یائسگی زودرس، علت و درمان

نارسایی زودرس تخمدان به وضعیتی گفته می‌شود که فعالیت طبیعی تخمدان‌ها قبل از ۴۰ سالگی متوقف می‌شود.

 

یائسگی زودرس

اشرف آل یاسین، مدیر گروه زنان دانشگاه علوم پزشکی تهران در آستانه برگزاری پانزدهمین کنگره بین المللی زنان و مامایی ایران با بیان اینکه همیشه نارسایی زودرس تخمدان موجب ناباروری نمی‌شود، گفت: یائسگی تخمدان موجب توقف کامل یا متناوب هورمون‌های استروژن، پروژسترون و تستوسترون می‌شود که این امر ناباروری در افراد را به همراه دارد اما مواردی از باروری در زنان مبتلا به این بیماری نیز گزارش شده است.

وی درباره یائسگی زودرس تخمدان، افزود: نارسایی زودرس تخمدان به وضعیتی گفته می‌شود که فعالیت طبیعی تخمدان‌ها قبل از ۴۰ سالگی متوقف می‌شود. البته دیده شده که فعالیت تخمدان‌ها به طور کامل مختل نمی‌شود و قاعدگی کاملا متوقف نمی‌شود.

نارسایی زودرس تخمدان همیشه برابر با ناباروری نیست

ذخیره تخمدان در خانم‌هایی که به یائسگی تخمدان مبتلا هستند کاهش می‌یابد که این امر موجب توقف کامل یا موردی تخمک گذاری می‌شود. در عین حال تولید هورمون‌های استروژن، پروژسترون و تستوسترون نیز متوقف و یا فقط به طور متناوب صورت می‌پذیرد به دلیل این حوادث باروری در این افراد غیر محتمل می‌شود اما مواردی نیز از باروری گزارش شده است.

علت بروز این بیماری

در اغلب موارد علت این موضوع مشخص نمی‌شود چرا که نارسایی زودرس تخمدان اتفاق می‌افتد اما اختلالات ژنتیکی و اختلالات خود ایمنی به عنوان علت این وضعیت مطرح شده‌اند و به همین دلیل ارزیابی چنین بیمارانی بسیار مهم است.

علت‌های ژنتیکی ممکن است ناشی از اختلالات ژنی فردی یا اختلالات کروموزومی باشد. سندرم ترنر، سندرم X شکننده و سایر اختلالات ژنتیکی – کروموزومی نمونه‌ای از اختلالات کروموزومی است که سبب یائسگی تخمدان می‌شود.

درباره تاثیر مواد توکسین در یائسگی تخمدان

داروهای شیمی درمانی و رادیوتراپی از شایع‌ترین مواد توکسین است که موجب یائسگی تخمدان می‌شود. به طور نادر بعضی از ویروس‌ها نیز می‌توانند به عنوان علت توکسیک دریائسگی تخمدان POI مطرح است.

علت های خودایمنی در بروز یائسگی تخمدان

نقش سیستم ایمنی در بدن شناخت و نابود کردن سلول‌های غیر طبیعی است. درصورت وجود بیماری خود ایمنی سیستم ایمنی بدن علیه سلول‌های طبیعی بدن فعالیت می‌کند و بسته به نوع سلول‌های درگیر شده علائم مختلفی تظاهر پیدا می‌کند.

درمان

بیماران مبتلا به یائسگی تخمدان POI باید قبل از تصمیم‌گیری برای باردار شدن به فکر سلامتی خود باشند. یکی از اهداف اصلی درمان POI جایگزینی هورمون استروژن است که توسط تخمدان باید به طور طبیعی ترشح می‌شد و اکنون متوقف شده است. استروژن نقش مهمی در سلامتی یک خانم دارد مثلا سیستم اسکلتی یک خانم برای سالم ماندن و مقاومت در برابر شکستگی به تحریک استروژن نیاز دارد. بدون استروژن، خانم‌های مبتلا به POI در معرض خطر پوکی استخوان قرار می‌گیرند.

شواهد متناقضی وجود دارد که کمبود استروژن قبل از یائسگی می‌تواند سبب خطر بیماری قلبی شود. همچنین علایم یائسگی مثل گرگرفتگی، تعریق شبانه و اختلالات خواب و خشکی واژن نیز برای بیمار آزار دهنده است و هدف از درمان با استروژن پیشگیری و یا کم کردن عوارض کمبود استروژن است.
در کنار استفاده از استروژن به منظور تکمیل درمان و جلوگیری از ایجاد سرطان رحم داروی هورمونی پروژسترونی نیز برای بیمار تجویز می‌شود. اکثر متخصصان اخیرا توصیه می‌کنند که تا سن ۵۰ سالگی که سن متوسط یائسگی است بیماران تحت درمان دارویی با استروژن و پروژسترون قرار گیرند.
خانم‌هایی که تحت درمان با استروژن و پروژسترون قرار می‌گیرند معمولا نگران بروز عوارض این داروها از جمله خطر حمله قلبی، سرطان پستان و… هستند. باید گفت مطالعاتی که بروز این خطرات را مطرح کرده‌اند در مورد زنان سنین ۶۰ تا ۷۰ بوده که به طور طبیعی یائسه شده‌اند. بنابراین نمی‌توان از نتایج آن مطالعات برای این بیماران استفاده کرد و حتی در مقابل مطالعات فوق، مطالعاتی انجام شده که توصیه کرده‌اند مصرف استروژن برای جلوگیری از بیماری‌های قلبی و پوکی استخوان ضروری است و اکثرا موافقند تا ۵۰ سالگی باید هورمون درمانی ادامه یابد.