چرا باید از دندان‌های شیری مراقبت کرد؟

روزنامه سلامت: یكی از مهم ترین دلایل اهمیت دندان های شیری كه شاید كمترین توجه به آن شده است، نقش آنها در زیبایی كودكان است. پوسیدگی دندان های شیری و یا تیره شدن آنها توسط داروهای مختلف (مثلا قطره آهن) تاثیر نامطلوبی در زیبایی كودكان می گذارد و به دنبال آن كودك از ظاهر خود خجالت می كشد و اعتماد به نفس خود را از دست خواهد داد.

 

   

 

آیا دندان های شیری مهم اند؟

 

عقیده عمومی بر این است كه دندان های شیری به خاطر عمر كوتاهشان اهمیت چندانی ندارد و به مراقبت از آنها نیازی نیست. اما واقعیت غیر از این است. دندان های شیری به دلایل مختلفی، دندان های بسیار با اهمیتی هستند و مراقبت و نگهداری از آنها بسیار لازم است.

 

دندان های شیری سالم، كودكان زیبا

 

یكی از مهم ترین دلایل اهمیت دندان های شیری كه شاید كمترین توجه به آن شده است، نقش آنها در زیبایی كودكان است. پوسیدگی دندان های شیری و یا تیره شدن آنها توسط داروهای مختلف (مثلا قطره آهن) تاثیر نامطلوبی در زیبایی كودكان می گذارد و به دنبال آن كودك از ظاهر خود خجالت می كشد و اعتماد به نفس خود را از دست خواهد داد.

 

كودكانی كه به علت دندان دردهای مداوم، پوسیدگی های شدید و از بین رفتن نسج سالم دندان های شیری، قادر به تغذیه مناسب نیستند، به مشكلات جسمی، اختلالات رشد و گاهی سوء تغذیه دچار می شوند. داشتن دندان های شیری سالم، به كودكان این توانایی را می دهد كه در یكی از بااهمیت ترین مراحل رشد، تغذیه ای مناسب و كافی داشته باشند.

 

دندان های شیری سالم، راهنمای رویش صحیح دندان های دائمی

 

هنگامی كه دندان های شیری در محیط دهان رویش یافته اند، جوانه دندان های دائمی در زیر آنها شكل گرفته اند. در واقع این دندان های شیری سالم، فضای لازم را برای دندان های دائمی جایگزین خود حفظ می كنند تا دندان های دائمی زیرین آنها به موقع و در جای مناسب خود رویش پیدا كنند.

اگر یك دندان شیری زودتر از زمان مناسب خود، كشیده شود، دندان های عقبی آن به سمت جلو حركت كرده و فضای دندان كشیده شده را اشغال خواهد كرد. در نتیجه هنگامی كه دندان دائمی زیرین دندان كشیده شده، به زمان رویش برسد، به دلیل نداشتن فضای كافی، رویش نابه جا خواهد داشت و یا نهفته باقی می ماند و مشكلات ارتودنسی و ردیف نبودن دندان ها را برای كودك ایجاد خواهد كرد.

حتی اگر بین دندان های شیری پوسیده شود و مقداری از نسج دندان ها در اثر پوسیدگی از بین برود،دندان عقبی به اندازه نسج از دست رفته دندان جلویی به سمت جلو حركت كرده و فضای دندان جلویی را اشغال خواهد كرد.

بنابراین حتی پوسیدگی های كوچك دندان های شیری نیز باید به سرعت ترمیم شوند و حتی الامكان دندان شیری قابل نگهداری در دهان را نباید زودتر از موعد مقرر كشید.

 

دندا ن های شیری سالم، تكلم زیبا

 

كودكانی كه به دلیل پوسیدگی دندان های شیری خود، خصوصا دندان های جلویی خود را از دست می دهند، قادر نیستند به خوبی صحبت كنند و در هنگام تكلم دچار اشكال خواهند كرد.

 

دندان های شیری تا حدود ۶ سالگی در دهان كودك باقی می مانند. در این سن اولین دندان های شیری لق می شوند و می افتند. علت لق شدن دندان های شیری این است كه دندان های دائمی با رویش به سمت دندان های شیری و تماس با آنها، به تدریج، ریشه دندان شیری را تحلیل برده و با تحلیل رفتن كامل ریشه دندان های شیری، این دندان ها لق شده و می افتند.

از حدود سن ۶ تا ۲۱سالگی كودكان در دوره دندان های <مختلط> قرار دارند كه در این سن مخلوط دندان های شیری و دائمی در دهان كودك وجود دارد و به تدریج با افتادن تمام دندان های شیری و جایگزین شدن دندان های دائمی، شخص وارد دوره دندان های دائمی خواهد شد. 

نكته مهم در مورد سن ۶ سالگی كودكان این است كه در این سن، در انتهای دهان كودكان دندان های دائمی به نام دندان ۶ سالگی (اولین آسیای دائمی) رویش پیدا می كند.

این دندان ها در انتهای هر فك در هر طرف یك عدد و در مجموع در دهان ۴ عدد در حدود سن ۶ سالگی رویش پیدا می كنند و برای رویش آنها دندان شیری لق نخواهد شد بلكه این دندان ها به صورت مستقل در انتهای دهان رویش خواهند یافت. مراقبت و مسواك زدن صحیح این دندان ها بسیار لازم است زیرا این دندان ها كلید جفت گیری صحیح دندان های دائمی خواهند بود.

 

مراقبت از دندان های شیری

 

دندان های شیری از هنگام رویش در دهان نیاز به مراقبت دارند. از زمانی كه دندان های شیری در دهان رویش پیدا می كنند، باید تمیز شوند تا امكان پوسیدگی آنها كاهش یابد.

برای كودكان زیر ۲ سال امكان مسواك زدن به روش های معمول وجود ندارد. دندان های كودكان زیر ۲ سال باید به كمك تكه گاز یا پارچه تمیز مرطوب، تمیز شود و یا از مسواك های مخصوصی به نام مسواك انگشتی كه در انگشتان والدین قرار گرفته و به كمك موهای نرم آن، دندان های كودك تمیز می شود، استفاده كرد.

 

شیرمادر، از غنی ترین مواد غذایی است كه در جهان هستی وجود دارد. این ماده غذایی سرشار از ویتامین ها، املاح، پروتئین ها و سایر موادی است كه در حفظ سلامت آدمی موثر است. شیرمادر به خاطر سازگاری زیادی كه با بدن انسان دارد، امكان آلرژی ها را به حداقل می رساند.

مادرانی كه كودكان خود را با شیرمادر تغذیه می كنند، به علت تماس كامل بدنی مادر و فرزند، رابطه عاطفی عمیق و كاملی را با كودك خود برقرار می كنند.

كودكانی كه با شیرمادر تغذیه می شوند كمتر دچار مشكلات گوارشی و دل دردهای شبانه می شوند. شیرمادر خطر آلودگی ندارد و از نظر اقتصادی نیز نسبت به شیرخشك بسیار به صرفه است.

 

ارزش غذایی شیرمادر بسیار بالاست. شیرمادر منبع غنی از قند لاكتوز است كه لاكتوز می تواند به جذب كلسیم نیز كمك كرده و در تراكم استخوان ها و استحكام دندان های كودكان بسیار موثر باشد.

سدیم، پتاسیم، فسفات، پروتئین، آهن، انواع ویتامین ها و آنتی بادی ها از سایر مواد مفید موجود در شیرمادران است. اما به یاد داشته باشید كه شیرمادر نیز با تمام مزایا و فوایدش، به خاطر داشتن قند قابل تخمیر لاكتوز، پوسیدگی زاست و به تمام مادرانی كه كودكان خود را با شیرمادر تغذیه می كنند توصیه می شود، حتما بعد از آنكه كودكشان شیر نوشید، به او آب بخورانند تا دندان ها تمیز شود و سطح دندان های كودكشان را با یك گاز یا پارچه مرطوب، تمیز كنند.

 

فلوراید

 

فلوراید ماده ای مغذی است كه با نفوذ به ساختمان دندان می تواند به استحكام آن كمك كرده و از پوسیدگی آن جلوگیری كند. فلوراید، می تواند به صورت خوراكی و یا موضعی وارد ساختمان دندان شود. فلورایدتراپی روشی است كه به كمك آن در مطب دندان پزشكی، فلوراید بر روی دندان كودكان قرار گرفته و به استحكام آنها كمك می كند. این عمل از حدود ۳ سالگی برای كودكان توصیه می شود.

 

مسواك زدن

 

مسواك زدن توسط مسواك های عادی از حدود سن ۲ تا ۳ سالگی باید آغاز شود. برای كودكتان، مسواكی مناسب با اندازه دهانش تهیه كنید و فراموش نكنید كه تا سن ۶ سالگی كه كودك به طور كامل قادر به كنترل عضلات خود باشد، مسواك زدن برای كودك به عهده یكی از والدین است و مسواكی كه كودك زیر ۶ سال برای خودش بزند.

ارزش بهداشتی نخواهد داشت. به اندازه یك عدس از یك خمیر دندان دارای فلوراید بر روی مسواك قرار داده و حدود ۲ دقیقه تمام سطوح دندان های كودكتان را لااقل ۲ بار در روز مسواك بزنید.

 

شیر مادر یا شیرخشك؟

 

بررسی ها نشان داده است كه تغذیه كودك با شیرمادر، مناسب ترین روش تغذیه ای جهت پیشگیری از مشكلات ارتودنسی و نامنظم شدن دندان هاست و احتمال ایجاد بی نظمی های دندانی در كودكانی كه از شیشه های شیر و یا پستانك استفاده می كنند بیشتر است.

در صورت اجبار والدین به تغذیه كودك با شیشه پستانك، بهتر است از نوعی سرشیشه های مخصوص به نام سرشیشه های <ارتودونتیك> استفاده شود، تا احتمال ایجاد مشكلات بی نظمی دندانی كاهش یابد.

اما جدای از مشكلات ارتودنسی و بی نظمی های دندانی، شیر، چه شیرخشك، شیر مادر یا شیرهای پاستوریزه، به خصوص اگر شیرین شده باشند، می توانند موجب ایجاد پوسیدگی های دندانی در كودكان شوند. بنابراین:

 

مراقبت باشید كه كودكانتان به خوابیدن با شیشه شیر و یا باقی ماندن پستان مادر در دهان عادت نكنند زیرا، ماندن طولانی مدت شیر بر روی دندان ها موجب ایجاد پوسیدگی دندانی می شود.

 

در صورت امكان بعد از آنكه كودكتان شیر نوشید، دندان هایش را تمیز كنید و یا برای پاك شدن بقایای شیر از روی دندان هایش به او مقداری آب بخورانید.

 

هرگز شیركودكتان را به كمك، قند، شكر، نبات، عسل و یا موادی مانند اینها شیرین نكنید.

 

بعد از آنكه كودكتان شیر خورد، دقت كنید تا حتما آروغ بزند زیرا برگشت شیر به همراه گاز معده هنگام خواب به دهان و باقی ماندن شیر بر روی دندان ها، موجب پوسیدگی خواهد شد.

 

از دادن آب میوه های شیرین به كودك هنگام خواب پرهیز كنید.

 

معاینات دندان پزشكی

 

كودكان باید بسیار زود به دندا ن پزشكی برده شوند، بسیار خوب است كه اولین معاینات دندان پزشكی كودك در حدود سن یك سالگی و به منظور آشنایی كودك با محیط دندان پزشكی، معاینه اولیه و آشنایی والدین با روش های بهداشتی انجام شود.

در این معاینات كه معمولا كودك در آغوش یكی از والدین، بر روی صندلی دندان پزشكی قرار می گیرد، بدون آنكه درد و ناراحتی داشته باشد، دیدار با دندان پزشك را نوعی برخورد جالب و شاد تلقی خواهد كرد و این آشنایی، خاطره خوبی را از محیط دندان پزشكی برای كودك ایجاد می كند. كودكان باید لااقل هر ۶ ماه یك بار توسط دندان پزشك معاینه شوند.

 

اولین ملاقات كودك با دندان پزشك

 

اولین ملاقات كودك با دندان پزشك بسیار مهم است. این ملاقات باید بسیار زود، قبل از آنكه كودك درد و ناراحتی داشته باشد و تنها برای آشنایی و آموزش انجام شود.

دندان پزشكی را برای كودكتان انتخاب كنید كه مهربان و صبور باشد، به كودكتان در یك مطب عجیب و غریب دندان پزشكی آرامش ببخشد و به كودكان علاقه مند باشد. قبل از آنكه كودكتان را به دندان پزشكی ببرید، باید او را آماده كنید، با او صحبت كنید و درباره رفتن به دندان پزشكی برای او توضیح دهید اما از جزئیات، حرفی به میان نیاورید.

به او نگویید كه <ترس> ندارد و یا دندان پزشك تو را <اذیت> نمی كند. زیرا بیان این كلمات كودكتان را حساس می كند. مراقب باشید كه از تجربیات ناخوشایند خود در مطب دندان پزشكی حرفی به میان نیاورید. به او تاكید كنید كه این معاینه برای سلامت دندان ها و لثه های تو لازم است.

به كودك دروغ نگویید. دندان پزشك، كودكان بسیار كوچك را، هنگامی كه در آغوش مادر هستند معاینه می كند. در مورد بچه های بزرگ تر، ممكن است دندا ن پزشك از شما بخواهد كه از اتاق معاینه خارج شوید. بهتر است برای كسب نتیجه بهتر با دندان پزشك كودكتان همكاری كنید.