تغذیه مناسب شیردهی، برنامه کامل

در شش ماه اول که کودک جز شیر مادر غذای دیگری نمی خورد توجه به تغذیه مادر اهمیت زیادی دارد. کیفیت شیر مادر بر رشد نوزاد تاثیر دارد. شیر مادر تنها منبع مواد مغذی و انرژی برای 6 ماه اول زندگی نوزاد می باشد و کالری دریافتی نا کافی در اثر تغذیه نامناسب باعث ضعف و خستگی مادر می شود. لذا مادر شیرده علاوه بر انرژی روزانه خود نیاز به 500 الی 600 کالری انرژی اضافه تر دارد. مادرانی که افزایش وزن دارند از ماه سوم بعد از زایمان می توانند رژیم کاهش وزن داشته باشند ولی باید تدریجی و ماهیانه 0.7  کیلوگرم بیشتر نباشد. تا در رشد نوزاد مشکلی ایجاد نکند. برای این منظور باید موارد زیر توسط ماردان شیرده رعایت گردد:
• سن 14تا 18 سال روزانه 5-6 لیوان شیر و یا از جایگزین های آن(ماست یا دوغ) استفاده نمایند وسن بالای 18 سال باید روزانه 4 لیوان شیر و یا جایگزین های آن(ماست یا دوغ) استفاده نمایند
•  اگر بیش از یک نوزاد شیر می دهند 6 لیوان شیر یا بیشتر مصرف کنند
• کلسیم مورد نیاز در مادران بزرگسال 1000 میلی گرم و مادران کمتر از 18 سال 1300 میلی گرم در روز می باشد. اگر رژیم غذایی به اندازه کافی کلسیم نداشته باشد بدن مادر کلسیم مورد نیاز را از استخوان ها برداشت کرده و مادر شیرده به پوکی استخوان ها گرفتار می شود که در سنین بعدی موجب شکنندگی استخوانها می شود. لازم به ذکر است که منابع غذایی دارای کلسیم(شیر، کشک، دانه های کنجد، سبزیجات برگ سبز بروکلی ، لوبیا ها و غیره) می باشد.
• مادران شیرده در شش ماه اول 65 گرم پروتئین و در شش ماه دوم 62 گرم پروتئین به صورت مصرف روزانه نیاز دارند. غذاهای غنی از پروتئین مانند(تخم مرغ، ماهی، گوشت، کشک، مرغ، آجیل و دانه ها(بادام، مغز بادام هندی،بادام زمینی) می باشد.
• مقدار آهن مورد نیاز مادران شیرده 30 میلی گرم روزانه می باشد و در صورت کمبود آهن کم خونی ایجاد می شود. منابع آهن(گوشت قرمز لخم، ماهی، ماکیان) می باشد
• تغذیه با شیر مادر موجب افزایش نیاز به اسید فولیک و ویتامین های ( B2 B6 B12 C ) می شود این ویتامین ها در پیشگیری از کم خونی نقش دارند. اسید فولیک در سبزیجات برگ سبز(کلم بروکلی، کلم، گل تاج خروس، کبد) وجود دارد و بدن مادر شیرده روزانه 150 میکروگرم فولات نیاز دارد.
• ویتامین C در مرکبات، پرتغال، گوجه فرنگی، فلفل دلمه، گل کلم و کلم پیچ وجود دارد و نیاز روزانه آن 80 میلی گرم می باشد
•  ویتامین B12 در محصولات حیوانی مانند شیر، تخم مرغ، ماهی، پنیر، ماست، گوشت، کشک وجود دارد و روزانه 1/5 میکروگرم از این ویتامین نیاز است
• ویتامین B2 در غلات، حبوبات، روغن دانه ها، ریشه ها، سبزیجات، تخم مرغ، شیر، گوشت، ماهی، شیر خشک بدون چربی وجود دارد. مادر شیرده روزانه 1/6 میلی گرم از این ویتامین نیاز دارد.
• ویتامین A در سبزیجات (سبزتیره و زرد )،فلفل دلمه، کدو تنبل، برگ کاری وجود دارد. خانم های شیرده روزانه 3800 میکروگرم از این ویتامین نیاز دارد.
• مواد معدنی مانند مس درماهی شل، غلات سبوس دار، لوبیا، آجیل، سیب زمینی و گوشت وجود دارد، روی نیز در گوشت مرغ، ماهی، بادام زمینی، حبوبات و سلنیوم در سبزیجات، حبوبات، ماهی، حلزون صدف دار، تخم مرغ و گوشت وجود دارد که به عنوان آنتی اکسیدان ها عمل کرده و برای مادر شیرده ضروری هستند. منیزیم به رشد بافتی و تشکیل استخوان ها کمک می کند و ید در منابع ماهی و نمک ید دار وجود دارد و برای تولید هورمون تیروئید ضروری است.
• شیر مادر حاوی اسید چرب به نام اسید دگزاهگزانوئیک است که برای دید و رشد مغز کودک ضروری است این چربی در ماهی وجود دارد و مواد غذایی گیاهی وجود ندارد.
• بعد از زایمان باید تا دو ماه از مکمل آهن استفاده گردد.
• توصیه می شود که در دوران شیردهی سیر و پیاز مصرف نشود زیرا طعم شیر را عوض می کند.
•  در دوران شیردهی باید مصرف دارو، مواد مخدر، کافئین، شکلات و کاکائو، قند مصنوعی، دم کرده چای نعناع و گل گاوزبان محدود شود و همچنین ورزش های سنگین نیز باعث ترش شدن شیر مادر می شود.
• قرص های ضد بارداری استروژنی باعث کاهش حجم شیر مادر می شود و بهتر است که استفاده نگردند.
• هر ماده ای(الکل، سیگار، دارو، غذا) که مادر مصرف کند از طریق شیر مادر وارد بدن نوزاد می شود لذا در مصرفشان باید توجه شود؛ مثلا بعضی غذا ها که مادر مصرف می کند باعث کولیک نوزادی می گردد.