تشنج‌ ناشی‌ از تب‌ ـ convulsion febrile

تشنج‌ ناشی‌ از تب‌ عبارت‌ است‌ از تشنجی‌ كه‌ به‌ دنبال‌ افزایش‌ ناگهانی‌ دمای‌ بدن‌ شیرخواران‌ و كودكان‌ به‌ وجود می‌آید. در این‌ حالت‌ هوشیاری‌ كودك‌ تغییر پیدا می‌كند و انقباضات‌ ناگهانی‌ و غیر قابل‌ كنترلی‌ در عضلات‌ وی‌ پدید می‌آید. این‌ حالت‌ ممكن‌ است‌ تا 4% كودكان‌ تب‌دار را متأثر سازد.

ـ علایم‌ شایع‌:

معمولاً قبل‌ از بروز تشنج‌، كودك‌ عفونت‌ همراه‌ با تب‌ 39 درجه‌ یا بالاتر داشته‌ است‌، اما گاهی‌ تشنج‌ می‌تواند اولین‌ علامت‌ تب‌ باشد. علایم‌ عبارتند از:

۱. از دست‌ دادن‌ هوشیاری‌

۲. از دست‌ دادن‌ كنترل‌ ادرار یا مدفوع‌ (خیس‌ كردن‌ یا كثیف‌ كردن‌)

۳. پرش‌ یا تكان‌ خوردن‌ بازوها، پاها، یا صورت‌ كه‌ 3-2 دقیقه‌ طول‌ می‌كشد.

۴. حالت‌ تحریك‌پذیری‌ پس‌ از به‌ دست‌ آوردن‌ هوشیاری‌، و به‌ دنبال‌ آن‌ خواب‌ به‌ مدت‌ چند ساعت‌

ـ علل‌ بیماری:

بروز تب‌ بالا به‌ صورت‌ ناگهانی‌ به‌ هر دلیل‌، همراه‌ با تحریك‌پذیری‌ بدون‌ دلیل‌ دستگاه‌ عصبی‌ مركزی‌ در بعضی‌ از كودكان‌.

ـ عوامل‌ افزایش‌دهنده‌ خطر:

عفونت‌های‌ مكرر، سابقه‌ تشنج‌ ناشی‌ از تب‌ در خواهر یا بردار كودك‌.

ـ پیشگیری‌:

هر گاه‌ در كودكی‌ كه‌ سابقه‌ تشنج‌ ناشی‌ از تب‌ داشته‌ است‌، تب‌ آغاز شد، بلافاصله‌ اقداماتی‌ جهت‌ پایین‌ آوردن‌ تب‌ انجام‌ دهید.

ـ عواقب‌ مورد انتظار:

علی‌رغم‌ ظاهر ترسناك‌ آن‌، تشنجی‌ كه‌ تنها در اثر تب‌ در كودك‌ رخ‌ دهد معمولاً جدی‌ نیست‌. اما در عین‌ حال‌، باید به‌ دنبال‌ سایر علل‌ تشنج‌ نیز گشت‌. بروز این‌ حمله‌های‌ تشنجی‌ باعث‌ عقب‌ماندگی‌ ذهنی‌، تأخیر در رشد و نمو، یا ناهنجاری‌های‌ رفتاری‌ نمی‌شود. اگر اولین‌ حمله‌ تشنجی‌ ناشی‌ از تب‌ در شیرخوار زیر 6 ماه‌ رخ‌ دهد، امكان‌ دارد انجام‌ بررسی‌ دستگاه‌ عصبی‌ و سایر بررسی‌ها ضروری‌ باشد.

ـ عوارض‌ احتمالی‌:

۱. آسیب‌ به‌ بدن‌ به‌ هنگام‌ حمله‌ تشنجی‌

۲. آسیب‌ به‌ مغز در اثر حملات‌ تشنجی‌ مكرر

۳. خطر عود تشنج‌ ناشی‌ از تب‌ 33% است‌؛ عود تقریباً در تمام‌ موارد، در عرض‌ یك‌ سال‌ اتفاق‌ می‌افتد.

۴. در كودكانی‌ كه‌ دچار تشنج‌ ناشی‌ از تب‌ می‌شوند، خطر بروز بیماری‌ صرع‌ در سال‌های‌ بعد از حد متوسط‌ بالاتر است‌.

ـ درمان‌:

۱. اگر تشنج‌ ناشی‌ از تب‌ به‌ طور مكرر رخ‌ دهد، بررسی‌های‌ آزمایشگاهی‌ خون‌ و مایع‌ نخاع‌، و نیز نوار مغز انجام‌ خواهند شد.

۲. به‌ هنگام‌ تشنج‌، اشیاء بالقوه‌ خطرناك‌ را از دور و بر بچه‌ دور كنید. بچه‌ را به‌ پهلو بخوابانید و مطمئن‌ شوید كه‌ راه‌ تنفس‌ بچه‌ باز است‌.

۳. جزئیات‌ تشنج‌ را یادداشت‌ كنید و به‌ پزشك‌ اطلاع‌ دهید. اطلاعات‌ باید شامل‌ موارد زیر باشد: ـ زمان‌ شروع‌ تشنج‌ ـ مدت‌ زمان‌ سپری‌ شده‌ از زمان‌ بالا رفتن‌ تب‌ تا بروز تشنج‌ ـ آیا حركت‌ دست‌ و پا در دو طرف‌ یكسان‌ بوده‌ یا این‌ كه‌ یك‌ طرف‌ بیشتر از طرف‌ دیگر تكان‌ می‌خورده‌ است‌؟

۴. مدت‌ زمان‌ تشنج‌

۵. آیا كودك‌ پس‌ از تشنج‌ خوابیده‌ است‌؟ چه‌ مدت‌؟

۶. آیا تشنج‌ پس‌ از مدتی‌ دوباره‌ رخ‌ داده‌ است‌؟

۷. پس‌ از تشنج‌، سعی‌ كنید تب‌ را با آب‌ ولرم‌ پایین‌ بیاورید.

ـ داروها:

امكان‌ دارد داروهای‌ ضدتشنج‌، مثل‌ فنوباربیتال‌، برای‌ پیشگیری‌ از تشنج‌ تجویز شوند. گاهی‌ این‌ نوع‌ داروها پس‌ از اولین‌ بروز تشنج‌ توصیه‌ می‌شوند و گاهی‌ تنها زمانی‌ كه‌ تشنج‌ بعداً دوباره‌ تكرار شود. داروهای‌ ضدتشنج‌ تنها زمانی‌ مؤثر هستند كه‌ در طی‌ سال‌هایی‌ كه‌ كودك‌ مستعد عود تشنج‌ ناشی‌ از تب‌ است‌ (تا 4 سالگی‌) به‌ طور روزانه‌ مصرف‌ شوند. البته‌ معمولاً این‌ داروها برای‌ كودكان‌ پرخطر یا كودكانی‌ كه‌ تشنج‌ عارضه‌دار دارند توصیه‌ می‌شوند.

ـ فعالیت‌:

تا زمان‌ برطرف‌ شدن‌ تب‌ و بیماری‌ زمینه‌ای‌، كودك‌ باید در رختخواب‌ به‌ آرامی‌ استراحت‌ كند. پس‌ از آن‌ نیز فعالیت‌ باید تدریجاً از سر گرفته‌ شود.

ـ رژیم‌ غذائی‌:

به‌ هنگام‌ تشنج‌، كودك‌ نباید چیزی‌ بخورد. پس‌ از پایان‌ تشنج‌، كودك‌ را تشویق‌ كنید كه‌ مایعات‌ زیادتر بنوشد، مثلاً آب‌، چای‌، نوشابه‌، و آب‌ میوه‌.

ـ در این‌ شرایط‌ به‌ پزشك‌ خود مراجعه‌ نمائید:

۱. اگر بروز هرگونه‌ آسیبی‌ به‌ هنگام‌ تشنج‌

۲. اگر كودك‌ شما به‌ دنبال‌ تب‌ دچار تشنج‌ می‌شود.

۳. اگر بیماری‌ زمینه‌ای‌ كه‌ باعث‌ تب‌ شده‌ است‌، در عرض‌ 3 روز رو به‌ بهبود نگذارد.