|
| غار كناتاريكه، روستاى پاكل، دره‌شهر
|
|
| غار عظيم «کناتاريکه» بره‌زرد در ارتفاعات سيوان کوه بدره در فاصلهٔ ۳۵ کيلومترى مسير ايلام - دره‌شهر و در نزديکى روستاى پاکل قرار دارد.
|
|
| اين غار يک حوضچهٔ آبى، پرده‌هاى سنگى، صدها ستون و مجسمهٔ استالاکتيتى و استالاگميتى دارد و تالارها، چاه‌ها، دهليزها و دالان‌هاى متعددى از لحظهٔ ورود به داخل غار تا عمق ۳۵۰ مترى نظر هر بيننده‌اى را به سوى خود جلب مى‌کند.
|
|
| سردى هواى داخل غار موجب شده است که در طول سال هيچ نوع جانورى در آن زندگى نکند، ولى اکسيژن کافى و هواى مطبوع و دلپذيرى در داخل غار جريان دارد. ارتفاع بعضى از تالارهاى داخل غار به ۱۲ متر مى‌رسد.
|
|
| غار كُهناب (اِشكفت كُهناب)، لالى، مسجدسليمان
|
|
| اين غار از تنگ انبار سفيد لالى بخش لالى در مسجد سليمان شروع و به منطقهٔ چُلوار ختم مى‌شود. اين منطقه بسيار ديدنى و سياحتى است که براى باستان‌شناسان و جهانگردان جالب توجه است.
|
|
|
|
| غار کوکولو يا کيلى‌ميلى واقع در کوه‌هاى پيربکران در ۱۵ کيلومترى غرب اصفهان قرار دارد.
|
|
| غار گبر، سرخاراب، كهكيلويه (دهدشت)
|
|
| غار گبر، در محل «سرخاراب» واقع شده و در سال ۱۳۶۸ مورد شناسايى هيأت کوهنوردى استان قرار گرفته است. اين غار، گويا در روزگار ساسانيان به عنوان «خرفخانه» (خانه پيران و سالمندان) مورد استفاده بوده است.
|
|
| غار مزدوران، قريه مزدوران، مشهد
|
|
| اين غار در دو کيلومترى شرق قريهٔ مزدوران شهر مشهد و در ارتفاعات چاهک و شورلق واقع شده است. عرض دهانهٔ ورودى آن در حدود دو متر، و بلندى آن دو متر و نيم است.
|
|
| اين غار که قدمت آن را به هزارهٔ دوم پيش از ميلاد مى‌رسانند، به شمارهٔ ۶۵۲ در شمار آثار تاريخى به ثبت رسيده است.
|
|
| غار ميرداوود، صوماى‌برادوست، اروميه
|
|
| اين غار که در محل صوماى برادوست شهرستان اروميه واقع شده است، اخيراً از طرف سازمان ميراث فرهنگى به عنوان يکى از غارهايى که در گذشته‌هاى دور زيستگاه انسان‌هاى اوليه بوده معرفى شده است. طول اين غار ۵۱۰۰ متر است.
|
|
| غار نوشيروان، روستاى نوشيروان، اسفراين
|
|
| اين غار از غارهاى ناحيهٔ اسفراين است که در روستاى نوشيروان واقع شده است. اين غار ظاهراً در دورهٔ ساسانيان مورد توجه بوده و از آن به نوعى استفاده مى‌شده است.
|
|
| غار نياسر كاشان، نياسر، كاشان
|
|
| اين غار از عجايب و نوادر آثار باستانى است. در حدود ۱۸۰۰ تا ۲۰۰۰ سال قبل، در دل کوه کرکس و بر فراز تپه‌اى آهکى مشرف بر نياسر کاشان و احتمالاً با مقاصد آيينى و مذهبى به صورت تونل سنگى و پرپيچ و خم با ابزار ابتدايى کنده شده است. غار نياسر شامل مجموعهٔ زيرزمينى و پيچيده‌اى است که از راهروهاى تنگ و طولانى و اتاق‌ها و چاه‌هاى متعددى تشکيل شده و دسترسى به اعماق آن‌ها بدون بهره‌گيرى از وسايل پيشرفتهٔ امروزى ممکن نيست.
|
|
| اين غار که به«سوراخ رئيس» يا «غار ويس» شهرت دارد، قرن‌ها نامکشوف ماند و در هيچ‌يک از متون تاريخى و آثار تحقيقى قرون اخير، به رغم ذکر ساير بناهاى تاريخى منطقه نظير آتشکدهٔ نياسر (بنا شده توسط اردشير بابکان مؤسس سلسله ساسانيان)، مورد اشاره قرار نگرفته است. غار نياسر در سه طبقه و با حفر چاه‌هاى متعددى کنده شده است. طول دالان‌ها و اتاق‌هاى اين غارِ هزارتو بالغ بر ۵۰۰ متر و سطح مقطع اکثر گذرگاه‌‌هاى زيرزمينيِ آن کم‌تر از يک مترمربع، و در بعضى از افق‌ها به ۷۰×۱۰۰ سانتى‌متر مربع مى‌رسد. افق‌هاى ارتفاعى گوناگون آن توسط ۴۵ حلقه چاه، به عمق تقريبى ۱۱۸ متر به يکديگر متصل مى‌شوند.
|
|
| غار نياسر طى قرون و اعصار متمادى به دليل آب‌گرفتگى و فرسايش سطحى، دچار رسوب گرفتگى و زنگار شده است و در حال حاضر، بدون آ‌ن‌که به ديوارها و ستون‌ها آسيبى وارد شود، توسط گروه‌هاى معدنى شرکت زغال‌سنگ البرز شرقى وابسته به شرکت ملى فولاد ايران در حال پاکسازى است.
|
|
| اين غار در ديوارهٔ صخره‌اى مشرف به نياسر، چهار دهانهٔ ورودى دارد و شامل دو قسمت مجزا است. بخش مرکزى آن مجموعه‌اى است از هفت اتاق که در سطوح ارتفاعى گوناگون در دل کوه به نحو استادانه‌اى حجارى شده است و از طريق چاه‌هاى متعدد و دالان‌هاى زيرزمينى به طبقات زيرين مرتبط مى‌شود.
|
|
| بخش ديگر، يک دالان طولانى با شيبى ملايم و چاه‌هاى مرتبط است که به باغ زيباى تالار منتهى مى‌شود. در قسمت انتهايى اين بخش، در باغ تالار، بخش بزرگ مرکزى ديگرى با اتاق‌هاى متعدد تعبيه شده است. در اين مسير، آثارى نظير سنگ آسياب (به عنوان درپوش چاه‌ها)، آب‌‌انبار و مجارى ويژه‌اى مشاهده مى‌شود.
|
|
| از شگفتى‌هاى اين غار انسان‌ساخت بودن آن است. کمبود هوا در هيچ نقطه‌اى از آن احساس نمى‌شود و حتى در عميق‌ترين نقاط آن عمل تهويه به طور طبيعى انجام مى‌گيرد.
|
|
| غار نياسر داراى بيست اتاق با مساحت کلى ۱۷۶/۵ مترمربع است و بزرگ‌ترين اتاق آن ۲۸/۶ مترمربع، و کوچک‌ترين آن ۱/۸ مترمربع مساحت دارد.
|
|
| يکى از فرضيات در مورد منشأِ تاريخى اين غار بيانگر اين است که در ساخت آتشکدهٔ نياسر از سنگ‌هاى تراشيده شدهٔ حاصل از کندن غار استفاده شده است. احتمالاً زمان حفر غار پيش از زمان احداث آتشکده است. اين غار در ادوار گوناگون موارد استفادهٔ نظامى و دفاعى داشته و چاه‌هاى آن براى اشخاص ناآشنا بسيار خطرناک و مهلک است.
|
|
|
|
| علاوه بر غارهاى ذکر شده، در سطح استان غارهاى ديگرى نيز وجود دارد که از آن جمله مى‌توان به غار تشهير و غار گاوخانه در جادهٔ ملاير و غار آزاد در نزديکى تويسرکان اشاره کرد.
|
|
| غارهاى زيرزمينى كوه قارنى ياروق، سلماس
|
|
| در دامنه کوه قارنى ياروق که بين سلماس و بخش صوماى اروميه واقع شده است، چند غار زيرزمينى وجود دارد که دالان‌ها و اطاق‌هاى متعددى دارند.
|
|
| به استناد کاوش‌هاى باستان‌شناسان زمان احداث اين غارها حدود ۷۰۰ سال پيش از ميلاد بوده است.
|
|
| غارهاى كمربند و هوتو، روستاى تروجن، بهشهر
|
|
| اين غارها در روستاى تروجن، در پنج کيلومترى جنوب غربى شهرستان بهشهر واقع شدهاند. اين دو غار براى اولين بار در سال ۱۹۴۹ به وسيله کارلتون س. کون از دانشگاه فيلادلفيا شناسايى شدند و مورد بررسى قرار گرفتند. نتايج حاصله از کاوش‌ها و تحقيقات انجام شده، مبين زندگى انسان‌هاى نخستين (در دورههاى پارينه‌‌سنگى، ميانه‌سنگى و نوسنگي) در غارهاى فوق است. عمده‌ترين آثار به دست آمده از غارهاى موردنظر اسکلت سه انسان در غار کمربند است که احتمالاً در ۷۵۰۰۰ سال پيش از ميلاد مى‌زيستند. آقاى کارلتون کون، پس از اينکه تحقيقات ساير متخصصان را دقيقاً بررسى کرد، به اين نتيجه رسيد که در دورهٔ ميانه سنگى، ساکنان غار زندگى خود را با شکار حيواناتى مثل آهو، بز کوهى، گوسفند و بز وحشى مى‌گذراندند. به طورى که در دورهٔ نوسنگى قديم توانستند حيواناتى از قبيل بز و گوسفند را اهلى کنند و حتى به کار زراعت نيز بپردازند. به طور کلى آثارى که از غارهاى کمربند و هوتو پيدا شده مکمل يکديگرند. اين وضعيت اجازه مى‌دهد که بتوان در ناحيهٔ مازندران، تحول و تکامل انسان را از دوران يخ‌بندان تا عصر حاضر مورد بررسى قرار داد. غنا و گستردگى اطلاعات حاصله از اين غارها به حدى است که نظير آن در سراسر ايران کم‌تر مشاهده شده است.
|
|
| تپههاى تاريخى استان مازندران عبارتند از:
|
|
| کلارتپه در چالوس، تپه امامزاده کتى در قائم شهر، تپه کش در بهشهر، ياريم تپه، تپههاى قلعه کتى و دين کتى در ملامحله و کوتردين، تپههاى شال کتى، بالکن، چمارکتى، محمدعلى کنى، رجب کتى و ... در شهرستان بابل و امثالهم.
|
|
| غارهاى ملك و كبوترلان، آكره‌بيد، زرين‌آباد، آبدانان
|
|
| اين غارها در ارتفاعات کبيرکوه به فاصلهٔ چهار کيلومتر از همديگر در مجاورت روستاى آکره بيد زرين آباد قرار دارند. طول غار ملک ۳۰۰ متر و طول غار کبوترلان حدود ۴۰۰ متر است. ارتفاع غارها بين ۵ تا ۳۰ متر و دهانهٔ آن‌ها چاه مانند است. در نتيجهٔ حفارى‌هاى غيرمجاز، از غار ملک استخوان‌هاى انسان و کوزه‌هاى سفالى پيدا شده است. هر دو غار ستون‌هاى استالاکتيت و استالاگميت‌هاى زيبايى دارند.
|
|
| مجموعهٔ غارهاى داش‌كسن، سلطانيه، ابهر
|
|
| اين مجموعه در ۱۰ کيلومترى جنوب شرقى سلطانيه، در نزديکى روستاى وير، از توابع همين بخش قرار گرفته است. اين مجموعه در محوطه‌اى به شکل مستطيلى ناقص، به طول ۴۰۰ متر و عرض ۵۰ تا ۳۰۰ متر، ديده مى‌شود.
|
|
| در درون اين مجموعه، سه غار نسبتاً عميق در دل کوه کنده شده است که کنده‌‌کارى‌هاى زيبايى دارند. از نقش‌هاى اين کنده‌‌کارى‌ها، مى‌توان به دو تصوير اژدها که در مقابل يکديگر به شکل قرينه حک شده‌اندو طول هر يک ۳/۵ متر است، اشاره کرد. در طرفين اين نقش‌ها، محراب‌هاى زيباى نقش‌دارى با طرحهاى اسليمى، گل و بوته و مقرنس‌‌هاى سنگى کندهکارى شدهاند. مجموعه آثار کنده‌کاى اين محل، يادگار هنرمندان چينى است که به فرمان اولجاتيو از چين فراخوانده شده بودند.
|
|
| براساس فرضيه‌اى، غارهاى «داش‌کسن» در دو دورهٔ تاريخيِ جدا از هم مورد استفاده قرار گرفته است : در دورهٔ نخستين، اين غار نيايشگاه آيين مهرپرستى در عهد ساسانى بوده است؛ اما از اين دوره آثارى به جاى نمانده است. دورهٔ دوم که نقش‌هاى اژدها، برگ مو، پيچک و طرحهاى اسليمى، يادگار آن دوره است، به دوران فرمانروايى ايلخانان تعلق دارد. سنگ‌هاى سبزِ به کار گرفته شده در حصار ارگ سلطانيه، مطمئناً از محل تاريخى داش‌کسن (سنگ‌بر) بريده شده است. در نتيجهٔ برش و انتقال سنگ، فضاى لازم جهت کندهکارى و دخمه‌سازى در اين محل فراهم شده و اين مکان با اندکى تغييرات به آرامگاه تبديل شده است. بنابراين، محوطهٔ تاريخى داش‌کسن را مى‌توان در رديف آرامگاه‌هاى دورهٔ ايلخانى نيز طبقه‌‌بندى کرد.
|
|
| مغاره شيخ على، كازرون (ساسانيان)
|
|
| در پنج کيلومترى شرق نقش رستم، به موازات ويرانه‌هاى استخر، غارى به نام «مغاره شيخ علي» وجود دارد. درون غار، نبشته‌هايى به زبان پهلوى وجود دارد که به علت وضوح خطوط پهلوى آن‌ها، باستان‌شناسان به خواندن آن‌ها توفيق يافته‌اند. اين نوشته‌ها مشتمل بر نام و عنوان ۹ بناى شاپور اول و شرح هنرنمايى اين شهريار در تيراندازى است. تيرانداز در حضور بزرگان کشور تيرى را به سوى ديگر قلهٔ کوهسار پرتاب کرده است. از گوشهٔ اين غار، راهى باريک و دشوار به بالاى تنگناى کوه مى‌رود و به محوطه‌اى کوچک مى‌رسد که يک درخت بيد روى آن سايه افکنده و مزار عارفى به نام شيخ على در آنجا قرار گرفته است.
|
|
|
|
| در دشت جنوبى درهٔ خرمآباد ، يک کوه کوچک و کم ارتفاع به نام «گرارجنه» وجود دارد که تعدادى غار کوچک در سمت شرقى آن پديد آمده‌اند و به نام همان کوه مشهورند.
|
|
|
|
| اين غار در ۱۸ کيلومترى جنوب شرقى شهر کوهدشت ، در کوه «دمچهر» قرار دارد. قسمتى از دهانهٔ غار به علت طبيعى بسته شده است ، ولى قسمتى از آن باقى است که بايد به شکل خزيده از آن گذشت و به غار وارد شد. طول دهانهٔ غار ، ۱۸ متر و ارتفاع سقف آن نزديک به ۲۰ متر است. سراسر سقف و ديوارهٔ آن به علت نفوذ آب از لايه‌هاى آهکى ، سفيد شده است. غار ، شامل دو قسمت جنوبى و شمالى است که قسمت شمالى آن وسيع‌تر است. وجود سنگ چخماق و سفال‌هاى شکستهٔ سياه و منقوش ، مؤيد زندگى غارنشينى در اين ناحيه است. آثار دورههاى مختلف تمدن‌هاى گذشته در اين غار يافت شده است و به نظر مى‌رسد که در آن آثار پالئوليتيک نيز وجود داشته است. طول غار نزديک به ۲۰۰ متر و پهناى آن به طور متوسط ۲۰ متر است. اشکال زيباى استالاگميت‌هاى متعدد اين غار که ارتفاع برخى از آن‌ها به ۵۰ متر مى‌رسد ، موجب شده است که اين غار را «بتخانه» بنامند.
|
|
|
|
| در حدود دو کيلومترى شمال هميان کوهدشت سه غار کوچک وجود دارد. در اين غارها ، نشانه‌‌ها و شواهدى از دورهٔ فرهنگ تيغه‌سازى به دست آمده است. گفته مى‌شود اين آثار ، به دورهٔ «پالئوليتيک» کهن مربوط‌اند. آثار پالئوليتيک در ايران بسى قديمى‌تر از اروپاى غربى است و ۴۰ تا ۶۰ هزار سال پيش از ميلاد را در بر مى‌گيرد.
|
|
| غار دوشه، روستاى کرشوراب، چگنى، خرمآباد
|
|
| يکى از غارهاى تاريخى استان است که در روستاى کرشوراب از توابع بخش چگنى خرمآباد واقع شده و حاوى نقاشى‌ها و کتيبه‌هاى تاريخى متعدد و جالب توجه است. براى ورود به غار بايد از غرب تنگه دوشه به بالاى کوه صعود کرد.
ارتفاع سقف تا کف غار در حدود پنج متر است. داخل آن به شکل دايرهٔ منظم است که انحناى قسمتى از ديواره‌هاى آن ، به علت پيش‌آمدگى ديوارهٔ کوه ، به هم پيوسته است. بر ديواره‌هاى مسطح اين غار ، در حدود يکصد و ده نقش با رنگ سياه نقاشى شده است. بر ديوارهٔ غربى آن نيز به جز نقش‌هاى ياد شده ، دو کتيبه وجود داشته که يکى به کلى از بين رفته و نيمى از ديگرى نيز محو شده است.
مهم‌ترين علت سالم ماندن نقوش کتيبه ، دورى از عوارض طبيعى است. در دهانهٔ حفره‌هاى انتهايى غار ، استخوان‌هاى انسان و حيوان و سفال‌هاى شکسته يافت شده است.
غار دوشه يک اثر تاريخى و طبيعى است و جزو ميراث ملى ايران در استان لرستان بشمار مى‌آيد.
|
|
|
|
| اين غار در درهٔ آرش «الشتر» واقع شده و در گويش محلى به «مرسمسا» مشهور است. طول غار نزديک به ۷۰ متر ، عرض دهانهٔ آن ۶ متر ، پهناى داخل آن ۷ متر و بلندى دهانهٔ آن ۳/۷۰ متر است. در کف اين غار ، تعدادى سنگ چخماق ديده شده است. اين غار در بالاى محلى قرار دارد که از آنجا سنگ‌هاى تراش خورده‌اى را براى ساختمان‌سازى آورده‌اند که نشان مى‌دهد ، بيش‌تر سنگ‌هاى بناها و آثار مهم الشتر يا سنگ قبرها را از اين مکان تهيه کرده‌اند.
|
|
|
|
| اين غار در منطقه کوهدشت واقع شده و يکى از محل‌هاى سکونت انسان‌هاى پيش از تاريخ بوده است. غار پس از يک فرود ۶ مترى تا عمق ۴۲۰ مترى ادامه مى‌يابد. براى بازديد کامل از اين غار ، وسايل فنى کامل مورد نياز است.
از ديگر غارهاى آهکى استان لرستان ، غارهاى منقوش هميان يک و دو در شمال کوهدشت ، غار تمندر و غار بزنويد در اطراف اليگودرز ، غار روغنى يا تمبورلى در اطراف ازنا ، غار رو به خدا در خرمآباد ، غار زيدعلى و غار عُماره در کبير کوه و غار منو در اطراف دو‌رود را مى‌توان نام برد.
|
|
| غار قاژه يا مغار، خرمآباد
|
|
| در جنوب شرقى «کوه يافته» ، در بخش چگنى خرمآباد غارى است به نام «قاژه» يا «مغار» که در داخل آن ، تعدادى «استالاکتيت» و «استالاگميت» ديده مى‌شود. دهانهٔ غار به سوى شرق است. در داخل غار ، حوضچه‌اى پر از آب سرد به وجود آمده که نسبتاً بزرگ است و بيش از ۱/۵ متر عمق دارد. در قسمت غربى دهانهٔ غار ، يک راه باريک وجود دارد که با سنگ و گچ ، چند پله در آن ساخته شده است. اين غار ، اقامتگاه موقت شکارچيان است و امکان دارد در گذشته ، اين راه را شکارچيان ساخته باشند. در هر حال بازديد از اين غار و تماشاى طبيعت اطراف مسير آن ، جذاب و ديدنى است.
|
|
|
|
| اين غار در غرب دره خرمآباد و در سينهٔ کوهى مشرف به اين شهر واقع شده است. دهانهٔ غار به سوى جنوب کوه قرار دارد و سطح داخل دهانهٔ آن بيش از ۲۰۰ متر است. طول راهروى غار ، باريک و طولانى است و تاکنون انتهاى آن کشف نشده است. دربارهٔ اين غار افسانه‌هاى بسيارى زبانزد مردم محلى است.
|
|
|
|
| «کلماکره» به زبان محلى به معنى جايگاه بز (کَل کوهي) و انجير است. اين غار در ۲۰ کيلومترى شمال غرب شهرستان «پل دختر» واقع شده و از جنبه‌هاى طبيعى و فرهنگى ، در زمرهٔ غارهاى با ارزش کشور است. اين غار در يک منطقهٔ باستانى در ارتفاعات معروف به کوه مهله و در يکى از دره‌هاى آن به نام دره باغ واقع شده است و از نظر ساختار در سازندهاى آهکى دورهٔ کرتاسه به وجود آمده و با توجه به ته‌نشست‌هاى رسوبى و آهکى فراوان ، حاوى استالاکتيت (چکنده‌ها) و استالاگميت (چکيده‌ها)ى بسيار زيباست. وجود همين ساختارهاى طبيعى ، عظمت و زيبايى خاص به آن داده است. تالارها و حفره‌ها و شکاف‌هاى متعدد ايجاد شده در غار ، فضايى اسرارآميز به آن داده و بيننده را به تحسين و اعجاب وادار مى‌کند. از ديدگاه ارزش فرهنگى و باستان‌شناختى نيز غارى با اهميت و با ارزش محسوب مى‌شود و از نظر آثار تمدن‌هاى باستانى نيز بسيار غنى توصيف شده است.
ارتفاعات کوه مهله قاعدهٔ يک مثلث فرضى را مى‌سازند که دو ضلع آن از رودخانهٔ سيمره و کشکان تشکيل شده است. اين مثلث از نظر ت جمع و تعدد مراکز سکونتى انسان‌هاى پيشين و وجود تپه‌ها و محوطه‌هاى باستانى و تاريخى ، غنايى فوق‌العاده دارد و در ادوار پيش از تاريخ و در دورههاى تاريخى به ويژه ايلامى ، پارتى و ساسانى رونق و اعتبار فراوان داشته است. در غار مورد بحث ، به ويژه در قسمت مدخل تالار و ورودى آن ، آثار و بقاياى حيوانى و انسانى به وفور ديده مى‌شود که حاکى از سکونتِ گاه و بى‌گاه انسان‌ها در اين غار است. در وضع فعلى به نظر مى‌رسد که غار فاقد راه‌هاى ورودى است و اجباراً بايد از شيوه‌هاى کوهنوردى و سنگ‌نوردى براى رسيدن به آن استفاده کرد. راه ورود به غار در گذشته‌ها آسان‌تر بوده؛ اما به نظر مى‌رسد بر اثر فرسايش کوه يا وقوع زلزله ، رابطهٔ آن با بيرون قطع شده است. آثار اين حادثهٔ طبيعى در داخل غار نيز آشکارا ديده مى‌شود. دهانه و بخشى از تالار اولى غار را ، سنگ‌هايى که از سقف آن فرو ريخته ، فرا گرفته‌‌اند.
سفال‌ها و قطعات پراکنده در داخل غار ، هيچ اشاره‌اى به سکونت‌هاى دورهٔ پيش از تاريخ و عصرهاى غارنشينى ندارند. شايد در اعماق لايه‌هاى کهن‌تر در زير لايه‌هاى ناشى از رسوبات کربنات کلسيم واقع شدهاند و يا در زير سقف و ديواره‌هاى تالارهاى دوم ، سوم ، چهارم و پنجم غار و يا در زير لايه‌هاى فرو ريخته ، آثارى از آن دورهها مدفون شده باشند. اما آثار زيستى و سطحى موجود ، همگى اشاره به رد پاى تمدن‌هاى تاريخى ايران به ويژه تمدن‌هاى پارتى و ساسانى دارند. سفال‌هاى پراکنده در سطح غار و خمره‌هاى بزرگى که قشرى از رسوبهاى آهکى آن‌ها را سفيدپوش کرده است ، در مقايسه با سفال‌هاى مشابه و هم دورهٔ خود مى‌توانند تاريخ تقريبى و زمان سازندگان هنرمند خود را نشان دهند. بيش‌تر خمره‌ها از نوع نقش افزوده و يا «استامپي» دورهٔ پارتى و ساسانى‌اند که با سفال‌هاى تپهٔ گيان نهاوند و بعضى سفال‌هاى منقوش به دست آمده از شوش شباهت دارند. برخى از آن‌ها نيز ، سفال‌هاى سادهٔ دورهٔ ايلام جديد هستند.
به هر حال ، اين غار با توجه به وضعيت آن ، نمى‌توانسته است در دورههاى تاريخى ، پيوسته به صورت مسکونى مورد استفاده باشد و به نظر مى‌رسد در هنگام حمله و جنگ ، به صورت پناهگاه و مأمن ، مورد استفادهٔ ساکنان دامنه‌هاى کوه «مهله» و کناره‌هاى «سيمره» و کشکان قرار مى‌گرفته است. ظاهراً در برخى دورهها نيز ، مخالفان و ياغيان ، عليه نظام موجود و حکومت‌هاى مرکزى ، از آن استفاده مى‌‌کرده‌اند.
با انجام پژوهش‌هاى باستان‌شناختى ، مى‌توان به بسيارى از مجهولات موجود در زمينهٔ تاريخ‌گذارى اين غار و منطقه پاسخ داد.
|
|
|
|
| غار کنجى در چهار کيلومترى جنوب شهر خرمآباد در کمرکش يک کوه قرار گرفته است. دسترسى به اين غار ، از طريق يک مسيل دره‌اى امکان‌پذير است. در فصل بهار ، از دامنه‌هاى آن ، چشمه‌هاى آب جارى مى‌شوند. اين غار يکى از منظم‌ترين غارها از لحاظ سطوح داخلى است. مساحت آن بيش از ۲۰۰ مترمربع است و کف خاکى آن ۲ متر قطر دارد. در قسمتى از دهانهٔ آن ، يک تپهٔ خاکى وجود دارد که در کاوش‌هاى انجام شده ، چند گور مربوط به پيش از تاريخ همراه با اسکلت‌هاى متعدد از آن به دست آمده است. در دامنه و چشم‌انداز اين غار ، دشتى وسيع با تپههاى مصنوعى وجود دارد.
|
|
|
|
| اين غار يکى از معدود غارهاى مصنوعى استان است که به دست انسان در دل کوهستان‌ها بوجود آمده است. موقعيت مکانى غار ۸ کيلومترى جاده خرمآباد - کرمانشاه به سمت چپ در کوه موسوم به کوگان است. غار کوگان جزو غارهاى چند طبقه است که دسترسى بسيار سختى دارد و رسيدن به آن بدون تجهيز به امکانات و وسايل کوهنوردى و غارنوردى ممکن نيست.
اين غار دژ مانند به استناد سکه‌هايى که از اطراف آن به دست آمده است به دوره اشکانيان تعلق دارد و طى قرون متمادى به عنوان يک محل سکونت دائمى مورد استفاده قرار گرفته است.
|
|
|
|
| اين غار در درهٔ «ميرميلاس» در کوه «سرسرخن» در فاصلهٔ حدود ۳۰ کيلومترى شهر کوهدشت واقع شده است. غار «ميرميلاس» به مرور زمان درهم ريخته و در حال حاضر سايبانى بيش ، از آن باقى نمانده است. نقاشى‌هايى در دو طرف جنوب و شمال غار روى ديوار سايبان نقش بسته که در معرض عوامل طبيعى و انسانى قرار دارند. بيش‌تر نقاشى‌ها ، صحنه‌هايى از شکارگاه يا رزمگاه را مجسم مى‌سازند. برخى نيز ، نقش حيواناتى هستند که نمى‌توان نوع آن‌ها را تشخيص داد.
|
|
| غارهاى تاريخى، استان لرستان
|
|
| رسوبهاى آهکى در مقابل تأثير عوامل مؤثر فرساينده ، اشکالى ويژه را به وجود مى‌آورند. در ارتفاعات زاگرس - که بيش‌تر از رسوبهاى آهکى تشکيل شدهاند - حفره‌هاى کوچک و غارهاى آهکى بزرگ به وجود آمده‌اند. در برخى از اين غارها ، چشمه‌ها يا جوى‌هايى جارى‌اند و آثار «استالاگميت» و «استالاکتيت» فراوان تپه‌اى نيز در آن ايجاد شدهاند.
|
|
|
|
| اين غار در ۲۵ کيلومترى جنوب غربى شهر خرمآباد بر سر راه کوهدشت در محلى به نام «سوليزه» بر دامنهٔ کوه «يافت» واقع شده و سطح و فضاى داخلى آن محدود است.
|
