه هفت بار بیش‌تر از تلفن سیمی است؛ در نتیجه فقط بخش پیشه‌گانی(۴۱) هندوستان از خدمات تلفن همراه استفاده می‌كند. حتی دولت هندوستان نیز خدمات تلفن همراه را بسیار گران می‌داند و به همین دلیل به ادارات خود اجازهء استفاده از این خدمات را نمی‌دهد. از این‌رو آنچه بسیار اهمیت دارد این است كه هزینهء خدمات مخابراتی كاهش چشمگیری بیابد تا جمعیت انبوه كشورهای در حال توسعه بتوانند از این خدمات بهره بگیرند. تنها آنگاه است كه روءیای تحقق جامعهء شبكه‌بندی شده به واقعیت خواهد پیوست.
فن‌آوری‌های رایانه‌ای
رایانه‌ای شخصی یا سیستم‌های رایانه مبنا بخش عمدهء تجهیزات انتهایی جامعهء شبكه‌بندی شده را تشكیل می‌دهند. با پیشرفت‌های مداوم در فن‌آوری ریزپردازنده‌ها، سیستم‌های رایانه‌ای شخصی دستخوش تغییرات اساسی هستند. از لحاظ مناسبت رایانه‌ای شخصی برای جامعه شبكه‌بندی شده دو گرایش آشكار را می‌توان دید. از یك سو، تأكید بر توانایی‌های شبكه‌ای در رایانه‌های شخصی چند رسانه‌ای، در حال پدیدار شدن و ظهورند. هر دوی این گروه‌ها باید از پس حل موضوعات مربوط به مدیریت و پردازش اطلاعات برآیند.
۱. رایانه‌ها شخصی شبكه‌ای
تأكید فزاینده بر رایانش(۴۲) شبكه‌ای باعث بروز دگردیسی در رایانه‌های شخصی متعارف در جهت سازگاری با ملزومات اتصال و دسترسی می‌شود. رایانه‌های شخصی شبكه‌ای(۴۳) انواع پروتكل‌های پیچدهء دسترسی به شبكه و مكانیسم‌های ناوبری را، با هدف هرچه آسانكار(۴۴) تر كردن دسترسی شبكه‌ای، پشتیبانی می‌كنند. رایانش شبكه‌ای متضمن دستگاه‌های خدمتگر(۴۵) قدرتمند در شبكه، به‌جای سیستم‌های قدرتمند خدمتگیران(۴۶) یا بهره‌گیران نهایی(۴۷) است. انتظار می‌رود كه رایانه‌های شخصی شبكه‌ای، بهره‌گیران را از دردسر شماری از موضوعات مربوط به ارتباط و دسترسی رها سازند.در هنگام اجرای كاربردهای چند رسانه‌ای در یك شبكه، لازم می‌آید كه انواع متفاوتی از داده‌ها، بویژه صدا و تصویر، بموقع به مقصد برسند تا كاربرد مورد نظر به اجرا درآید. این وجه از آنجا كه مستلزم اتصالات با باند‌پهنای بیش‌تر در شبكه است، دارای اهمیت بسیاری شمرده می‌شود و عرصه‌ای است كه در آینده به توجه چشمگیری نیاز خواهد داشت.
۲. رایانه‌های شخصی چند رسانه‌ای
همچنان كه رایانه‌های شبكه‌ای برای محیط شبكه مورد استفاده قرار می‌گیرند، رایانه‌های شخصی چند رسانه‌ای ساخت و پیكربندی ویژه‌ای خواهند داشت كه برای كاربردهای چند رسانه‌ای طراحی شده. هدف از رایانه‌های شخصی چند رسانه‌ای تأمین نیروی رایانشی مناسب محلی برای اجرای اربردهای چند رسانه‌ای است. باید تلاش‌هایی صورت گیرد كه رایانه‌های شخصی نیز به قدرت كارایستگاه‌ها(۴۸) دست یابند معمولاً كارایستگاه‌هایی كه بر ریزپردازنده‌های RISC مبتنی هستند دارای پشتیبانی توكار برای شبكه‌سازی و اجرا در سیستم‌های عاملی هستند كه ویژگی‌های چندكارگی را نیز ممكن می‌سازند. هم‌اكنون سیستم‌های رایانه شخصی با ریزپردازنده‌های RISC و میانجی شبكه‌های توكار(۴۹) در بازار موجودند. سیستم‌های عامل رایانه شخصی نیز در حال پیشرفت و انطباق با سیستم‌های عامل كارایستگاه‌ها هستند. هزینه‌های كاهش گیرندهء سخت‌افزار و رواج كاربردهای تصویر مبنا(۵۰) شاید كارایستگاه‌ها را به مدخل سیستم‌های رایانه‌ای فردا بدل كند. به بیان دیگر، كارایستگاه‌های امروز، رایانه‌های شخصی فردا هستند.
۳. رایانه‌های شخصی ترانسپیوتر
اندكی تفكر نشان خواهد داد كه آنچه بدان نیاز داریم، توازن میان نیروی رایانش محلی و دسترسی شبكه‌ای است. فن‌آوری ترانسپیوتر(۵۱) كه در انگلستان پدیدار شد به‌نظر می‌آمد كه شیوهء بی‌نظیری برای ایجاد توانایی‌های رایانش و ارتباط در كنار یكدیگر بر روی چیپ(۵۲) است. ترانسپیوترها كه از مفهوم پردازش موازی تأثیر پذیرفته بودند، در اصل برای كاربردهای رایانشی پیچیده طراحی شده بودند. اما رویكردی بنیادینی كه هم بر ارتباطات و هم بر رایانش تأكید می‌ورزد، ترانسپیورتها را به یك گزینهء مطلوب به عنوان كارپایه‌ای برای ساخت رایانه‌های شخصی آینده در جامعه شبكه‌بندی شده تبدیل می‌كند. من از تلاش‌هاش عمده‌ای كه در این جهت در جهان انجام می‌گیرد خبر ندارم و امیدوارم در حوزهء ترانسپیوترها شاهد گذار از دورهء ابر رایانش(۵۳) به دورهء رایانش شخصی باشم.
زبان ارتباطات ماشینی
در سال ۱۹۸۴ یك امریكایی مقاله‌ای در مجلهء AI (هوش مصنوعی) (۵۴) نوشت كه به‌موجب آن، سانسكریت به‌عنوان زبان واسطه برای ترجمهء ماشینی، بسیار مطلوب است. یعنی اگر مجبور باشیم زبان ژاپنی را به انگلیسی ترجمه كنیم، ابتدا ژاپنی را به سانسكریت و سپس از سانسكریت به انگلیسی ترجمه می‌كنیم. این الگو در نمودار ۱ نشان داده شده.خوشبختانه این مقاله كه نخستین مقاله از ایالات متحده در موضوع استفاده از سانسكریت برای ترجمهء ماشینی بود علاقهء بسیاری در هندوستان كه پیش از آن سه همایش دربارهء استفاده از سانسكریت در كاربردهای رایانه‌ای برگزار كرده بود برانگیخت. یكی از برانگیزنده‌ترین كاربردها، استفاده از سانسكریت به عنوان یك میانجی زبانی طبیعی در رایانه‌ها است. سانسكریت در مقایسه با انگلیسی مزایای بسیاری در پردازش رایانه‌ای دارد. علت این امر، ویژگی‌های ساختاری سانسكریت است. مثلاً سانسكریت از نظم واژگانی آزاد است، در حالی كه انگلستان این گونه نیست. جملات سانسكریت كه در پی می‌آید. صرف‌نظر از نظمی كه كلمات در هر جمله از آن برخوردارند، معنای واحد دارند: لیزا كتاب می‌خواند.
اما اگر در جملهء انگلیسی “Lisa reads a book” كلمات جابه‌جا شوند، معنا كاملاً تغییر می‌یابد: “A bood reads Lisa!!” تنها همین ویژگی سانسكریت به آسانسازی‌های بسیاری در پردازش رایانه‌ای منجر می‌شود. ویژگی‌های دیگری نیز در سانسكریت هست كه آن را برای پردازش رایانه‌ای مناسب می‌كند. كلمات سانسكریت، از آنجا كه همگی از حدود ۴۰۰۰ ریشهء اصلی مشتق شده‌اند، به خود خود گویا هستند. این كلمات معمولاً تركیبی از دو یا چند ریشه‌اند. همین كه معنای ریشه‌ها دانسته شود و كلمه به ریشه‌های اصلی آن شكسته شود، معنای كلمه قابل دستیابی و به همین دلیل به خودی خود گویا است. بنابراین می‌توان گفت كه چون قواعد تركیبی ریشه‌ها و شكتن كلمات خالی از ابهام‌اند و تعداد آن‌ها نیز محدود است، لغتنامهء سانسكریت را می‌توان به ۴۰۰۰ كلمه محدود كرد.لازم است كه در جستجوی زبان مناسبی برای ارتباطات ماشینی برآییم. انگلیسی زبان مطلوب نیست. ویژگی‌های ساختاری، دستوری، و معناشناختی سانسكریت باعث مناسبت آن برای ارتباطات ماشینی شده است.
مدیریت دانش و اطلاعات
زیر ساختار ارتباطی و رایانه‌های شخصی نیرومند تنها یك نیمه از داستان جامعهء شبكه‌بندی شده را حكایت می‌كنند. اجزای مهم دیگر از جمله عبارت‌اند از پایگاه‌های داده‌ها، اطلاعات و دانش، فنون مدیریت داده‌ها همراه، و مكانیسم‌های جهتیابی كه برای دسترسی به این "پایگاه‌ها"مورد نیازند. اكنون بخوبی اثبات شده است كه در طی حدود ۲۰ سال گذشته انفجار مداومی در تولید اطلاعات در كرهء زمین حادث شده. از نشانه‌ها چنین برمی‌آید كه این انفجار تا دهه‌های بسیار دیگری همچنان ادامه خواهد داشت. شاید هم زمینه برای شكل‌گیری جامعهء اطلاعاتی در حال آماده شدن است.
به‌منظور اثبات نظریهء انفجار اطلاعات، می‌توان به نقل تعداد سالانهء انتشارات _ مانند یك میلیون شماره مجله علمی، صد هزار تك نگاشت، یك میلیون پروانهء ثبت نوآوری، و ده‌ها هزار گزارش و پایان‌نامه _ پرداخت. در این استنادات از بخش عمده‌ای از منابع اطلاعاتی جهان امروز، یعنی داده‌های حاصل از ماهواره‌های هواشناسی و سنجش از دور كه حجم بزرگی از اطلاعاتی را كه در دهه‌های آینده تولید خواهد شد تشكیل می‌دهند، چشمپوشی شده است. یك برآورد نشان می‌دهد كه همهء ماهواره‌های هواشناسی و سنجش از دوری كه تا سال ۲۰۰۰ پیش‌بینی آن‌ها شده، روزانه یك تریلیون بایت داده تولید خواهند كرد. اندكی تعمق آشكار می‌كند كه این مقدار برابر حدود یك میلیون جلد كتاب ۳۰۰ صفحه‌ای است كه هر روز منتشر شود. آنچه كه ما در حال حاضر تولید می‌كنیم در مقایسه با این حجم عظیم، بسیار كوچك است.سوای از اطلاعات جاری، جهان در طی میلیون‌ها سال در حال برهم افزودن اطلاعات بوده و این اطلاعات به شكل‌های مختلف در نقاط مختلف دنیا ذخیره شده است. این اطلاعات، وقتی رقومی می‌شود شاید سر به چندین میلیون تریلیون باید بزند. همهء این ارقام، تصوری از آنچه در جامعهء اطلاعاتی آینده در انتظار ما است به‌دست می‌دهد. شاید بخش عمده‌ای از جمعیت آینده وقت خود را صرف فنون مدیریت موءثر و كارآمد داده‌ها، اطلاعات و دانش كنند.
۱. انبارش دانش
انبارش داده‌ها فنون ذخیره و بازیابی داده‌ها را، در جایی كه به مقادیر انبوه داده‌ها قابل اطلاق باشد شامل می‌شود. انتظار می‌رود كه پیشرفت در فن‌آوری ذخیرهء نوری به افزایش چشمگیر در ظرفیت دیسك‌های فشرده منجر شود. با ظهور "دیسك‌های رقومی همه‌كاره" (DVD) (۵۵) و جایگزینی لیزرهای آبی به جای لیزرهای فرو سرخ، احتمالاً چیزی نخواهد گذشت كه دیسك‌های نوری با ظرفیت‌های ۵۰ گیگابایت و بالاتر وارد بازار شود. آشكار است كه ذخیرهء نوری بهترین وسیلهء انبارش داده‌ها در جامعهء شبكه‌بندی شده است. با آن كه گرایش به ایجاد دستگاه‌های با ظرفیت ذخیرهء بسیار زیاد را می‌توان به وضوح مشاهده كرد، ظاهراً تلاش چندانی در بهبود زمان دسترسی از طریق این وسایل ذخیره صورت نمی‌گیرد. ما در دسترسی به اطلاعات از طریق این وسایل هنوز در محدودهء هزارم ثانیه هستیم. در حالی كه فنون ساختای ذخیره ]اطلاعات[ از قبیل ذخیرهء مجازی شاید راه‌حل موقت برای مشكل زبان دسترسی باشد، راه‌حل واقعی در بهبود مكانیستم اساسی دسترسی برای وسایل ذخیرهء نوری نهفته است.
تلاش‌هایی كه هم‌اكنون بر روی نرم‌افزار انبارش داده‌ها صورت می‌گیرد به سمت منابع داده‌ای مشترك هدایت می‌شود؛ منابعی كه باید با مدیریت كارآمد آن‌ها، بتوان در جهان رقابت به مقام پیشتازی و پیشگامی دست یافت. برای این كه حتی كاربردهای سادهء جامعهء شبكه‌بندی شده را بتوان به شیوه‌ای موءثر مدیریت كرد، لازم است كه این تلاش‌ها را از نظر میزان اهمیت، رتبه‌بندی كرد.۲. دانش كاوی
داده كاوی(۵۶) ، كه كشف دانش در داده پایگاه‌ها نیز خوانده می‌شود، به فنون بازیابی مربوط می‌شود كه در كار با حجم انبوه داده‌ها از آن‌ها استفاده می‌شود. "سیستم‌های مدیریت داده‌پایگاه‌های بسیار بزرگ" (VLDBMS) (۵۷) مستلزم رویكردهای نو به كار با داده‌های انبوهی است كه داده‌پایگاه‌های آینده در برخواهند داشت. داده كاوی، بازیابی سریع‌ اقلام خاصی از داده‌ها را از داده‌های بسیار بزرگ تضمین می‌كند داده كاوی همچنین می‌كوشد شرایطی را اعمال كند كه به‌موجب آن، هیچ حجمی از داده‌های ذخیره شده غیرقابل بازیابی باقی نماند.
فنون امروزین داده كاوی از ابزراهای پردازش درونخطی، كه به داده پایگاه‌های چندوجهی(۵۸) می‌پردازد، تا فنون پیشرفتهء هوش مصنوعی همچون یادگیری ماشینی، شبكه‌های عصبی، سیستم‌های قاعده مبنا(۵۹) ، و الگوریتم‌های ژنتیك را شامل می‌شود برای استخراج بموقع بیلیون‌ها و تریلیون‌ها بایت داده، استفاده از فنون پردازش موازی گریزناپذیر خواهد بود.امروزه داده كاوی پیرامون داده پایگاه‌های محلی متمركز شده است. در جامعهء شبكه‌بندی شده، داده كاوی را باید در شبكه‌های مخابراتی اجرا كرد. این، عرصه‌ای است كه بندرت كار چشمگیری در آن انجام شده. در جامعهء شبكه‌بندی شده، جهان از استخراج زغال و طلا به‌سوی استخراج داده‌ها، اطلاعات، و دانش خواهد رفت.فنون كنونی داده كاوی برای كشف اطلاعات و دانش كاملاً مناسب نیستند و باید به جستجوی فنون جدیدی برآمد. فنون مرسوم سازماندهی و رده‌بندی دانش كه در كتابخانه‌ها از آن‌ها استفاده می‌شوند مقدمهء شكل‌گیری مبنایی برای فنون ابداعی رایانه‌ای در استخراج اطلاعات و دانش‌اند.ناخوشایندی‌های احتمالی جامعهء اطلاعاتی شبكه‌بندی شده واقعیت مجازی، تكامل نهایی یك جامعهء شبكه‌بندی شده است. روشن نیست در حالی كه عدم مشاركت كافی با طبیعت یكی از دلمشغولی‌های بزرگ ما است، آیا حركت به‌سوی واقعیت مجازی اصلاً ضرورتی دارد؟ مثلاً در محیط واقعیت مجازی، شخص می‌تواند برای شنا به یكی از كم‌نظیرترین استخرهای شنای دنیا برود و لذت و زحمت شنا را در طی یك جلسه واقعیت مجازی تجربه كند. در پایان جلسه، نكته‌ای كه برجا می‌ماند این واقعیت است كه شخص، عملاً توی آب نرفته. آیا باید جامعه را به سمت این جهان مجازی غیرواقعی برد؟ من گمان می‌كنم كه نقش واقعیت مجازی را باید به تربیت افراد انسانی در انجام عملیات‌های مخاطره‌آمیز نظیر راه‌اندازی تأسیسات هسته‌ای یا پرواز هواپیمای بمب‌افكن محدود كرد. هرچه كه باشد، من طرفدار سمت و سویی كه هم‌اكنون واقعیت مجازی رو به سوی آن دارد، نیستم.
نكات پایانی
تردید چندانی نیست كه ما در آستانهء نظم جهانی جدیدی هستیم كه شاید در یكی دو دههء آینده جاگیر شود. جامعهء شبكه‌بندی شده به مثابه مضمون محوری حیات ظهور خواهد كردو تجارت، اقتصاد، اشتغال، توسعه، آموزش، فرهنگ و تفریحات جامعه همگی پیرامون شبكه‌بندی متمركز خواهند شد. در نظم جهانی جدیدن با تحولات شگرفی كه در نظام‌های ارزشی پیش‌بینی می‌شود، به یك زندگی سعادتمندانه‌تر امید بسیاری می‌رود. این تحولات در نظام‌های ارزشی انسان‌ها به تجدید حیات ارزش‌های معظم و سنتی می‌انجامد؛ ارزش‌هایی كه درگذر زمان به اثبات رسیده‌اند.جامعهء شبكه‌بندی شده پیش درآمد سبك جدیدی از هستی انسانی است. این سبك از هستی شاید راه‌حل شمار بسیاری از مشكلاتی باشد كه هم‌اكنون رودرروی جامعه است. به هر حال، ناخوشایندی‌های جامعهء نوین _ اگر با چنین ناخوشایندی‌هایی همراه باشد _ موضوعی است كه باید در آن تعمق كرد. من حتی با قبول این خطر كه شاید به جزمیت متهم شوم، می‌خواهم دیدگاه خود را چنین خلاصه كنم كه جامعهء اطلاعاتی شبكه‌بندی شده نوشداروی تمام كاستی‌های جامعهء كنونی است.من چیزی جز "یكی دو هزارهء فوق طلایی" كه تصاویر اجمالی از آن را در دورهء حیات خود شاهد هستیم، در پیش روی انسان نمی‌بینم. بیایید همگی به آینده و به حیات استثنایی و شادمانه‌ای بنگریم كه هزارهء جدید نویدبخش آن است و خود را برای ایفای نقش كوچك خود در این روند آماده كنیم.


نوشته: تی. ویشواناتان٭
ترجمه: علی حسین قاسمی
دانشجوی دكتری علوم كتابداری و اطلاع‌رسانی
مركز اطلاعات و مدارك علمی ایران

منبع : مركز اطلاعات و مدارك علمی ایران