پیش‌مدل ارسطو

ارسطو اولين دانشمندى بود که براى ارتباط، شبحى از يک مدل را پيشنهاد کرد اما شواهد، حاکى از آن است که او به صراحت ارتباط را علم نمى‌دانسته است. ارسطو در کتاب مطالعهٔ معانى بيان مى‌نويسد: 'هدف نهائى از ارتباط ترغيب است' و متعاقباً مى‌افزايد 'اين علم نيست و بنابراين هيچ ويژگى خاصى ندارد و فاقد اصول منظمى است' (Britanica,1981,vol.1,p1170)

کتاب Rhetoric نخستين بار تحت عنوان Rhetoric of Aristotle در سال ۱۸۷۷ چاپ شد (BooK in print,1982,p150)- اين کتاب يکى از چهل و هفت اثر باقى‌مانده از ارسطو است (Britanica,1981,p516)، براى واژهٔ Rhetoric که آن را معادل Communication مى‌دانند (rhys,1946,p6) معادل‌هاى فارسى زير آمده است: 'علم بديع، علم معانى بيان، فصاحت و بلاغت، لفاظي، خطابت،قدرت نطق و بيان، انشاء، علم جمله‌بندى و... (آريان‌پور، ۱۳۶۳، صفحه ۴۶۸۴).

رايز به نقل از کتاب ارسطو مى‌نويسد: 'در هر ارتباطي، به سهولت و به خوبى مى‌توان سه جزء مشخص و متمايز را از يکديگر تشخيص داد. اين سه جزء عبارت هستند از۱. گوينده ۲. گفتار ۳. مخاطب.' (Rhys,1946,p6) بنابراين مدل ارتباطى ارسطو را شايد بتوان به‌صورت زير ترسيم کرد: