تهران: مجموعه کاخ‌های سلطنتی

از روزگاران دور تهران مورد توجه شاهان صفوى بود. نقشه‌ەاى عهد قاجار نشان مى‌دهد، که محل فعلى مجموعه کاخ‌هاى گلستان در محدودهٔ برج و بارويى معروف به ارگ بوده که در زمان شاه تهماسب صفوى ساخته شده است. بيشتر بناهاى گلستان متعلق به زمان قاجار بويژه ناصرالدين‌شاه است؛ ولى اولين بنا معروف به ديوانخانه در سال‌هاى اوليهٔ حکومت کريم‌خان زند ساخته شده است. بعد از کريم‌خان، آقامحمدخان قاجار عمارت تخت مرمر را بر پايهٔ عمارت کريم‌خانى بازسازى کرد. در زمان فتحعلى‌شاه، تخت مرمر بزرگى در وسط ايوان اين بنا نهاده و نقاشى ديوارهاى آن بيشتر شد. توسعه و ايجاد بناهاى مجموعه گلستان از زمان ناصرالدين‌شاه آغاز و در اين دوره بتدريج بناهايى در قسمت‌هاى شمالي، غربي، جنوبى و شرقى محوطه باغ گلستان ساخه شد. مجموعه کاخ‌هاى شمال اين مجموعه عبارتند از : سرسراى ورودي، تالار آيينه، تالار موزه و تالار برليان. در ضلع شرقى کاخ که به خيابان ناصرخسرو منتهى مى‌شود، عمارت معروف شمس‌العماره در ۱۲۸۴ هجرى ساخته شد. نماى کاخ با کاشى‌هاى هفت رنگ و بخش‌هاى داخلى آن با آيينه‌کارى مزين شده است. در بخش جنوبى کاخ، بناى مشهور تکيه دولت وجود داشت که در سال ۱۳۲۵ شمسى ويران و بجاى ان بناهاى ديگرى ايجاد شد.

در حال حاضر، بناى معروف عمارت بادگير و تالار الماس از بناهاى عصر قاجاريه وجود دارد که تزئينات فوق‌العاده‌اى دارند. در زمان ناصرالدين‌شاه کاخى معروف به کاخ ابيض در جنوب غربى کاخ گلستان ساخته شده که در سال ۱۳۴۷ تبديل به موزهٔ مردم‌شناسى شد.

در ضلع شمالى کاخ گلستان، بناهايى وجود داشت که در پنجاه سال اخير تخريب و به جاى آن بناهاى ديگرى ايجاد شد. مهم‌تر از مجموعه بناهاى گلستان، اشياى هنرى آن است؛ مثل تابلوهاى نقاشي، فرش، ظروف چيني، نسخ خطي، مهرها، سکه‌ها، اسلحه‌ها و اشياى هنرى ساخت اروپا و ... که در نوع خود از شاهکارهاى هنرى جهان است.