اختلال اشتهای کودکان، از پیشگیری تا درمان

 

جام‌جم آنلاین: دکتر حسین اصفهانی، متخصص اطفال و فوق‌تخصص بیماری‌های خون کودکان درباره بیماری انحراف اشتها (پیکا)‌ گفت:«پیکا نوعی عادت خاص غذا خوردن است که به حالت تکرارشونده موادی را که ارزش غذایی ندارند، مورد استفاده قرار می‌دهد.»

 

همچنین گفتنی است کلمه پیکا‌ (Pica) در لاتین به معنی پرنده‌ای است که غذای فراوان و مختلفی می‌خورد و در واقع تمایل به خوردن مواد درهم‌برهم دارد.
نشاسته، خاک، گل رس، خاکستر، گچ، مهرنماز، پودر لباسشویی، سر کبریت سوخته و... از موادی هستند که برخی افراد با علاقه زیادی سعی در خوردن آن دارند. دکتر اصفهانی با اعلام این مطلب در ادامه پیکا را به 3 قسمت خاک‌خواری، مواد مضری که فاقد مواد مغذی هستند و خوردن مواد قندی و نشاسته  تقسیم می‌کند.
به گفته این فوق تخصص اگر مواد خوراکی خام (آرد، نشاسته و حتی آدامس)‌ به صورت مدام مورد استفاده قرار بگیرند نیز بیماری پیکا بروز می‌کند، در صورتی که این حالت در کودکان زیر 2 سال که هنوز قدرت تشخیص بالایی ندارند، بیماری تلقی نشده و والدین باید از بردن اشیا و مواد غیرخوراکی توسط کودک خود به داخل دهان خودداری کنند.

 

علل بیماری‌

کم‌خونی و فقر آهن یکی از مهمترین عوامل این بیماری به شمار می‌رود. گفته می‌شود پیکا در مراحل اولیه تشخیص حول علل جسمانی است که در صورت ثمربخش نبودن آن به مراحل غیرجسمانی آن پرداخته می‌شود.
دکتر اصفهانی علل جسمانی این بیماری را کمبود آهن و آنزیم‌های مغذی ذکر کرد که باعث به وجود آمدن عادات خاص غذایی در فرد می‌شود.گاهی «عقب‌ماندگی‌های ذهنی» نیز باعث ایجاد این حالت می‌شوند، این پزشک متخصص در ادامه اختلالات رفتاری والدین از قبیل خانواده‌‌های از هم پاشیده استرس‌هایی با منشا مشکلات خانوادگی را از موارد شایع این بیماری عنوان کرد.
طبق بررسی‌های انجام شده بیماری پیکا ارثی نیست و حتی مادر باردار نیز توان انتقال این بیماری را به جنین خود ندارد. به گفته وی در مواقعی که مادر باردار دچار کمبود آهن شدید نیز باشد، جنین آهن بدن خود را از طریق او تامین کرده و با مشکلی مواجه نخواهد شد و این مادر است که در معرض بروز بیماری قرار می‌گیرد و نوزاد در شرایط بیماری‌های خونریزی، مشکلات گوارشی و خون‌گیری‌های مکرر باعث کمبود آهن می‌شود.
قابل ذکر است سوءتغذیه می‌تواند فرد را مستعد پیکا کند حتی افرادی که ساعت‌ها در محیط سربی به سر می‌برند، مثلا کسانی که با بنزین حاوی سرب در تماس هستند و یا آن‌هایی که با وسایل پخت و پز سربی سر و کار دارند، ناخواسته مقدار زیادی سرب وارد بدن خود و کودکان می‌کنند که زمینه‌ساز عقب‌ماندگی‌های مغزی و مسمومیت با سرب می‌شوند.
خاک‌خواری یکی از خطرناک‌ترین انواع پیکا است که کودک با خوردن آن مقادیر زیادی سرب وارد بدن خود کرده و جلوی جذب مواد غذایی را می‌گیرد و در مقابل انگل‌های بی‌شماری را از طریق خاک وارد دستگاه گوارش خود می‌کند که باعث ایجاد حلقه چرخه معیوب می‌شود.

 

زنان هم مبتلا می‌شوند

این بیماری بیشتر در کودکان و زنان دیده می‌شود و در مردان به دلیل جذب بهتر آهن، عدم دفع آهن و وجود هورمون‌های مردانه کمتر دیده می‌شود ولی گاهی نیز ممکن است در مردان به دلیل مشکلات گوارشی  به وجود آید.
دکتر اصفهانی با بیان این مطلب یادآور می‌شود پیکا می‌تواند باعث بروز انگل‌های روده‌ای، سوءجذب و سوءتغذیه شود و به طور ثانویه پرزهای روده‌ای را از اندازه طبیعی کاهش دهد.
وی می‌افزاید:‌« این بیماری اکتسابی و عادتی است و خانواده و عوامل رفتاری والدین، نقش مهمی در آن ایفا می‌کنند.»

 

خانواده درمانی‌

بیماری پیکا (انحراف اشتها)‌ را می‌توان با خانواده درمانی (روان‌درمانی)‌ و ایجاد حالات مناسب در خانواده درمان کرد چراکه با عدم کنترل به موقع این بیماری عادات بیمار ماندگار شده و ممکن است بعدها فرد توان ترک عادت خود را نداشته باشد، پس بهتر است هرچه سریع‌تر بیماری‌های ارگانیک (خونی)‌ ناشی از بیماری را از بین برد و با دور نگاه داشتن ظروف سربی تا حد زیادی از بروز بیماری جلوگیری کرد.

 

توصیه پزشکی‌

دکتر اصفهانی با اشاره به نقش یادگیری کودکان در نحوه خوردن و آشامیدن مواد می‌افزاید:«باید به کودک آموخت که هر چیزی را نباید وارد دهان کرد و با تقویت حس‌های پنجگانه و آموزش‌های لازم می‌توان وی را تربیت کرد. همچنین در این راستا باید طعم‌های مختلف را به کودک چشاند و حس لامسه وی را با آب تقویت کرد و همیشه در صورت بروز علامت بیماری پیکا و خوردن مواد غیرخوراکی، قبل از زدن مارک بیماری‌های روانی از سلامت جسمی (فقر آهن)‌ وی آگاه شد چراکه در درمان این نوع بیماری درمان دارویی توصیه اول پزشکان نبوده و نیست و این خانواده است که می‌تواند شاه‌کلید قفل بیماری انحراف اشتها (پیکا)‌ باشد.