۳۰ آذر ـ بلندترین شب سال (یلدا)

یلدا برگرفته از واژه ای سریانی به مفهوم <میلاد> است. ایرانیان باستان این شب را شب تولد الهه مهر < میترا> می پنداشتند و به همین دلیل این شب را جشن می گرفتند و گرد آتش جمع می شدند، …

یلدا برگرفته از واژه ای سریانی به مفهوم <میلاد> است. ایرانیان باستان این شب را شب تولد الهه مهر < میترا> می پنداشتند و به همین دلیل این شب را جشن می گرفتند و گرد آتش جمع می شدند، شادمانه رقص و پایكوبی می‌كردند وخوانی الوان می گستردند.‌

آیین‌های شب یلدا گرچه در گذر ایام دستخوش تغییراتی شده اما همچنان در سنت‌های مناطق مختلف كشور مورد توجه است. هرچند كه زندگی ماشینی و گرفتاری‌های روزمره، موجب ایجاد فاصله میان مردم ایران با سنت‌ها و آیین‌های گذشته شده اما هنوز هم جلوه‌ها و نمادهایی از سنت‌های ویژه‌ از ایران باستان در ایامی مانند شب یلدا در جامعه ایرانی به چشم می خورد. نكته زیبا و به بیادماندنی بلندترین شب سال در این است كه همه ایرانیان شب یلدا را شب جشن، شادی، دورهم‌نشینی، مهرورزی، دوستی و صداقت می‌دانند.

باوری بین مردم رایج بود كه در شب یلدا، قارون ( ثروتمند افسانه ای) ، در جامه كهنه هیزم شكنان به در خانه ها می آید و به مردم هیزم می دهد و این هیزم ها، صبح روز بعد از شب یلدا به شمش زر تبدیل می‌شود، بنابراین معتقدین به این باور، شب یلدا را تا صبح به انتظار از راه رسیدن هیزم‌شكن زربخش بیدار می ماندند‌.‌

شب یلدا به <شب چله> نیز معروف و دارای پیشنیه‌ی دیرینه‌ای است و مردم دراین شب با شركت در شب نشینی‌های طولانی و خوردن انواع میوه و تنقلات سعی در بهتر گذراندن طولانی‌ترین شب سال دارند. مردم برای استقبال نخستین روز از سردترین فصل سال تا آنجا كه توان مالی دارند، در خرید میوه‌های مخصوص شب یلدا مانند هندوانه، انار و خربزه كوتاهی نمی‌كنند، براساس آیینی كهن در این شب بیدار می‌مانند تا با شعر خواندن، قصه گفتن، فال حافظ گرفتن و آجیل خوردن با مادر جهان در زادن خورشید همراهی و همدردی كنند. در این روز افراد فامیل بنا بر رسمی دیرینه به خانه بزرگ‌ترین فرد فامیل كه معمولا پدر بزرگ و مادر بزرگ ها هستند می‌روند و بر سر یك سفره باهمشام می‌خوردند. خوردنی‌هایی از قبیل آجیل، راحت‌الحلقوم، مشكل‌گشا، شیرینی محلی دست پخت مادربزرگ‌ها و میوه‌هایی چون انار، سیب و هندوانه كه نگین این سفره است.‌

مریم منصوری