تهدید قدرت باروری، عوامل کاهنده اثرگذار

همانطور كه انسان‌ها در قدرت بينايي، شنوايي يا بويايي با هم متفاوتند، در مورد قدرت باروري هم با هم تفاوت‌هايي دارند كه ذاتي است؛ ولي عوامل محيطي هم در كاهش قدرت باروري تأثير گذارند؛ از جمله:
در خانم‌هاي نوجوان
در خانم‌هاي نوجوان دو تا سه سال پس از شروع قاعدگي، قدرت باروري كمتر از سال‌هاي بعد است و اگر نوجواني در اين سنين حامله شود، احتمال عوارض حاملگي، مثل سقط، مسموميت حاملگي، مرگ داخل رحمي و... بيشتر مي‌شود و بنابراين توصيه مي‌شود اگر خانمي قبل از هجده‌سالگي ازدواج كرد، ترجيحاً حاملگي را تا پس از هجده سالگي به تأخير بيندازد.
افزايش سن

با افزايش سن بيش از 35 سال، كيفيت اسپرم در مرد و تخمك در زن افت كرده و قدرت باروري كم مي‌شود. اگرچه كم شدن به معناي بارور نشدن نيست، ولي آقايان بايد به اين موضوع مهم توجه داشته باشند.

 

در فرزند پدرهاي مسن بیماری‌های زیر بیشتر دیده می‌شود:

1- بيماري‌هاي اتوزومال غالب

2- اسكيزوفرني

3- سرطان خون بچگي

4- تومورهاي مغزي نخاعي

 اضافه وزن
- افرادي كه شاخص توده بدني (BMI) بالاي 25 یا كمتر از 5/18 دارند، بيشتر در معرض ديرباروري‌ هستند.
روش محاسبه توده بدني: وزن به كيلو تقسيم بر مجذور قد به متر. به این ترتیب خانمي كه 160 سانتي‌متر قد دارد، اگر وزنش بين 47 تا 64 كيلو باشد، روی باروريش تأثیر منفي ندارد. در مردان چاق اختلال در نعوظ بيشتر و هورمون تستوسترون كلي و آزاد كمتر است (كلاً فعاليت بيضه كم مي‌شود). در اين  مردان براي كاهش وزن، هم‌زمان با رژيم غذايي و ورزش روزانه به مدت يك ساعت توصیه مي‌گردد. در خانم‌هاي چاق اختلال در تخمك‌گذاري شايع‌تر است و وقتي كه حامله مي‌شوند، بيشتر در معرض ديابت حاملگي، فشار خون حاملگي، سقط و مرده‌زايي هستند.
 نازايي
اگر زوجي به مدت يكسال، يك الي دو روز در ميان مقاربت، بدون جلوگیری از بارداري داشته باشند و حاملگي صورت نگيرد، نياز به پيگيري و علت‌‌‌يابي دارند و در مورد افراد بالاي 35 سال، اين پيگيري از شش ماه به بعد شروع مي‌شود. با اين حال عوامل زير هم در كاهش قدرت باروري نقش دارند.
مصرف سيگار و قليان
مي‌دانيم كه مصرف يك نوبت قليان بسيار مضرتر از يك نخ سيگار است. مطالعات متعدد و گسترده نشان داده‌اند كه در مردان سيگاري، به‌خصوص آنهايي كه روزانه  بیشتر از ده عدد سيگار مي‌كشند، حركات اسپرم كاهش مي‌يابد. حتي حركت نطفه در مردان سيگاري بارور كمتر از مردان غيرسيگاري است. سيگار در زنان بر روي كيفيت تخمك اثر منفي دارد. از طرفي احتمال ديرباروري، سقط، حاملگي خارج رحم، يائسگي زودتر از موعد و پوكي استخوان را افزایش مي‌دهد. همچنين روي دهانه رحم، و لوله‌هاي رحمي اثر گذاشته و قدرت باروري را كم مي‌كند و حتي شانس موفقيت IVF در خانم‌هاي سيگاري كمتر است. در مطالعات وسيع مشاهده شده كه فرزندان  دختر مادران  سيگاري ديرتر حامله مي‌شوند و فرزندان  پسر آنها نطفه كمتري دارند؛ لذا توصيه‌ مي‌‌شود زن و مرد حداقل وقتي كه تصميم به بچه‌دار شدن مي‌گيرند، يك سال سيگار را ترک كنند. هموطنان ساكن تهران و شهرهاي بزرگ توجه داشته باشند كه بالاجبار در معرض آلاينده‌هاي موجود در هوا قرار دارند؛ بنابراین مصرف سيگار و قليان براي آنها بسيار مضرتر است. مصرف قهوه در خانمي كه تصميم به باروري دارد، حداكثر دو فنجان در روز و زير 250 ميلي‌‌گرم كافئين مجازاست.
مصرف دارو
مصرف بعضي از داروها مثل سولفا سالازين در آقايان بر روي حركت اسپرم اثر كاهنده دارد و اشكال غيرطبيعي را زياد مي‌كند.  البته با گذشت دو ماه از قطع دارو اين عارضه برطرف مي‌شود. مصرف استرويید‌هاي آنابوليك كه گاه ورزشكاران، به‌ويژه مردها استفاده مي‌كند، تعداد اسپرم را كم مي‌كند. داروهاي اپيوئيدي (مواد مخدر) روي هيپوتالاموس تأثیر گذاشته و در ترشح گونادوتروپين‌ها و نیزدر گناد اختلال ایجاد مي‌کند كه عامل نازايي هم در مرد و هم در زن است.
ورزش شديد
ورزش اگر بيش از يك ساعت در روز باشد و در خانمی باعث قطع قاعدگي يا قاعدگي‌هاي نامرتب شود، يعني در تخمك‌گذاري اختلال ايجاد كرده است.
 
مضرات مصرف الكل
مصرف الكل  در مردان به كاهش ميل جنسي، كاهش توليد اسپرم و هورمون تستوسترون منجر مي‌شود ودرخانم‌ها نيز بر روند حاملگي و سلامت جنين مي‌تواند اثر نا‌مطلوبي داشته باشد.
فشار عصبي
فشار عصبي باعث اختلال تخمك‌گذاري مي‌شود؛ همچنین تشخيص و درمان نازايي، خود استرس‌زاست و اثر بدي بر سير درمان دارد؛ لذا باید مهارت‌های مبارزه با استرس را آموزش داد.
عفونت
داشتن شريك جنسي بيش از يك نفر احتمال عفونت را در طرفين بالا مي‌برد. عفونت اپيديديم و  نيز اركيت در مردها در باروری اختلال ایجاد مي‌کند. در اثر عفونت لوله‌هاي رحمي، زن در معرض ناباروري و يا حاملگي خارج رحمي قرار مي‌گيرد.
عمل جراحي
اعمال جراحي داخل لگن، جراحي كيست تخمداني، سزارين، جراحي در حاملگي خارج رحمي اگر منجر به چسبندگي شوند، احتمال باروري بعدي را در زن كم مي‌كنند.
گرماي محيط

 اسپيرونولاكتون، سايمتدين، سيپروترون هم از داروهايي هستند که روی تولید اسپرم اثر بازدارنده دارند. تماس با سرب، جیوه و  حشره‌كش‌ها نیز تعداد اسپرم‌ها را كاهش می‌دهد.  گرماي محيطي زياد مثل استفاده زياد از لپ‌ تاپ روي پاها، سونا و جكوزي (حرفه‌اي)، نشستن زياد حين كار، رانندگي طولاني (حرفه‌اي)، جوشكاري، نانوایي، لباس زير تنگ، واريس بيضه (واريكوسل) مي‌توانند تعداد اسپرم را کاهش دهند.