مراقبت‌های بارداری، روزه بگیرم ضرر دارد؟

بیتوته : نخوردن و نیاشامیدن در طول روز به علت روزه ‌داری و گرسنگی و تشنگی متعاقب آن این سئوال را برای خانم های باردار مطرح می‌کند که آیا حین بارداری می‌توان روزه گرفت ؟ آیا به جنین آسیبی نخواهد رسید ؟ آیا جنین رشد مناسبی خواهد داشت ؟ این سئوال ها در سطح وسیعی از جامعه ما مطرح است ، با فرض تولد حدود یک میلیون نوزاد در سال و این که بیش از 75% از بارداری ‌ها مصادف با ماه رمضان است، می‌توان نتیجه گرفت که سالیانه حدود 750000 زن باردار ایرانی با این سئوال ها مواجه‌ هستند . سلامت جنین هنگام روزه ‌داری مادر از دو جنبه تغذیه مادر و اختلال در سوخت و ساز بدن وی قابل بررسی است.

تغذیه مناسب مادر معمولا با افزایش وزن وی کنترل می‌گردد که به طور متوسط در طول بارداری حدود یازده کیلو‌گرم است . احتمال زایمان نوزاد با وزن کمتر از طبیعی در مادرانی که تغذیه نا مناسب دارند بیشتر از مادران بارداری است که کالری لازم را دریافت کرده‌ اند . هنگام روزه ‌داری نیز وزن مادران می‌تواند با توجه به مقدار کالری مصرفی تغییر کند . بر اساس تحقیقی که در تونس انجام یافت کالری مواد غذایی مصرفی و وزن زنان سالم طی روزه ‌داری ماه مبارک رمضان تغییری نکرده بود . همچنین در طی یک مطالعه در بیرمنگام وزن 13351 نوزاد مورد بررسی قرار گرفت و نشان داده شد که روزه‌ داری حین ماه رمضان تاثیری بر وزن نوزادان نمی‌گذارد . اما در مقابل طی مطالعه ‌ای در عربستان تعداد نوزادان با وزن کمتر از طبیعی و همچنین مرگ و میر آنها طی مراسم حج و ماه رمضان افزایش یافته بود . در این جا نقش سوء تغذیه به عنوان یک مشکل تعیین کننده مورد توجه قرار می‌گیرد.

تحقیقاتی که در زمینه اختلالات سوخت و ساز بدن مادران باردار صورت گرفته نتایج مختلفی را نشان داده است . بیشتر این تحقیقات در مورد مادران باردار مبتلا به بیماری قند صورت گرفته و دیده شده است که تغییر سوخت و ساز ‌مادر از تجزیه گلوکز (قند اصلی مورد مصرف بدن) به تجزیه چربی و ایجاد اجسام کتونی (نوعی ماده انرژی‌ زا که در هنگام گرسنگی از تجزیه چربی ها در بدن تولید می‌شود و به جای گلوکز برای تولید انرژی در بدن به کار می‌رود ، اما مقادیر زیاد آن برای رشد مغزی جنین مضر است)می‌تواند تاثیرات نا مناسبی بر رشد عصبی و رفتاری فرزندان بگذارد . نتایج این تحقیقات نگرانی‌ هایی را در مورد روزه‌داری مادران باردار موجب شده است . گرسنگی و تشنگی حین بارداری موجب تسریع در ساخت اجسام کتونی می‌شود به طوری که وجود کتون در ادرار صبحگاهی خانم ‌های باردار ، به علت نخوردن غذا در طول شب نادر نیست . در طی تحقیقی در مشهد از 61 زن باردار که روزه گرفته بودند تنها کتون ادراری سه نفر افزایش یافت و در دو نفر از آنها این افزایش قابل توجه بود . این دو خانم باردار هر دو در سه ماهه سوم حاملگی روزه گرفته بودند و اضافه وزنی کمتر از حد انتظار حاملگی خود داشتند که خود تاییدی است بر سوء تغذیه آنان . از این مطالعه می‌توان نتیجه گرفت که سنتز اجسام کتونی در خانمهای باردار روزه‌ دار به شدتی که در خانم های باردار مبتلا به مرض قند دیده می‌شود ، افزایش نمی‌یابد و سوء تغذیه عامل تشدید تولید این مواد مضر است. 

واحد تحقیقات روزه ‌داری با هدف بررسی اثرات دراز مدت روزه ‌داری مادران در ماه رمضان بر رشد مغزی جنین، بهره هوشی 98 کودک و نوجوان 4 تا 13 ساله که مادرانشان هنگام بارداری آنان ماه رمضان را کامل روزه گرفته بودند اندازه ‌گیری و با کودکان گروه شاهد که مادران آنان طی بارداری اقدام به روزه ‌داری نکرده بودند ، مقایسه کرد . یافته ‌های این تحقیق نشان داد که سی روز روزه ‌داری مادران باردار در ماه رمضان در زمانیکه طول روز به طور متوسط 12 ساعت بود تاثیر نامطلوبی بر بهره هوشی کودکان نمی‌گذارد. براساس مطالبی که در بالا بیان شد به مادران بارداری که در گرفتن روزه مصر هستند توصیه می‌شود که با کنترل وزن خود از اضافه وزن لازمی که می‌بایست در طی حاملگی کسب کنند ، مطمئن گردند . همچنین با خوردن سحری طول پرهیز از غذا را کاهش داده و از سنتز اجسام کتونی جلوگیری کنند. با رعایت یک رژیم غذایی مناسب می‌توان اطمینان خاطر را از سلامتی مادر و جنین افزایش داد.