شکل‌‌گیری افکار عمومی در مدل نئول-نئومن (مدل مارپیچ سکوت)

اين مدل براساس پاسخ گفتن به اين سؤال که چگونه افکار عمومى تشکيل مى‌شود به‌وسيلهٔ پروفسور اليزابت نوئل-نئومن (Elisabeth Noelle-Neumann) جامعه‌شناس آلمانى در سال ۱۹۷۴طراحى شد. مدل مارپيچ سکوت (spiral of silence) در پاسخگوئى به سؤال مذکور، مسائل تأثير متقابل بين ارتباط جمعي، ارتباط فردى و درک شخصى از فکر خويشتن را در رابطه با افکار ديگران در جامعه مورد بررسى قرار مى‌دهد.

اين مدل براساس تفکراتى چون نظريات آلپورت (Allport,1937) که معتقد بود تفکر شخصى يک فرد وابسته به درجات وسيعى از آن چيزى است که ديگران فکر مى‌‌کنند يا به‌عبارت ديگر آن چيزى که شخص به‌عنوان نماد ذهن ديگران مشاهده مى‌کند، طراحى شده است.

ايدهٔ اساسى و پايهٔ اين مدل آن است که اکثر افراد کوشش مى‌کنند که از داشتن يک نگرش و باور به‌صورت منزوى و تنها اجتناب کنند. بنابراين، فرد به محيط اطراف خود آن‌چنان نگاه مى‌کند که بياموزد کدام نظريات، حکمفرما، شايع و غالب است يا قدرت را در دست دارد و کدام نظريات کمتر مسلط يا رو به زوال است. اگر فردى معتقد باشد که نظريات شخصى او در يک رده عقب‌‌تر قرار دارد کمتر رغبتى براى بيان آنها خواهد داشت فقط به اين دليل که از انزواء مى‌ترسد. بنابراين، تسلط بر افکار، براى نيل به اين مقصود کمک مى‌کند. اکثر مردم اين تمايلات را درک و عقايد خود را با آن منطبق مى‌کنند.

هنگامى که تعداد اعضاء يک دسته، فرقه يا حزب به‌منظور تسلط بر دسته‌ها و احزاب ديگر افزايش مى‌يابد و در مقابل تعداد اعضاء دسته‌هاى ديگر رو به کاهش مى‌گذارد، تمايل عضو حزب نخست به سخن گفتن افزايش مى‌يابد و در عوض عضو حزب ديگر به ساکت بودن متمايل مى‌شود. به اين ترتيب يک فراگرد مارپيچ آغاز مى‌شود. فراگردى که يک فکر را پايه‌ريزى کرده و آن را غالب و شايع مى‌کند. (Neumenn,1974,pp43-51)

در مدل نوئل-نئومن صرفاً درک شخصى به‌عنوان تنها نيروى مؤثر در آن نشان داده نشده است بلکه نقش وسايل ارتباط جمعى که هر روز به نحوى مشخص مى‌کنند که عقيده و نظر مسلط کدام است نيز مهم است. نيروى ديگرى که در شکل‌گيرى افکار عمومى مؤثر است و در اين فراگرد جاى دارد، درجهٔ حمايت مردم از يک عقيده و نظر است که در محيط اطراف فرد مطرح شده است. اگر فردى در مورد يک عقيده و نظر ساکت باقى بماند، ديگران نيز در مقابل او سکوت خواهند کرد. بنابراين آنچه وسايل ارتباط جمعى دربارهٔ آن عقيده و نظر مطرح مى‌کنند در کنار فقدان حمايت از عقايد يک نفر در ارتباطات ميان‌فردي، آن مارپيچ را به‌وجود مى‌آورد.

در مرکز مدل نوئل-نئومن يک مارپيچ قرار داد که انتهاى آن کوچک و هر چقدر رو به بالا مى‌رود حلقه‌ها وسيع‌تر مى‌شود. کوچک‌ترين حلقه نمايندهٔ تعداد مردمى است که در مقابل عقايد مسلط، عقايد انحرافى خود را به وضوح بيان نمى‌کنند. در دو سوى اين مارپيچ فلش‌هائى است که سمت راستى‌ها نمايندهٔ تأثير حمايت‌هاى ميان‌فردى از اين عقايد انحرافى است و هرچه رو به بالا مى‌رود اين فلش‌ها کوچک‌تر و ضعيف‌‌تر مى‌شود. در سمت چپ فلش‌هائى است که نمايندهٔ عقايد مسلطى است که به‌وسيلهٔ وسايل ارتباط جمعى بيان مى‌شود. در بالاى آخرين و بزرگ‌ترين حلقهٔ اين مارييچ يک خط مدرج قرار دارد که به ده قسمت تقسيم شده است و براساس آن مى‌توان نسبت قطر اين حلقه‌هاى متفاوت را مشاهده کرد.

نوئل-نئومن مدل خود را با استناد به تغييراتى که در چند سطح مهم از افکار عمومى در آلمان فدرال انجام شد عرضه کرده است. مثلاً در کتاب سال ارتباط جمعى مربوط به ۱۹۸۰ طى مقاله‌اى به‌عنوان 'وسايل ارتباط جمعى و تغييرات اجتماعى در جوامع پيشرفته' به اين موضوع پرداخته است. شواهد او قوياً دلالت بر يک رابطه بين سه متغير يعنى ادراکات و شناخت اکثريت جامعه، نمودهاى اظهارات و افکار يک شخص و تمايلات موجود در محتواء و افکار منعکس شده از سوى روزنامه‌نگاران در مطبوعات دارد.

وسايل ارتباط جمعى تحت شرايط خاصى به‌صورت الگوى شناخت‌ها و ادراکات براى افکار مسلط درآمده‌اند و به اين ترتيب بر افکار فردى به همان‌گونه که مدل نشان داده است تأثير گذارده‌اند. (McQuail,1986,pp68-69)