آموزش و پرورش دورهٔ متوسطه

از کلمه متوسطه در نظام آموزش و پرورش مستفاد مى‌شود که دوره‌اى است که نقش واسطهٔ مياني، دورهٔ ابتدائى و دورهٔ عالى را ايفاء مى‌کند.

در گزارش نهائى اجلاس منطقه‌اى يونسکو آمده است: دورهٔ متوسطه عبارت است از دورهٔ برزخ يا دورهٔ انتقالى ميان آموزش پايه که عمومى و غير تخصصى است و آموزش تخصصى‌تر در سطح آموزش عالي. دورهٔ انتقال ميان کودکى و جوانى است و يک دورهٔ ميانى که به‌واسطهٔ بسيارى از فشارهاى رواني، جسمانى و مشکلات سازگاري، ويژگى‌هاى خاصى را به نوجوان و جوان مى‌بخشد. اين دوره در بسيارى از کشورهاى در حال توسعه، منبع اصلى توليد نيروى انسانى نيمه ماهر است.

اين دوره ممکن است از سه جهت دورهٔ انتقالى باشد:

- انتقال از آموزش عمومي، همگانى و غيرتخصصى به آموزش دانشگاهي، تخصصى خاص عده‌اى محدود.

- انتقال از محيط آموزشى به محيط کار و زندگي.

- انتقال از دورهٔ ميان کودکى که نيازهاى فرد تحت ‌نظر و مراقبت ديگران تأمين مى‌شود و جوانى و بلوغ که به فرد استقلال و قبول مسؤوليت مى‌دهد.

هر يک از اين ابعاد به تنهائى از حساسيت و اهميت ويژه‌اى برخوردار است.

در قانون اساسى معارف مصوب ۱۲۹۰، مدارس متوسطه به‌عنوان مدارسى که بعد از دورهٔ ابتدائى و قبل از مدارس عالى تشکيل مى‌شود مطرح شده است. اين دوره با سنين چهارده تا هفده و هجده سالگى مقارن است.

در دورهٔ متوسطه برنامه‌هاى درسيِ متنوع، در شاخه‌ها و رشته‌هاى تحصيلى تقسيم شده و در نتيجه فرصت‌هاى مناسب براى انتخاب درس و رشته‌ تحصيلي، براساس استعداد، علاقه، معلومات پايه و نيازهاى آينده بهتر فراهم مى‌شود. بسيارى از صاحب‌نظران دورهٔ متوسطه معتقد هستند که انتقال همه‌جانبه دانش‌ها و فنون در سطحى بالاتر از آموزش عمومى به همه دانش‌آموزان نه ممکن است و نه ضرورت دارد و لذا بايد در اين دوره نوعى تقسيم کار انجام گيرد و به‌دليل گستردگى و تراکم برنامه‌هاى متعدد آموزشي، شاخه‌ها، رشته‌ها و گرايش‌هاى زيادى ايجاد شود.

بنابراين دورهٔ متوسطه دوره‌اى است که در آن دانش‌آموزان گروه سنى چهارده تا هفده يا هجده ساله(سنين چهارده تا هفده ساله پوشش واقعى دوره متوسطه است. پوشش ظاهرى برابر مقررات چهارده تا نوزده سالگى است.) تحصيل مى‌کنند و به‌دليل تنوع برنامه‌ها و تعدد رشته‌هاى تحصيلي، فرصت انتخاب دارند.