درمان سرطان پروستات، با دارو امکان دارد؟

 بر اساس گزارش انستیتو ملی سرطان آمریکا، بدخیمی پروستات در مردان دومین سرطان از نظر میزان شیوع و سومین آنها از نظر خطر وقوع مرگ‌های ناشی از سرطان است.

 

 از هر سه مردی که با تشخیص سرطان مطب پزشک خود را ترک می‌کنند، یکی به سرطان پروستات مبتلاست. مطالعات نشان داده‌اند که خوشبختانه 80 درصد از موارد ابتلا به سرطان پروستات زمانی تشخیص داده می‌شوند که هنوز بیماری محدود به عضو است، 12درصد در زمان گسترش بیماری به غدد لنفاوی ناحیه‌ای و 4درصد پس از دست‌اندازی آن به سایر اعضا مشخص می‌شود.

شانس بقای پنج ساله در مورد نوع محدود به ناحیه گرفتار 100درصد، در نوع با دست‌اندازی منطقه‌ای نیز 100درصد و در مورد دست‌اندازی دوردست 30درصد بوده است، بنابراین از آنجا که بیش از 90درصد از موارد بدخیمی پروستات در مراحل اولیه بیماری تشخیص داده می‌شوند، احتمال بهبود و درمان مبتلایان بسیار بالاست.

 

تقریبا 100درصد از مردانی که بیماری‌شان در مرحله ابتدایی تشخیص داده می‌شود، پس از گذشت 5 سال بیماری‌شان درمان شده است. البته عواملی مانند چاقی، خطر عود بیماری و مرگ به دنبال رادیوتراپی را افزایش می‌دهد. هم‌اکنون روی بیش از 50 داروی جدید برای درمان سرطان پروستات کار می‌شود.

       پروستات برای رشد و عملکرد طبیعی خود نیازمند آندروژن‌هاست. هیپوتالاموس با ساخت هورمون آزادکننده گونادوتروپین‌ها یعنی هورمون آزادکننده LH مسئول این کار است. ترشح متناوب و پالسی‌شکل هورمون آزادکننده LH باعث آزادسازی هورمون تحریک‌کننده فولیکول‌های تخمدانی و LH از غده هیپوفیز می‌شود. در حالی که ترشح مداوم هورمون آزادکننده LH باعث مهار آزادسازی هورمون تحریک‌کننده فولیکول‌های تخمدانی و LH می‌شود.

 

LH باعث می‌شود که سلول‌های لایدیک در بیضه، آندورژن تستوسترون را تولید کنند که توسط 5-آلفا ردوکتاز به دی‌هیدروتستوسترون تبدیل می‌شود. دی‌هیدروتستوسترون در مقایسه با تستوسترون تمایل بیشتری به گیرنده‌های آندروژن پروستات دارد. فاکتورهای رشد و سیگنال‌دهی سلولی که در نتیجه تحریک دی‌هیدروتستوسترون فعال می‌شوند، به نظر می‌رسد که در روند پیشرفت بدخیمی پروستات دخیل باشند.

       آنالوگ‌های هورمون آزادکننده LH یا آگونیست‌های آن- مثلا لوپرورلین، گوسرلین و هیسترلین- آثار دارویی خود را با مهار ترشح گونادوتروپین از هیپوفیز اعمال می‌کنند. در زمان شروع مصرف این گروه دارویی، سطح LH و FSH بالا رفته و در نتیجه سطح سرمی تستوسترون و دی‌هیدروتستوسترون در مردان بالا می‌رود. این وضعیت باعث وخیم‌تر شدن علائم آزاردهنده‌ای مانند انسداد ادراری و درد استخوانی می‌شود. تجویز طولانی‌مدت این داروها باعث مهار سطح سرمی تستوسترون معادل میزان مهار آن در 2 الی 4 هفته اول پس از درمان جراحی است.

 

کاهش سطح سرمی تستوسترون با قطع دارو برگشت‌پذیر است، بنابراین آگونیست‌های هورمون آزادکننده LH، درمان اصلی هستند و ثابت شده است که تجویز آنها به صورت تک‌دارویی، در درمان سرطان پروستات پیشرفته موثر است، اما تجویز آنها عاری از خطر نیست.بیشترین عوارض جانبی گزارش شده به دنبال مصرف این گروه دارویی عبارتند از گرگرفتگی، کاهش میل جنسی، ادم محیطی، پوکی استخوان و حوادث قلبی-عروقی.

       آنتی‌آندروژن‌های غیراستروئیدی- فلوتاماید، بایکلوتاماید و نیلوتاماید- با اتصال به گیرنده‌های آندروژن بافت‌ها و ممانعت از اتصال آندروژن‌ها به هدفشان اعمال اثر می‌کنند. این عملکرد در مورد کارسینوم پروستات وابسته به آندروژن کارآمد است و اثری در کاهش سطح سرمی تستوسترون ندارد. عوارض جانبی ناشی از مصرف این گروه دارویی عبارتند از گرگرفتگی، ژنیکوماستی و آنمی.

 

انزالوتاماید به عنوان نسل دوم آنتی‌آندروژن‌ها درنظر گرفته می‌شود و روی مراحل مختلف مسیر ارسال سیگنال موثر است؛ در نتیجه تکثیر سلول‌های سرطانی پروستات کاهش می‌یابد و در نهایت منجر به آپوپتوز و کاهش حجم تومور می‌شود.

        آنتاگونیست‌های هورمون آزادکننده LH - مانند داروی دگارلیکس- با اتصال سریع و برگشت‌پذیر به گیرنده‌های گونادوتروپین هیپوفیز، تولید آندروژن را مهار می‌کند و سطح تستوسترون سرمی را کاهش می‌دهد. شایع‌ترین عوارض ناخواسته ناشی از مصرف دگارلیکس عبارتند از واکنش‌های حساسیتی محل تزریق، گرگرفتگی، افزایش وزن و افزایش سطح آنزیم‌های کبدی.

        درمان استاندارد سرطان پیشرفته پروستات، درمان با محرومیت از آندروژن(ADT) است. این محروم کردن از آندروژن را می‌توان با جراحی یا با تجویز آگونیست‌ها یا آنتاگونیست‌های هورمون آزادکننده LH انجام داد. از زمانی که اثربخشی آگونیست‌های هورمون آزادکننده LH مشابه جراحی تشخیص داده شد درمان اصلی سرطان پروستات پیشرفته شناخته شده‌اند.

 

مزایای درمان با آگونیست‌های هورمون آزادکننده LH عبارتند از کاهش طولانی‌مدت 3 عارضه درداستخوانی، فشار روی نخاع و انسداد ادراری. در صورت مصرف همزمان آگونیست‌های هورمون آزادکننده LH با آنتی‌آندروژن‌های غیراستروئیدی، آنها می‌توانند از پدیده شعله‌وری در طی دو الی سه هفته اول شروع درمان هورمونی پیشگیری کنند.

 

از سوی منابع مختلف، تجویز یک آنتی‌آندروژن قبل یا در طی هفته‌های اول شروع درمان با آگونیست هورمون آزادکننده LH در بیماران مبتلا به سرطان پروستات با متاستاز دوردست توصیه شده است. هر چند که جراحی باعث مهار آندروژن‌های بیضه می‌شود، آندروژن‌های آدرنال همچنان ترشح می‌شوند، بنابراین بهتر است فعالیت آندروژن از طریق اضافه کردن یک آنتی‌آندروژن غیراستروئیدی به درمان جراحی حذف شود.