درمان ناباروری، هر آنچه باید بدانید

با پيشرفت علم كمتر زوجي را مي‌بينيم كه آرزوي بچه‌دار شدن به دل‌شان بماند و ناباروري براي‌شان يك مشكل حل‌نشدني باشد. اگرچه هنوز هم ناباروري به عنوان يك بيماري شناخته مي‌شود و بايد آن را درمان كرد اما مي‌توان با توجه به علائم و نشانه‌ها تا حدي از آن پيشگيري كرد. اگر شما هم جزو زوج‌هاي نابارور هستيد، نگران نباشيد چون متخصصان معتقدند نازايي اين روزها ديگر مفهوم گذشته را ندارد و درمان‌هاي زيادي وجود دارد.
فقط براي درمان اين مشكل بايد اندكي صبور باشيد چون شايد لازم شود بارها درماني را امتحان كنيد. متخصصان به شما مي‌گويند كدام روش براي كدام زوج مناسب‌تر است.
اولين قدم چيست؟
دكتر زويا طاووسيان، متخصص زنان و زايمان می‌گوید: وقتي طبق تعريف بعد از 12 ماه ارتباط جنسي منظم و بدون جلوگيري، بارداري صورت نگرفت هر دو نفر ابتدا بايد براي معاينه و گرفتن تاريخچه سوابق بيماري و مصرف دارو مراجعه كنند؛ بنابراين اولين مرحله، تشخيص علت ناباروري است؛ یعنی وضعيت تخمك‌گذاري، وجود كيست‌هاي تخمداني و.. در خانم مورد بررسي قرار مي‌گيرد. همين‌طور هم شرايط آقا و وضعيت اسپرم‌سازي و تعداد آن توسط اورولوژيست بررسی مي‌شود. همه اين آزمايش‌ها را كنار هم مي‌گذاريم تا علت را تشخيص دهيم. بعد از اين مراحل و تشخيص علت بيماري، درمان آغاز مي‌شود.
             
كي درمان كنيم؟
دكتر اشرف آل‌ياسين، متخصص زنان و زايمان درباره زمان شروع درمان‌هاي ناباروري مي‌گويد: اگر خانمي زير 30 سال داشته باشد و مدت زيادي از ازدواجش نگذشته باشد، مي‌گوييم كمي مهلت به خودش بدهد و استرس را كم كند؛ در اینجا ما  روش‌هاي ارتباط جنسي منظم را پيشنهاد مي‌دهيم كه بيش از 50 درصد اين زوج‌ها پس از مدتي بچه‌دار مي‌شوند. اگر سن خانم بيش از 30 سال باشد، حتما درمان ناباروري را در نظر مي‌گيريم. اگر خانمي جوان باشد، زمان زيادي از ازدواجش گذشته باشد اما باردار نشده باشد، باز هم جدي عمل كرده و درمان را شروع مي‌كنيم چون در طول مدت زمان پس از ازدواج بايد بارداری صورت مي‌گرفت .
درمان‌هايي که باید بشناسید
درمان دارويي
دكتر ژيلا نقيبي، جنين‌شناس راجع به دارودرماني مي‌گويد: ساده‌ترين نوع درمان، استفاده از داروهاي كمك‌باروري از جمله داروهاي تحريك تخمك‌گذاري است. داروهاي ديگر براي تقويت اسپرم‌سازي يا داروهاي هورموني و تقويتي هم جزء همين روش دسته‌بندي مي‌شوند؛ بنابراين دارودرماني هم در آقايان و هم در خانم‌ها كاربرد دارد. به‌طور كلي براي درمان ناباروري در ابتدا از روش‌هاي ساده استفاده مي‌كنيم. اگر از روش‌هاي ساده پاسخي نگيريم سراغ روش‌هاي پيچيده‌تر و جدي‌تر مي‌رويم. اينكه كدام روش را به كدام كيس پيشنهاد دهيم به عوامل مختلفي بستگي داردکه بايد همه جوانب را در نظر گرفت و بعد درمان را شروع كرد.
براي كدام زوج ها مناسب است؟
دارودرماني براي زوج‌هايي كه جوان‌تر هستند يا مشكل جدي ندارند تجويز مي‌شود؛ مثلا به خانم يا آقايي كه نطفه‌هاي كمتري مي‌سازند دارودرماني را پيشنهاد مي‌كنيم؛ البته ممكن است برحسب نياز به ساير افراد هم داروهاي مختلف تقويتي يا هورموني تجويز كنيم.
طول دوره درمان چقدر است؟
مدت زمان اين روش به وضعيت بيمار، سن، شرايط روحي و اينكه تا چه حد دستورات را درست انجام دهد، بستگي دارد. معمولا دو تا سه دوره دارودرماني را امتحان مي‌كنیم اگر پاسخي دريافت نشود، سراغ روش‌هاي ديگر مي‌رويم.
هزينه‌اش چقدر است؟
هزينه‌هاي اين نوع درمان به نوع دارو و مدت زمان مصرف بستگي دارد و نمي‌توان يك رقم خاص را عنوان كرد اما اين نكته را بايد گفت كه در حال حاضر بيمه‌ها نصف هزينه‌هاي دارودرماني را تقبل مي‌كنند.
چه عوارضی دارد؟
امكان ندارد كه دارويي مصرف شود و هيچ عوارض احتمالي نداشته باشد اما مساله اين است كه باید نسبت سود و زيان ماجرا در نظر گرفته شود؛ يعني بايد بدانيم دارودرماني با چه هدفي انجام مي‌شود. در تيم‌هاي تخصصي درمان، همه چيز بررسي مي‌شود و اگر زوجي كانديدای مصرف دارويي نباشند، حتما اين موضوع لحاظ مي‌شود؛ يعني پس از بررسي‌هاي همه‌جانبه دارويي تجويز مي‌شود.
روش IUI
دكتر نقيبي درباره اين روش درماني به ما مي‌گويد: گاهي بعد از دارودرماني يا همراه با آن لازم است كه از روش IUI هم استفاده شود. در روش IUI از آقا مي‌خواهيم نمونه بدهد، اسپرم‌هاي سالم را جدا كرده و پس از شست‌وشو آن را به داخل رحم خانم منتقل مي‌كنيم. اين روش ساده بوده و فرد مي‌تواند كارهاي روزمره خود را انجام بدهد. IUI سبب تحرك بهتر اسپرم‌ها هم شده و بهترين اسپرم‌ها وارد رحم خانم مي‌شود.
براي كدام زوج  ها مناسب است؟
اين روش خصوصا در مواردي كه بدن خانم در برابر اسپرم‌ها آنتي‌بادي مي‌سازد كاربرد دارد؛ يعني زماني كه بدن زن نمي‌تواند اسپرم‌ها را در خود نگه دارد. به علاوه در مواردي كه اسپرم‌ها تحرك كافي ندارند يا تعداد و كيفيت مطلوبي ندارند هم مورد استفاده قرار مي‌گيرد؛ البته اين روش براي ساير زوج‌ها هم ممكن است برحسب شرايط پيشنهاد شود.
طول دوره درمان چقدر است؟
اين روش براساس سن يا ميزان فوريت براي بارداری بين سه تا پنج سيكل انجام مي‌شود و نيازي به بستري ندارد. عواملي مثل كيفيت اسپرم‌ها و فيزيولوژي بدن زن در اين موفقيت تاثير دارد. اگر بعد از سه دوره جوابي از اين روش دريافت نشود سراغ روش‌هاي بعدي مي‌رويم.
هزينه‌اش چقدر است؟
هزينه اين روش با تمام وسايل از 150تا 400 هزار تومان بسته به داروهاي تجويز شده و مركز درماني متفاوت است. برخي بيمه‌ها تا يك‌بار هزينه IUI را تقبل مي‌كنند.
روش IVF
دكتر آل‌ياسين مي‌گويد: IVF يا لقاح خارج رحمي مرحله پيچيده‌تر درمان است. به اين صورت است كه تخمك و اسپرم را از بدن زن و مرد گرفته و در آزمايشگاه كنار هم قرار مي‌دهيم تا لقاح انجام شود و سه تا پنج روز پس از تشكيل جنين، آن را به رحم مادر منتقل مي‌كنيم.
مراحل IVF
اين روش در چند مرحله انجام مي‌شود كه شامل تحريك تخمك‌گذاري، جمع‌آوري تخمك‌ها، تهيه و آماده‌سازي اسپرم‌ها، لقاح و رشد جنين در آزمايشگاه و انتقال جنين به داخل رحم زن است.
براي كدام زوج ها مناسب است؟
اين روش بيشتر براي زوج‌هايي كاربرد دارد كه شرايط رسيدن اسپرم به تخمك مهيا نباشد و عمل لقاح مختل باشد. عوامل زيادي هم مي‌تواند سد راه رسيدن اسپرم به تخمك باشد؛ مثل بسته بودن لوله‌هاي رحمي، عدم تحرك يا تعداد كم اسپرم‌ها و... .
طول دوره درمان چقدر است؟
اين روش را تا 10 يا 12 سيكل يا حتي در مواردي بيش از اين تعداد هم مي‌توان انجام داد حتي در برخي كشورها بيمه تا 15 سيكل را براي درمان ناباروري تقبل مي‌كند.
هزينه‌اش چقدر است؟
هزينه‌هاي درمان ناباروري در مراكز خصوصي براي هر بار IVF بين  سه ميليون تا سه ميليون و 400 هزار تومان و در مراكز دولتي حدودا يك ميليون و 600 هزار تومان است؛ البته هزينه‌هايي مثل آزمايش، مشاوره و. . . هم به اين فهرست اضافه مي‌شود.
روش ميكرواينجكشن
دكتر نقيبي روش ميكرواينجكشن را اين‌طور شرح مي‌دهد: در اين روش هم مثل IVF اسپرم و تخمك را در آزمايشگاه با هم تركيب مي‌كنيم اما تفاوت در اين است كه در ميكرواينجكشن اسپرم را به داخل تخمك تزريق مي‌كنيم چون فاكتور مردانه ضعيف است يا توانايي تركيب ندارد؛ يعني خودش نمي‌تواند به داخل تخمك نفوذ كند بنابراين ما آن را به داخل تخمك تزريق مي‌كنيم. IVF طبيعي‌تر بوده و اسپرم خودش با تخمك تلقيح مي‌شود. به علاوه IVF چون هزينه كمتري دارد و سلول‌ها زمان كمتري در محيط آزمايشگاه قرار دارند. بنابراين روش بهتري است. اما متاسفانه در ايران و در برخي مراكز، از همان ابتدا سراغ  ميكرواينجكشن مي‌روند كه اين موضوع چندان مطلوب نيست.
براي كدام زوج‌ها مناسب است؟
از اين روش زماني استفاده مي‌شود كه توان لقاح وجود نداشته باشد؛ بنابراين بهترين اسپرم‌ها را به داخل تخمك تزريق مي‌كنند.بنابراین در مواردی که مشكل در اسپرم است (چه به صورت اسپرم‌هاي ضعيف، بسته بودن مجراي آزادسازي اسپرم و. . . ) پيشنهاد براي درمان، ميكرواينجكشن است.
طول دوره درمان چقدر است؟
ميكرواينجكشن را هم مانند IVF بارها مي‌توان تكرار كرد و طول هر دوره درماني تا 12 سيكل هم در نظر گرفته مي‌شود.
هزينه‌اش چقدر است؟
هزينه اين روش هم تقريبا مشابه IVF است و بين سه ميليون تا  سه ميليون و 400 هزار تومان و در مراكز دولتي حدودا يك ميليون و 600 هزار تومان است. برخي بيمه‌هاي محدود ممكن است تا دو سيكل درمان را تحت پوشش قرار دهند. وزارت بهداشت هم درصدد است بيمه‌ها را تا دو سيكل درمان براي ناباروري قرار دهد.
روش‌هاي زيفت و گيفت
روش زيفت مشابه IVF است با اين تفاوت كه نطفه لقاح يافته در آزمايشگاه سريعا و در عرض 24 ساعت به داخل بدن منتقل مي‌شود. تفاوت ديگر اين است كه در زيفت به جاي انتقال جنين به داخل رحم، جنين را به داخل لوله رحم منتقل مي‌كنند. در عمل گيفت هم اسپرم و تخمك در داخل لوله رحم در مجاورت همديگر قرار مي‌گيرند و عمل بارورشدن تخمك در داخل لوله رحم اتفاق مي‌افتد نه در آزمايشگاه. به‌هرحال اين روش‌ها تقريبا در دنيا روش‌هاي منسوخي است اما در كشور ما هنوز از آنها استفاده مي‌شود چون اين تصور وجود دارد كه پاسخ‌دهي خوبي وجود دارد.
روش تخمك اهدايي
دكتر نقيبي توضيح مي‌دهد: در اين روش از تخمك فرد ديگري براي لقاح استفاده مي‌شود و زوج مي‌تواند تصميم بگيرد كه از تخمك‌هاي افراد غريبه يا نزديكان خود براي درمان استفاده كند. انتخاب اين موضوع برعهده خود زوج است. در كشورهاي خارجي بانك تخمك وجود دارد كه براي افراد كانديداي تخمك اهدايي قابل استفاده است اما هنوز چنين چيزي در كشور ما موجود نيست.  
براي كدام زوج‌ها مناسب است؟
در مواردي كه تخمك‌ها كيفيت بسيار پاييني داشته باشند يا اصلا تخمكي ساخته نشود (مثلا زماني كه تخمدان وجود ندارد) از اين روش استفاده مي‌شود. تخمك‌هايي كه كيفيت پاييني دارند از لحاظ ساختاري (نقص ديواره، نقص سيتوپلاسمي، نابالغي تخمك و. . . ) آسيب ديده هستند و توانايي بارور شدن را ندارند. در مواردي هم كه خانم نارسايي زودرس تخمدان يا يائسگي بسيار زودرس (حتي در سنين زير 30 سال) دارد، اين روش را براي درمان پيشنهاد مي‌كنيم.
طول دوره درمان چقدر است؟
ميانگين زمان انتظار براي دريافت سلول، جنين يا رحم جايگزين مشخص نيست. در كشورهايي كه بانك تخمك يا اسپرم دارند اين زمان بسيار اندك است. در كشور ما كه اين بانك سلولي وجود ندارد، قابل پيش‌بيني نيست كه يك فرد براي دريافت سلول يا رحم چقدر بايد منتظر بماند؛ گاهي سريعا داوطلب يافت مي‌شود و گاهي هم بايد بيشتر منتظر ماند. اين روش اگر كيس مورد نظر يافت شود، بين دو تا شش هفته زمان مي‌برد.
هزينه‌اش چقدر است؟
اهداكننده تخمك ممكن است مبالغ مختلفي را دريافت كند اما معمولا بين یک تا یک‌و‌نیم ميليون تومان ميانگين اين رقم است، البته هزينه‌هاي بيمارستان و آزمايش‌ها و. . . هم كه حدود دوونیم ميليون تومان است به اين مبلغ اضافه مي‌شود.
روش اسپرم اهدايي
دكتر نقيبي مي‌گويد: در اين روش از اسپرم آقاي ديگري براي لقاح استفاده مي‌شود؛ يعني اسپرم فرد داوطلب اهدا را در آزمايشگاه با تخمك خانم نابارور تلقيح كرده و سپس جنين را به بدن مادر انتقال مي‌دهيم.
براي كدام زوج‌ها مناسب است؟
زماني كه اسپرم مناسب يا كافي وجود ندارد براي باروري از اسپرم اهدايي استفاده مي‌شود. همچنين زماني كه بيضه وجود ندارد يا اسپرم ساخته نمي‌شود نيز اين روش پيشنهاد مي‌شود. در ايران به دليل مسائل شرعي بحث‌هاي زيادي در اين باره وجود داشت كه بعد از فتواي مقام معظم رهبري اين مسائل حل شده و اسپرم اهدايي جزء روش‌هاي درمان ناباروري محسوب مي‌شود؛ البته هنوز برخي مراكز اين روش را انجام نمي‌دهند.

دكتر آل‌ياسين معتقد است: روش اسپرم اهدايي هنوز هم در كشور ما انجام نمي‌شود و مي‌توان گفت هنوز قانوني براي انجام اين روش تدوين نشده است.
طول دوره درمان چقدر است؟
زمان طول دوره درمان اين روش هم مانند تخمك اهدايي قابل پيش‌بيني نيست. در برخي موارد خيلي سريع داوطلب اهداي اسپرم يافت مي‌شود و درمان به سرعت انجام مي‌شود ولی در برخي ديگر از موارد هم اين زمان طولاني‌تر خواهد بود.
هزينه‌اش چقدر است؟
هزينه‌هاي بيمارستان،آزمايش و. . . متناسب با شرايط از دوونیم ميليون تومان به بالاست كه مبلغ پرداختي به اهداكننده نيز به آن اضافه مي‌شود.  
روش جنين اهدايي
دكتر نقيبي توضيح مي‌دهد: اين روش به دو صورت انجام مي‌شود: روش جنين تازه؛ يعني خانم و آقاي داوطلب مراجعه مي‌كنند و از اسپرم و تخمك آنها براي تشكيل جنين در آزمايشگاه استفاده شده و بعد جنين به داخل رحم بيمار انتقال داده مي‌شود. روش بعدي جنين فريز شده است؛ يعني در افرادي كه خودشان قبلا IVF انجام داده‌اند، تعداد جنين‌ها زياد بوده و خود زوج باردار شده‌اند و جنين‌هاي اضافه فريز شده خود را اهدا مي‌كنند.
براي كدام زوج‌‌ها مناسب است؟
 زماني استفاده مي‌شود كه به هر دليلي عمل لقاح انجام نمي‌شود يا هم تخمك و هم اسپرم دچار مشكل هستند؛ يعني زماني كه علل مردانه- زنانه در ناباروري دخيل هستند و هریک از زن و مرد مشكلاتي دارد. گاهي هم لقاح صورت مي‌گيرد اما جنين به لحاظ ژنتيكي دچار مشكل است كه باعث سقط يا مشكلات ديگري مي‌شود.
طول دوره درمان چقدر است؟
اين روش هم مانند روش‌هاي ديگر اهدايي زمان دقيقي ندارد اما اين زمان را بين دو تا شش هفته مي‌توان در نظر  گرفت؛ البته زمان انتظار براي يافتن داوطلب اهدا را نيز بايد به آن افزود.
هزينه‌اش  چقدر است؟
هزینه این روش حدودا بالاي سه میلیون تومان خواهد بود. مبلغ دريافتي اهداكننده را نيز بايد به آن افزود كه اين مبلغ بين اهداكننده و ‌گيرنده توافق مي‌شود.
روش رحم جايگزين
دكتر ژيلا نقيبي مي‌گويد: در اين روش اسپرم و تخمك آقا و خانم در آزمايشگاه تلقيح شده و جنين تشكيل مي‌شود. سپس اين جنين در رحم فرد ديگري جايگزين مي‌شود و او 9ماه جنين زوج نابارور را نگه مي‌دارد و پس از زايمان، نوزاد به پدر و مادر اصلي داده مي‌شود؛ البته همه مسائل قانوني از قبل بايد انجام شده باشد كه ما وارد مسائل قانوني نمي‌شويم.
براي كدام زوج ‌ها مناسب است؟
براي خانم‌هايي كه مشكلات رحمي دارند يا اصلا رحم ندارند، از اين روش استفاده مي‌شود. گاهي هم به دلايلي بارداري براي خانم ممنوع است و ممكن است حتي جان او را در معرض خطر قرار دهد. در برخي موارد خانم بايد داروهايي را مصرف كند كه براي جنين بسيار خطرناك است و برخي علل ديگر اينچنيني سبب مي‌شود كه سراغ روش رحم جايگزين برويم. اخيرا در دنيا روي پيوند رحم هم كار شده و اين مورد هم در دست بررسي است. تا به حال 20 مورد پيوند رحم هم انجام شده و سه مورد زايمان موفق بوده است.
طول دوره درمان چقدر است؟
دكتر آل‌ياسين مي‌گويد: اگر كيس مورد نظر سريع يافت شود، مراحل درمان نيز به سرعت پيش خواهد رفت. شايد حتي بين زماني به اندازه يك سيكل IVF يعني چندهفته كه از فردي به فرد ديگر و ميزان پاسخگويي به داروها از دو تا شش هفته متفاوت خواهد بود. بهتر است در اين روش از اقوام يا آشنايان استفاده شود زيرا هم زمان انتظار كوتاه‌تر خواهد بود و هم بحث هزينه‌ها و مراقبت‌هاي بارداري لحاظ خواهد شد.
هزينه‌اش چقدر است؟
هزينه اين روش بستگي به توافق طرفين دارد كه معمولا با مخارج دوران بارداري و مزد صاحب رحم و آزمايش و سونوگرافي قيمت آن به پنج تا هفت ميليون تومان مي‌رسد. بيمه، هزينه رحم اجاره‌اي تنها براي بار اول را تا سقف چهار ميليون تومان متقبل مي‌شود؛ البته اخيرا رقم‌هاي خيلي بالاتر حتي تا 20 ميليون تومان هم گزارش شده است. اين روش درماني هزينه بيشتري دارد زيرا مراقبت‌هاي دوران بارداري و برخي هزينه‌هاي شخص داوطلب رحم جايگزين هم بر عهده زوج نابارور خواهد بود.
چطور سلول اهدايي يا رحم جايگزين پيدا كنيم؟
انجام اين روش‌ها به اين موضوع هم بستگي دارد كه مركز درماني مورد نظر تا چه حد بتواند خدمات مربوط به اين روش‌ها را ارائه دهد. در برخي از مراكز خود بيمار بايد دنبال داوطلب براي اهداي تخمك، اسپرم، جنين يا رحم جايگزين بگردد. گاهي اوقات خود داوطلب با مركز درماني تماس گرفته و پيشنهاد اهدای سلول يا رحم جايگزين را مي‌دهد كه مشخصات و شماره تلفن فرد گرفته مي‌شود و در مواقع لزوم از اين افراد استفاده مي‌شود. در برخي مراكز هم متاسفانه دلالي درباره اين روش‌ها مي‌شود؛ يعني برخي افراد پولي را به فرد‌ اهداکننده داده و سلول يا رحم را با مبلغي خاص دريافت مي‌كنند اما به زوج ‌گيرنده مبلغ بالاتري پيشنهاد داده و مبلغي را وسط اين ماجرا از آن خود مي‌كنند؛ متاسفانه بسياري از مراكز هم با اين موضوع برخورد قاطعي نمي‌كنند.
عوارض درمان‌هاي ناباروري
دكتر نقيبي معتقد است:  روش‌هاي درمان ناباروري هم از اين قاعده مستثنا نيست. يكي از شناخته‌شده‌ترين و بدترين عوارض احتمالي روش‌هاي درمان ناباروري، تحريك بيش از حد تخمدان و به دنبال آن فعاليت بيش از حد آن است. در نتيجه اين عارضه ممكن است تعداد زيادي تخمك توليد شود و بعد هورمون بيشتري هم در بدن توليد مي‌شود. عوارضي مثل آب آوردن شكم، پاره شدن تخمدان‌ها يا حتي خطر مرگ به دنبال اين موضوع ممكن است رخ دهد. متاسفانه تا زماني كه فرد دارویی را مصرف نكند، نمي‌توان دانست آيا نسبت به دارو حساسيت دارد يا خير؛ بنابراين مصرف داروها حتما بايد با در نظر گرفتن احتمالات و ملاحظات خاص خود همراه باشد. اختلالات خلقي، چاقي و. . . ممكن است به‌طور خفيف‌تر در برخي افراد ديده شود. بايد در نظر داشت همه عوارض احتمالي ممكن است از فردي به فرد ديگر متفاوت باشد و ممكن است در فردي هيچ‌كدام از اين عوارض را نبينيم.
دكتر آل‌ياسين هم عوارض درمان‌هاي ناباروري را اين‌طور شرح مي‌دهد: در روش‌هاي درمان ناباروري معمولا دو يا چند جنين گذاشته مي‌شود كه احتمال شكست را كمترمی كند. براي برخي بيماران كه از نظر مالي مشكل دارند يا توان انجام چندباره درمان را ندارند، مجبوريم دو يا سه جنين را در بدن مادر قرار دهيم كه گاهي هر دو يا سه جنين هم به اصطلاح مي‌گيرد و دوقلويي يا چندقلويي خواهيم داشت. براي زنان زير 30 سال يك جنين، بين 30 تا 40 سال دوجنين و براي بالاي 40 سال سه جنين ممكن است منتقل شود. همين موضوع هم مي‌تواند ريسك خونريزي، زايمان زودرس، پاره شدن كيسه آب، فشار خون يا مشكلات ديگر را بالا ببرد. اگر اين مورد را كنار بگذاريم و تك‌قلويي باشد، احتمال مشكلات بعدي براي افراد درمان شده چندان بيشتر از ساير افراد نخواهد بود.
پيشگيري از ناباروری
دكتر زويا طاووسيان راهكارهايي را براي پيشگيري از ناباروري ارائه مي‌دهد:
توجه به سن ازدواج و فرزندآوري: از آنجا كه سن مهم‌ترين مولفه براي باروري به حساب مي‌آيد، سن ازدواج و فرزنددار شدن را به تعويق نيندازيد. هرچه سن بيشتر باشد، امكان و قدرت باروري كمتر خواهد شد.
دقت به نشانه‌هاي بدني در خانم‌ها: خانم‌ها حتما بايد به نظم عادات ماهانه خود توجه داشته باشند و در صورت نياز براي بررسي بيشتر به پزشك مراجعه كنند. آقايان هم حتما بايد به نشانه‌هاي بدني يا سلامت دستگاه تناسلي خود دقت کنند.
تشخيص و درمان به‌موقع بيماري‌ها يا مشكلات هورموني:  تشخيص  درست و درمان به‌موقع انواع بيماري‌ها خصوصا مشكلات هورموني مي‌تواند در پيشگيري از بيماري‌هاي ديگر موثر باشد؛ خصوصا زماني كه يك اختلال يا بيماري، سبب اختلال در ساير اعضاي بدن و بروز بيماري‌هاي ديگر مي‌شود. اگر خانمي قبل از ازدواج به كيست يا بيماري‌ای مبتلا بود حتما بايد آن را درمان كند و از داروهاي مربوط به اين بيماري‌ها نهراسد. آقايان هم اگر زودتر متوجه بيماري يا مشكل خود شوند، درمان بهتر و راحت‌تر خواهد بود بنابراين لازم است از دوران بلوغ هر سال توسط اورولوژيست معاينه شوند.
پیشگیری از ايجاد عفونت‌ها يا بيماري‌هاي دستگاه تناسلي:  این موضوع يكي از مهم‌ترين مسائل درخصوص بيماري‌هاي مربوط به ناباروري است و بايد نسبت به آن حساس بود.
سبك زندگي سالم  و پرهيز از استعمال دخانيات:  عدم رعايت مسائل مربوط به سبك زندگي سالم مي‌تواند بر ژنتيك نوزاد تاثير زيادي داشته باشد؛ حتي اگر به‌طور قطع باعث ناباروري نشود.
پرهيز از استرس و حفظ آرامش: استرس يكي از مهم‌ترين عوامل ايجاد بيماري‌هاي مختلف است. درباره ناباروري هم همانطور كه مي‌دانيد در بسياري از موارد رفع استرس و ايجاد آرامش كمك زيادي به پيشگيري از ناباروري يا حداقل درمان آن مي‌كند. اگرچه استرس تاثير مستقيمي بر ايجاد ناباروري ندارند اما مي‌تواند سبب ناسازگاري زوجين يا رها كردن درمان شود اما مستقيما ناباروري ايجاد نمي‌كند.
دكتر طاووسيان مراحل درمان ناباروري را از ابتدا تا انتها در چند مرحله توضيح مي‌دهد:
پذيرش: ابتدا خانم و آقا هر دو بايد براي تشخيص ناباروري خود به مركز درماني مراجعه كرده و تاريخچه‌اي از خود ارائه دهند. اين تاريخچه مواردي مثل سن، مدت ازدواج، مدت اقدام براي بارداري، سابقه بيماري يا مصرف دارو و. . . را شامل مي‌شود.
معاينه: پزشكان متخصص، هم خانم و هم آقا را معاينه مي‌كنند تا علت ناباروري را تشخيص دهند. آزمايش، نمونه‌گيري، سونوگرافي، آزمايش‌های هورموني، بررسي وضعيت تخمدان‌ها يا كيست‌هاي تخمداني، بررسي وضعيت رحم و. . . همه و همه در اين مرحله براي خانم و برحسب شرايط انجام  می شود. متخصص آندولوژي هم مرد را معاينه مي‌كند تا هم وضعيت دستگاه تناسلي و هم نمونه مايع مني را مورد بررسي قرار دهد.
تشخيص علت: در اين مرحله با در كنار هم قرار دادن نتايج به دست آمده از آزمايش‌ها و بررسي‌ها و تاريخچه زوج، مي‌توان علت ناباروري را تشخيص داد. اين مرحله بسيار مهم است زيرا مي‌تواند بهترين تصميم راجع به درمان را براي پزشك و زوج بيمار مشخص كند.
 
پروتكل درماني: در اين مرحله مي‌توان بهترين درمان را با توجه به شرايط زوج و علت ناباروري انتخاب كرد. ممكن است لازم باشد زوجين درماني را بارها تكرار كنند، باید به متخصصان اعتماد داشته و توصيه‌ها را به دقت رعايت كنند.
براي درمان كجا بروم؟
دكتر آل‌ياسين برخي مراكز درماني ناباروري را اين‌طور معرفي مي‌كند: بيمارستان‌هاي محب‌ياس، آرش، مهديه، اكبرآبادي، امام خميني، شريعتي و. . . به لحاظ خدمات تقريبا همه پروسه‌ها و روش‌هاي درمان را انجام مي‌دهند و تفاوت زيادي ندارند. در بيشتر شهرها مراكز نازايي و فلوشيپ هم به اندازه كافي داريم. مراكز تخصصي و فوق تخصصي هم كه در جاي خود مشغول درمان بيماران هستند. از جمله مراكز تخصصي و فوق تخصصي مي‌توان به بيمارستان تخصصي صارم، مركز تخصصي ناباروري و سقط مكرر ابن‌سينا، پژوهشكده رويان و... اشاره كرد.
نی‌نی‌بان جدیدترین و بهترین مطالب خود را در تلگرام و از طریق سه کانال «راهنمای بارداری»، «کودک‌یاری» و «سلامت جنسی» در اختیار شما قرار می‌دهد.