بیماری های دهان در کودکان، راهکارهای درمانی

وقتی که یک نوزاد یا کودک به عفونت دهان مبتلا می‎شود، دو لذت ساده و در عین حال ضروری برای زندگی، یعنی مکیدن و خوردن برای کودک، دردناک می‌شود. از این رو باید سریعاً نسبت به کاهش درد یا درمان آن، اقدام کرد. رایج‎ترین عفونت‎های دهان کودکان عبارت است از: تب‎خال و برفک دهان. تبخال رایج‌ترین عفونت‌های دهان در کودکان، تب‌خال و برفک دهان است که برای بهبود هر یک، توجه به نکات زیر لازم است:

تب‌خال

تب‌خال‌ها تاول‌های کوچکی هستند که معمولاً روی لب‌ها یا اطراف آن‌ها ایجاد می‌گردند ولی گاه در درون دهان یا نقاط دیگری از صورت نیز مشاهده می‌شوند. عامل ایجاد تب‌خال نوعی ویروس است که وقتی به کودک سرایت می‌کند، در پوست او به‎صورت ساکن و خوابیده می‌ماند و گاهی بیدار می‌شود. پس اگر کودک یک بار تب‌خال زده، مستعد تب‌خال‌های بیشتری در آینده است. گرمای آفتاب و همچنین یک بیماری جزئی مانند سرماخوردگی نیز می‌تواند موجب بروز مجدد آن شود. علائم تب‌خال عبارتند از:

- ناحیه‌ای قرمز و برجسته معمولاً در اطراف دهان که خارش دارد و گزگز می‌کند.

- تاول‌های کوچک، دردناک و زردرنگ که پس از یک روز در آن ناحیه، ایجاد می‌شوند.

- سطح تاول‌ها پس از یک تا دو روز، سفت می‌شود.

- تب و بیماری عمومی در طول نخستین ابتلا

اقدام در منزل

- با دیدن نخستین علائم تب‌خال، یک قطعه یخ درون پارچه‌ای پیچیده و آن را به مدت ۱۰ دقیقه روی تب‌خال نگاه‌ دارید. این کار به جلوگیری از گسترش تب‌خال کمک می‌کند.

- دست‌های کودک را تمیز نگاه دارید و اجازه ندهید به زخمش دست بزند، چون ممکن است عفونت گسترش پیدا کند.

- به دلیل مسری بودن تب‎خال، اجازه ندهید کودک افراد دیگر را ببوسد و اگر عادت دارد اسباب‎بازی‌های خود را در دهان قرار دهد، تا زمانی‎که زخم‌هایش خوب نشده‌اند، اجازه ندهید آن‌ها را با دوستانش سهیم شود.

- اگر کودک بیش از یک با  تب‌خال زده است، با یک کرم مرطوب‎کننده لب حاوی ضد آفتاب، از لب‌هایش در مقابل نور خورشید محافظت کنید چون نور خورشید می‌تواند موجب بروز مجدد آن شود.

- اگر کودک تب‌خال زده است، سعی کنید خوردن و آشامیدن برایش بدون درد باشد. برای برطرف شدن درد، به کودک استامینوفن مخصوص کودکان بدهید. قبل از این‎که غذای گرم را به کودک بدهید، آن را خنک کنید چون معمولاً غذای گرم بیشتر از غذای سرد او را اذیت می‌کند. تا می‌توانید به او نوشیدنی‌های سرد بدهید. اگر میل به خوردن و آشامیدن نداشت، روش‌های دیگر را امتحان کنید. مثلاً با نی به کودک نوشیدنی بدهید یا از یک فنجان آموزشی استفاده کنید چون معمولاً کمتر از نوشیدن با لیوان، دردناک است. سوپ، بسیار مغذی و خوردن آن راحت است و می‌توان آن را به‎صورت سرد شده، به کودک داد. غذاهای سفت را خرد کنید و به صورت لقمه‌های کوچک، به کودک بدهید. نوشیدنی‌ها را بسیار خنک کنید و از دادن آب‌میوه به کودک بپرهیزید چون بسیار اسیدی است. خوردن بستنی نیز به علت سرد بودن، برای کودک لذت‎بخش و راحت است.

مراجعه به پزشک

در صورت مشاهده موارد زیر، به پزشک مراجعه نمایید:

- کودک برای اولین بار، تب‌خال زده است.

- تب‌خال کودک شروع به ترشح یا گسترش نماید.

- نزدیک چشم کودک، تب‌خال زده باشد.

- کودک، نوزاد و در ماه‌های اولیه زندگی است.

در موارد ذکر شده، ممکن است پزشک پمادی تجویز کند تا چندبار در روز، روی تب‌خال‌ها بمالید. اگر کودکی که تب‎خال دارد، دهانش شدیداً زخم شده باشد، بستری شدن در بیمارستان لازم خواهد شد و بدین ترتیب تا زمانی‌که کودک بتواند به خوبی مواد را ببلعد، مایعات داخل وریدی، جایگزین غذای کودک خواهد شد.

برفک دهان

برفک یک عفونت دهانی است و علت به‎وجود آمدن آن، مخمری است که در دهان و روده‌ها زندگی می‌کند. این مخمر به‎طور طبیعی تحت کنترل باکتری‌ها است ولی گاهی به نحو شدیدی تکثیر می‌شود و ایجاد زخم می‌کند و جوش‌های آزاردهنده‌ای به‎وجود می‌آورد. گاهی نیز از طریق روده‌ها پخش شده و باعث حساسیت پوستی در اطراف مقعد می‌گردد. این عفونت، خطرناک نیست و اگرچه با درمان‌های خانگی برطرف نمی‌شود اما با مراجعه به پزشک، سریع بهبود می‌یابد. علائم آن عبارتند از:

- اکراه از غذا خوردن به خاطر زخم‌های دهان

- تکه‌های زرد مایل به کرم و کمی برجسته در جداره داخلی گونه‌ها، روی زبان و سقف دهان که اگر سعی کنید آن‎ها را تمیز کنید، به آسانی بیرون نمی‌آید.

- در نوزادان، جوش‌هایی در اطراف مقعد که شبیه جوش ناحیه زیر پوشک است.

اقدامات در خانه

- اگر سعی می‌کنید با دستمال، تکه‌ها را از درون دهان کودک، پاک کنید و به‎راحتی پاک نمی‌شوند، احتمالاً کودک، برفک دارد. اگر آن‎ها را خراش دهید، در زیرشان زخم‌های خونی دردناک به‎وجود می‌آید.

- به کودک غذاهایی بدهید که خوردن آن‎ها آسان است. اگر با بطری به کودک شیر می‌دهید، یک سرشیشه مخصوص نرم بخرید و به دقت آن را تمیز کرده و پس از هر وعده غذایی، آن را ضدعفونی کنید.

- اگر کودک را با شیر خود تغذیه می‌کنید، روال طبیعی را ادامه دهید اما از نوک سینه‌تان مراقبت کنید تا عفونی نشود. پس از هر بار شیر دادن، آن را فقط با آب و نه با صابون بشویید و - از پد سینه استفاده نکنید. اگر نوک سینه‌هایتان زخم شد یا نقطه‌های سفیدی روی آن‌ها ظاهر شد، به پزشک مراجعه کنید.

مراجعه به پزشک

اگر حدس می‌زنید که نوزاد یا کودک، به برفک دهان مبتلا شده است، به پزشک مراجعه کنید. پزشک احتمالاً دارویی تجویز خواهد کرد تا پیش از غذا دادن در دهان نوزاد بچکانید. اگر نوزاد را با شیر مادر تغذیه می‌کنید، پزشک، نوک سینه‌هایتان را نیز معاینه خواهد کرد تا مطمئن شود که عفونت به آن‎ها سرایت نکرده باشد.