بهداشت دستگاه تناسلی

ساختمان دستگاه تناسلى در جنس مذکر و مؤنث متفاوت مى‌باشد. دستگاه تناسلى جنس مذکر، از دو قسمت خارجى و داخلى تشکيل شده است. قسمت خارجى شامل کيسه‌ بيضه و آلت تناسلى بوده و قسمت داخلى شامل غده‌هاى جنسى يا بيضه‌ها، يک رشته مجاري، و غده‌هاى ضميمه مى‌باشد. دستگاه تناسلى جنس مؤنث را نيز دو قسمت مشخص تشکيل مى‌دهد. قسمت خارجى که بيشتر عهده‌دار روابط تناسلى است و قسمت داخلى که مسئول رشد و نمو جنين و زايمان مى‌باشد. مهبل (واژن)، رحم (زهدان) و تخمدان‌ها از جمله اعضاء تناسلى داخلى جنس مؤنث به‌شمار مى‌روند. اهم مراقبت‌هاى بهداشتى از دستگاه تناسلي، نزد دانش‌آموزان عبارتند از:

- رعايت نظافت شخصى و تعويض مرتب لباس‌هاى زير.

- برخوردارى از رژيم غذائى کافى و مناسب.

- خوددارى از آب‌تنى و استحمام در آب‌هائى که احتمال آلوده بودن آنها مى‌رود.

- مراجعه سريع به پزشک متخصص به محض مشاهده هر گونه ناراحتى در دستگاه تناسلي.

- برخوردارى از خواب و استراحت کافى، ورزش و تفريحات سالم.

بلوغ و قاعدگى نزد دانش‌آموزان دختر:

قاعدگى عبارت است از خونريزى فيزيولوژيک دوره‌اى رحم که معمولاً هر ۴ هفته يک‌بار، طى دوران استعداد بارورى زن و در غياب حاملگى اتفاق مى‌افتد. به‌عبارت ساده‌تر، وقتى تخمک رها شده از تخمدان نتواند به‌وسيله اسپرم بارور شود، جدار رحم به علت عدم ايجاد حاملگى و مستقر نشدن تخم متلاشى مى‌شود و به داخل محوطه رحم مى‌ريزد که به‌صورت خون قاعدگى از مجراء مهبل بيرون رانده مى‌شود. قاعدگى از سن بلوغ شروع و تا زمان يائسگى ادامه مى‌يابد. اين دوران در حدود ۳۵ سال است. سن بلوغ در اشخاص مختلف متفاوت است و بستگى به سلامت عمومى شخص، تغذيه، نژاد، بهداشت، آب و هوا و وضع اجتماعى دارد. حد متوسط سن بلوغ در جهان، سيزده سالگى برآورد شده است.

اولين قاعدگى براى دختران جوان، يک واقعه سانحه مانند مى‌باشد که براى روبه‌رو شدن با آن به کمک‌هاى عاقلانه بزرگ‌ترها احتياج دارند. بهترين روش آن است که مادر، قبل از بروز اين واقعه، موضوع را براى وى شرح داده باشد. ولى متاسفانه غالباً ارتباط مادران با دختران خود در اين گونه صميمانه نيست.

دختران جوان به راهنمايان بهداشتى با ديده احترام مى‌نگرند و به تذکرات آنان با دقت فراوان گوش مى‌دهند. ممکن است از راهنمايان بهداشت درخواست شود که اين مسئله را در کلاس درس براى دوشيزگان تشريح نمايند.

تشريح و فهمانيدن قاعدگى به دانش‌آموزان دختر، با زبان بسيار ساده که قابل فهم باشد اهميت فراوان دارد، ممکن است به يک دختر جوان گفته شود که بدن شما همان‌طور که در بيرون رشد مى‌کند، در داخل هم در حال رشد است. بايد تأکيد نمود که قاعدگى يک عمل طبيعى و بهداشتى و جزئى از رشد و تکامل بدن است. بالغ شدن در برابر مزايائى که دارد، مسئوليت‌هائى را نيز به‌عهده انسان مى‌گذارد که بايستى آنها را قبول نمود. موقعى که شما قاعدگى را براى دختران جوان و کم سن و سال تشريح مى‌نمائيد، لازم است که جزئيات مطالب به آنها گفته شود، در هر صورت بايستى مطالبى که به آنها گفته مى‌شود، صحيح بوده و اصطلاحات درستى به‌کار برده شود.

قاعدگى يک عمل طبيعى بدن است و آن را نبايد يک بيمارى يا حالت غيرطبيعى دانست. متأسفانه زندگى امروزى بشر، غالباً از مجراء طبيعى خود خارج شده و ناراحتى‌ها و فشارهاى ناشى از آن، اين عمل طبيعى را با اختلالاتى مواجه مى‌سازد به‌طورى که ناراحتى‌هاى ناشى از قاعدگي، نظير قاعدگى‌هاى دردناک روز بروز در حال افزايش است. بنابراين هر دانش‌آموز دخترى بايد هوشيار بوده و علائم بيمارى‌هائى را که به مراقبت پزشکى احتياج دارد، زود تشخيص دهد. مثلاً هر گونه تغيير ناگهانى در عادات ماهيانه، مانند طولانى يا کوتاه شدن زياد فاصله بين دو قاعدگي، وجود خونريزى در غير از دوره قاعدگي، زياد شدن قابل ملاحظه مقدار خونريزي، طول‌کشيدن خونريزى بيش از هفت روز، نامرتب بودن مکرر زمان قاعدگي، مثلاً يک‌ ماه خيلى زودتر و ماه ديگر خيلى ديرتر از موقع معمول، ترک قاعدگى در يک‌ماه، عفونت، ورم، تومور و هر گونه ناراحتى ديگر در اعضاء تناسلى زنانه مستلزم معاينه و تشخيص و معالجه به‌وسيله پزشک مى‌باشد.

دانش‌آموزان قاعده بايستى به مقدار کافى استراحت و خواب داشته باشند، غذاهاى ساده، مقوى و زودهضم بخورند، هواى تازه استنشاق کنند، خود را از تغييرات هوا به خوبى محافظت نمايند و سعى کنند که يک زندگى آرام، معقول و بدون شتاب داشته باشند.