اختلال بلع

ـ چه وقت به پزشک مراجعه کنیم:

۱. اختلال بلع بیش از یکی دو روز طول کشیده است.

۲. هنگام بلع احساس خفگی دست می‌دهد.

۳. گوش درد و خلط خونی هم وجود دارد.

ـ اختلال بلع نشانهٔ چیست:

بلع از چیزهائی است که تا دچار اختلال نشود به آن توجه نمی‌کنید. ولی وقتی گرفتاری ایجاد کند، زیاد به آن فکر می‌کنید. خوردن مشکل می‌شود و در گلو احساس وجود چیزی قلنبه می‌کنید. بلع هم مانند تنفس بی‌خبر کار خو را می‌کند. ماهیچه‌های حلق صدها بار در روز برای فرو بردن لقمهٔ غذا یا بزاق و مخاط مدام در حال ترشح به‌کار می‌افتند. وقتی چیزی قورت می‌دهید، ماهیچه‌های حلقوی انتهای فوقانی مری شل شده و پائین رفتن آنچه را که در دهان گذاشته‌اید امکان‌پذیر می‌کنند.

چون شل شدن ماهیچه‌ها این عمل را شدنی می‌کنند، اگر در اثر فشار و تنش روانی، یا ترس ماهیچه‌ها شل نشوند، بلع مشکل می‌گردد. دلائل بی‌خطر دیگری هم برای اختلال بلع وجود دارد. التهاب مزمن گلو، مخصوصاً در اثر خشکی هوای اتاق در زمستان، می‌تواند بلع را مشکل کند، به‌خصوص هنگام برخاستن از خواب. و اگر مقدار زیادی مایعات نخورده باشید، گلو خشک شده و بلع مشکل می‌گردد. اختلال بلع از گلو درد یا آنفلونزا هم ناشی می‌شود.

اگر سیگاری هستید، عامل اصلی اختلال بلع معلوم است. اگر این اشکال در بلع با سرفه و درد همراه باشد، آن را زنگ خطری بدانید و نزد پزشک بروید. احساس وجود چیزی در گلو می‌کنید؟ این حالت ناشی از برگشت اسید معده است، زیرا ماهیچه‌ٔ اسفنکتر ورودی مری به معده بسته نمانده است و اسید به مری و گلو نشت کرده است. اگر سوزش دل هم داشته‌ باشید این علت قطعی است. در موارد نادر، اختلال بلع ناشی از ناهنجاری جسمانی، مثل گرفتگی ماهیچهٔ اسفنکتر است. اگر زخم معده دارید، برگشت اسید معده عامل اشکال در بلع است. اختلال بلع گاهی از اولین علائم وجود تومور است.

ـ درمان اختلال بلع:

اگر سیگار می‌کشید و مشکل بلع دارید، حتماً برای معاینه بیشتر نزد پزشک بروید. هر اختلال بلع که به تنش، هوا، یا عادات شخصی مربوط نباشد، باید به پزشک اطلاع داده شود. آرامش داشته باشید. تنش و فشار روانی باعث مشکل شدن بلع هم می‌شود. هر چیزی که آرامش را به شما بازگرداند، مثل ورزش، ماساژ، یوگا، نفس عمیق، فشار را از روی گلویتان هم بر می‌دارد. کمپرس آب گرم بر روی گلو هم تا حدی ماهیچه‌های آن را شل می‌کند.

هوا را مرطوب کنید. چون بسیاری از اختلالات بلع ناشی از خشکی هواست، مرطوب کردن هوا می‌‌تواند کمک‌کننده باشد. بعضی متخصصان خوردن روزانه لااقل هشت لیوان آب را هم توصیه می‌کنند. هوا باید ۳۵ تا ۴۰ درصد رطوبت داشته باشد. گذاشتن دستگاه بخور در اتاق خواب مؤثر است. گرچه تأثیر هوای مرطوب گرم یا سرد هنوز مورد بحث است، ولی هوای خنک و مرطوب برای گلو بهتر است. برگشت اسید را درمان کنید. اگر احساس برگشت اسید معده به گلو دارید، راه‌های زیادی برای کنترل آن وجود دارد، از جمله ترک کافئین، الکل، شکلات و سیگار. (به بخش سوزش دل، مراجعه کنید).

وضع بدن را معاینه کنید. گرچه ناهنجاری‌های جسمانی نادر است، پزشک ممکن است علت احتمالی اختلال بلع را ناشی از آن بداند. پس با روش خوردن نمک باریم و عکس‌برداری با پرتو ایکس گرفتگی احتمالی ماهیچهٔ اسفنکتر حلق مشخص می‌شود. تنگی این ماهیچه نخست با دارو و سپس با روشی خاص برای گشادکردن آن در مطب رفع می‌شود. این روش بسیار مؤثر است. در موارد شدیدتر، جراح ماهیچه را پاره می‌کند تا شل شود. گرفتاری‌های مادرزادی و بیمارئی که دیورتیکولوم زنکر نام دارد - که در آن، پوشش درونی مری کیسه‌ای تشکیل می‌دهد که بلع را مشکل می‌کند - هم با روش جراحی درمان می‌شوند.