سقط جنین، چرا و چگونه

شهرزاد: بارداري با همه مصايب و شيريني‌‌هايش، ممكن است خطراتي هم در پي داشته باشد. بيشتر اين خطرات در سه ماهه اول و سه ماهه سوم اتفاق مي‌افتد. بنابراين بهتر است مادر، در اين دوره يعني سه ماهه اول و سه ماه سوم بيشتر مراقب خود باشد و با مشاهده هر گونه عامل خطر به پزشك خود مراجعه كند.

در سه ماهه اول بسياري از اورژانس‌هاي بارداري مربوط به سقط و حاملگي خارج رحمي است. در سه ماهه سوم، عوارضي مانند فشارخون حاملگي و يا مشكلات مربوط به جفت، سلامت مادرو جنين را تهديد مي‌كند. در اين شماره قصد داريم شما را با سقط و عوارض آن آشنا كنيم.

سقط

سقط به معني از دست رفتن ناگهاني حاملگي پيش از هفته بيست و هشتم حاملگي است. اما در صورتي كه بعد از هفته بيست و هشتم بارداري سقط صورت گيرد، به آن مرده‌زايي گفته مي‌شود.سقط از شايع‌ترين دلايل بستري شدن زنان در دوران حاملگي است. در هفته‌هاي اول بارداري در حدود يك سوم بارداري‌ها ممكن است به سقط ختم شود و بخش عمده‌اي از آن زماني است كه حتي زن نمي‌داند كه باردار است. سقط با سن مادرو تعداد زايمان‌ها ارتباط دارد. در سه ماهه اول احتمال سقط بيشتر است.

به سرانجام نمي‌رسد

سقط دلايل متعددي دارد و معمولا نمي‌توان علت اصلي آن را مشخص كرد اما علت اصلي سقط، ناهنجاري‌هاي كروموزومي است. از دلايل ديگر مي‌توان به جايگزيني نامناسب جنين در بافت مخاط رحم اشاره كرد. سن مادر از عوامل ديگر است. هرچه سن مادر بيشتر باشد، احتمال سقط هم افزايش مي‌يابد. سيگار كشيدن، داروهاي خاصي كه ممكن است مادر بدون اطلاع پزشك مصرف كند،‌ حاملگي‌هاي چند قلويي، بيماري‌هايي مانند ديابت و نيز اختلالات دستگاه ايمني بدن (مانند بيماري لوپوس) مي‌توانند خطر سقط را افزايش دهند.

گاهي اختلالات و ناهنجاري‌هاي مربوط به رحم مادر مي‌تواند به سقط منجر شود. نامتعادل بودن هورمون‌هاي بدن مادر و يا وجود فيبروم در رحم و عفونت‌هاي رحمي هم مي‌تواند سبب سقط شود.

آژير خطر

در صورتي كه يك يا چند علامتي را كه در اينجا بيان شده است مشاهده كرديد، حتما بايد مسأله را با پزشك خود در ميان بگذاريد. معمولا شايع‌ترين نشانه سقط، خون‌ريزي از مهبل است كه مي‌تواند از يك لكه‌بيني تا خون‌ريزي شديد متفاوت باشد. خون‌ريزي مي‌تواند حاوي لخته يا تكه‌هايي از بافت باشد.

البته خون‌ريزي در حاملگي هميشه به معني سقط نيست. اگر خون‌ريزي خفيف و فقط براي مدت كوتاهي باشدجاي نگراني وجود ندارد.

*درد پشت به صورت خفيف تا شديد (دردها مانند انقباضات دوران قاعدگي است)

*كاهش وزن

*ترشحات سفيد و صورتي

*انقباضات منظمي كه هر 5 تا 20 دقيقه تكرار مي‌شود

*خون‌ريزي به رنگ قهوه‌اي يا قرمز روشن با و يا بدون انقباض

*خروج تكه‌هايي شبيه لخته

*رفع ناگهاني علايم حاملگي مانند تهوع، درد پستاني و خستگي

هزار و يك رنگ

همان‌طور كه سقط دلايل مختلفي دارد، انواع متفاوتي هم مي‌تواند داشته باشد كه با آگاهي يافتن از علايم برخي سقط‌ها، مي‌توان از بروز آن جلوگيري كرد. گاهي با مراجعه به پزشك از او مي‌شنويد كه سقط مثلا از نوع تهديد به سقط است. سقط ناقص است و يا ... در اينجا به طور مختصر معني اين سقط‌ها را با هم مي‌خوانيم:

1) تهديد به سقط: بعضي درجات خون‌ريزي رحمي در اوايل حاملگي با درد پشت و انقباض همراه است. زماني كه دهانه رحم هنوز باز نشده اما كمي خون‌ريزي وجود دارد، خانم باردار در شرايط تهديد به سقط قرار دارد كه اين حالت در صورت تشخيص زود هنگام، با استراحت و درمان برطرف مي‌شود.

2) سقط ناقص: درد شكم يا درد كمر در صورتي كه همراه با خون‌ريزي باشد و بخشي از بافت‌ها، نه همه آن خارج شود، به نام سقط ناقص خوانده مي‌شود.

3) سقط كامل: زماني كه جنين و محصولات بارداري از رحم خارج شود و خون‌ريزي وجود داشته باشد، به آن سقط كامل گفته مي‌شود.

4) سقط فراموش شده: حالتي است كه زن بدون آنكه بفهمد، دچار سقط شده باشد. جنين در اين نوع از سقط، مرده اما از رحم خارج نشده است. عدم پيشرفت و ادامه بارداري و نبودن علايم آن مي‌تواند علامتي از مرگ جنين باشد كه با سونوگرافي مشخص مي‌شود.

5) سقط خود به خود: بيشتر در سه ماهه دوم يا سوم حاملگي رخ مي‌دهد. اين نوع سقط به دليل نقص در تخمك و يا نقايص در رشد و نمو جنين ايجاد مي‌شود.

6) سقط مكرر: وقوع سه بار سقط در سه ماهه اول بارداري نشان‌دهنده اين است كه زن دچار سقط مكرر مي‌شود. اين نوع سقط در يك درصد از زوج‌هايي كه بارور مي‌شوند اتفاق مي‌افتد. سقط يك حادثه شايع است و بسياري از زنان حتي دو مورد سقط را هم تجربه مي‌كنند. داشتن بيش از يك مورد سقط ممكن است به اضطراب از عدم وقوع حاملگي منجر شود. اما مادر بايد بداند كه هميشه شانس بارور شدن وجود دارد و نبايد نااميد شود. بعد از سه بار سقط متوالي توصيه مي‌شود برخي آزمايش‌ها صورت گيرد. اختلالات هورموني، مشكلات ژنتيكي و اختلالات رحمي بايد برطرف شوند.

آيا اميدي هست؟

هدف اصلي در درمان سقط، جلوگيري از خون‌ريزي و عفونت است. هر چه سن حاملگي كمتر باشد، همه بافت‌هاي جنيني خود به خود دفع مي‌شوند و نيازي به درمان‌هاي بيشتر نيست. پزشك معمولا براي قطع خون‌ريزي به شما توصيه‌هايي مي‌كند. ممكن است چند عمل جراحي بسيار كوچك انجام دهد. براي كنترل عفونت هم داروهايي براي شما تجويز مي‌شود. بيمار به دقت تحت بررسي قرار مي‌گيرد. در صورتي كه سقط كامل باشد نيازي به درمان خاص ندارد اما اگر سقط ناكامل باشد، اقدامات لازم از سوي پزشك انجام مي‌شود. در صورتي كه سقط در خانه اتفاق افتاد بهتر است به سرعت به پزشك مراجعه كنيد، چون ممكن است در معرض خطر خون‌ريزي قرار بگيريد.در هر حال آنچه مهم است، اين است كه بايد كاملا تحت نظر باشيد تا اطمينان حاصل شود كه همه بافت‌ها دفع شده و چيزي باقي نمانده است.

آرامش قبل از بارداري

از آنجايي كه دليل اصلي سقط‌ها ناهنجاري‌هاي كروموزمي است، كارهاي زيادي براي پيشگيري از سقط نمي‌توان انجام داد اما قدم اصلي براي پيشگيري از سقط، داشتن سلا‌مت جسمي و روحي قبل از بارداري و فراهم كردن يك محيط سالم براي بارداري سالم است.

*به طور منظم ورزش كنيد.

*خوب غذا بخوريد و البته غذاهاي سالم بخوريد.

*آرامش داشته باشيد و سعي كنيد استرس را از خود دور كنيد.

*وزن خود را در حد ايده‌آل نگه داريد.

*هر روز فوليك اسيد بخوريد.

*وقتي متوجه شديد كه باردار شده‌ايد، تا آنجايي كه ممكن است وضعيت خود را سالم نگه داريد و محيطي سالم براي رشد جنين و سلامت خود ايجاد كنيد.

*مراقب شكم خود باشيد تا مبادا ضربه‌اي به آن وارد شود.

*سيگار نكشيد و در محيطي كه دود سيگار وجود دارد، نرويد.

*الكل مصرف نكنيد.

*قبل از مصرف هر نوع دارو با پزشك مشورت كنيد.

*از نوشيدن چاي و كافئين زياد بپرهيزيد.

*به محيط‌هاي پرخطر مانند جاهايي كه اشعه وجود دارد، نرويد.

*از انجام فعاليت‌هاي ورزشي سنگين بپرهيزيد و به محل برگزاري اين ورزش‌ها هم نرويد.

اثرات عاطفي

متاسفانه سقط، اثرات روحي بدي روي زوج خصوصا زنان مي‌گذارد، مخصوصا اگر در سه ماهه سوم بارداري اتفاق بيفتد. اثرات عاطفي سقط از اثرات جسمي آن بدتر و شديدتر است.

واكنش طبيعي به سقط به صورت سوگ است. اين حالت به طور طبيعي پس از هر داغداري ممكن است كه ايجاد شود. بسياري از افراد احساس پوچي و كرختي مي‌كنند. احساس خشونت و گاهي حسادت در بعضي زنان وجود دارد. عده‌اي از زنان احساس تنهايي مي‌كنند، صحبت درباره سقط و بيان تجربيات به تسكين و رفع غم در اين دوره بسيار كمك كننده است. برخي زوج‌ها ممكن است تصميم بگيرند كه بلافاصله بارداري داشته باشند اما عده‌اي ديگر مدتي پس از سقط صبر مي‌كنند. بهتر است پيش از حاملگي مجدد، حداقل تا زماني كه يك قاعدگي طبيعي بازگردد، صبر كرد.

بدشانسي

براي همه زناني كه در دوران بارداري هستند، 10 تا 25 درصد احتمال سقط وجود دارد، اما

*افزايش سن مادر احتمال سقط را بيشتر مي‌كند.

*زنان زير 35 سال در حدود 15 درصد در معرض سقط هستند.

*احتمال وقوع سقط در زنان 35 تا 45 سال، 20 تا 35 درصد است.

*زنان بالاي 45 سال ممكن است تا 50 درصد در خطر سقط باشند.

*زناني كه سابقه سقط قبلي دارند، ممكن است تا 25 درصد احتمال سقط مجدد داشته باشند.