دستورالعملی از عامه حلی قدس

بدان ای فرزندم که خداوند بر فرمانبرداری اش یاری ات کناد, و بر انجام نیکیها و ملازمت خوبی ها توفیقت دهاد بر آنچه رضای او در آن است رهنمونت سازد

بسم الله الرحمن الرحیم

بدان ای فرزندم : که خداوند بر فرمانبرداری اش یاری ات کناد، و بر انجام نیکیها و ملازمت خوبی ها توفیقت دهاد. بر آنچه رضای او در آن است رهنمونت سازد. و به هر آنچه از خوبی ها آرزو داری تو را برساند. در دنیا و آخرت تو را با ((راحت دلی )) و ((چشم روشنی )) همراه سازد. عمرت را با سعادت و آسایش دراز دارد. و بدی ها را از تو، به دور کند.

من در این کتاب ، (قواعد الاحکام )(۵۸) اساره فتاوای احکام را برایت خلاصه کردم ، و قواعد شریعت را با عباراتی کوتاه و قلمی روان ، روشن ساختم . ((سمت رشد)) و راه حق را بر تو واضح کردم . این در حالی است که پنج دهه از عمرم را پشت سر نهاده ، وارد ششمین دهه عمرم می شوم ...

چون خدا وصیت را بر من واجب کرده ، بویژه به هنگام احساس مرگ ، امر بدان کرده است : تو را سفارش می کنیم : تقوا را از دست مده ، زیرا، تقوا راه و روشنی است که از پیامبر((ص )) باقی مانده ، و فریضه ای الهی است که مواظبت بر آن بر همه واجب است . تقوا زرهی است نگهدار انسان از بدیها. و توشه ای است جاویدان ، آن سودمندترین زاد است برای روزی که انسان بیکس و چشم ها نگران است .

دستورهای الهی را بجان بنوش ، رضای او را ملازم باش ،مکروهات را دوری گزین ، و از محرمات منزجر باش ، عمرت را در تحصیل کمالات سپری کن ، و لحظه های زندگی ات را در گردآوری فضیلت های علمی ، و عروج از پستی نقصان به قله کمال ، و از فرودگاه جهل به اوج عرفان بکار گیر. نیکی ها را گسترش ده ، و برادرانت را در رسیدن به کمالات یاری کن . بدی را از برادران مؤ منت به نیکی سزا ده ، نیکوکاران را با منت و آغوش باز بپذیر. با پست همتان رفاقت مکن ، و از معاشرت نادانان دوری کن ؛ چه رفاقت آنان اخلاق تو را پست کرده ، و سبب جایگزینی خصایص ناپسند در وجود تو می گردد.

بر تو باد به ملازمت علماء و همنشینی با صاحبان فضیلت ؛ چه این مصاحبت وجودت را آماده تحصیل کمالات کرده ، و مهارت در استنباط مجهولات را به دنبال دارد. سعی کن امروز تو از دیروزت بهتر باشد، و در هر لحظه ای از کمالی نو بر خوردار گردی .

بر تو باد به صبر و بردباری ، و توکل بر خداوند، و خوشنودی بر آنچه از دنیا به تو می رسد. در هر شب و روز از خود حساب رسی کن . بسیار از پروردگات آمرزش خواه . (زیرا در هیچ لحظه ای سپاس او را چنانچه بایسته است نتوانی ). از نفرین مظلوم بویژه یتیمان و بیوه زنان بترس ، چه خداوند نسبت به شکستن دل های شکسته ، گذشت نمی کند.

بر تو باد به نماز شب ، که رسول خدا((ص )) بر آن اصرار داشته ، و خواسته او، بوده است : فرموده است .

((من ختم له بقیام اللیل ثم مات فله الجنهٔ )). (۵۹) (کسیکه عمرش به ((شب زنده داری )) به پایان رسد، بهشت از آن او است ).

بر تو باد به ((صله رحم )) این عمل عمر را افزون سازد. بر تو باد به ((حسن خلق )) و برخورد نیک که رسول الله فرموده است :

((انکم لن تسعوا الناس باموالکم ، فسعوهم باخلاقکم )). (۶۰)

(شما توان آن ندارید که مردم را با اموال خود یاری کنید، پس با برخورد خوب تان آنان را خوشنود سازید).

بر تو باد به نیکی با اولاد پیامبر و پیوند با آنان ، خدا درباره آنان سفارش مؤ کد کرده ، و دوستی آنان را مزد رسالت قرار داده است .

((قل لا اءسلکم اجرا الا المودهٔ فی القربی )). (۶۱)

پیامبر در این زمینه فرموده است :

((انی شافع یوم القیامهٔ لاربعهٔ اصناف ، ولو جاؤ ا بذنوب اءهل الدنیا:(رجل ) نصر ذریتی و (رجل ) بذن ماله لذریتی عند المضیق (ورجل ) احب ذریتی باللسان والقلب (ورجل ) سعی فی حوائج ذریتی اذا طردوا او تشردوا)). (۶۲)

(چهار دسته را روز قیامت شفاعت کنم ، هر چند با گناه اهل دنیا به صحرای محشر حاضر شوند: آنکه اولاد مرا یاری کند. آنکه از اموالش به اولاد تنگدست کمک کند. کسی که با زبان و قلب ، آنان را دوست بدارد. آنکه تلاش کند در انجام حوایج و نیازهای اولاد تبعید شده و رانده شده من ).

صادق ((ع )) فرمود:

اذا کان یوم القیامهٔ نادی مناد: ایها الخلائق انصتوا فان محمد ((ص )) یکلمکم فینصب الخلائق فیقوم النبی ((ص )) واله فیقول : یامعشر الخلائق :من کانت له عندی یدا اومنه او معروف فلیقم حتی اءکافیه ، فیقولون بابائنا و امهاتنا واءی بد او ای منه وای معروف لنا، بل الید و المنه و المعروف لله و لرسوله علی جمیع الخلائق فیقول : بل من آوی احدا من اهل بیتی او برهم او کساهم من عترتی او اشبع جایعهم فلیقم حتی اءکافیه ، فیقوم اءناس قد فعلوا ذلک فیاءتی النداء من عندالله : یا محمد؟ یا حبیبی ؟ قد جعلت مکافاتهم الیک فاسکنهم من الجنهٔ حیث شئت فیسکنهم فی الوسیلهٔ حیث لایحجبون عن محمد ((ص )) واهل بیته صلوات الله علیهم اجمعین )). (۶۳)

(هنگامی قیامت فرا رسد، منادی فریاد زند: هان ای مردم ، پیامبر با شما سخن می گوید. سکوت بر فضا حاکم می شود و همه دم فرو بندند، سپس پیامبر و آل او بلند شده ، و پیامبر چنین فرماید: ای مردم ! هر آنکه برای من کاری کرده یا خوبی نموده ، و یا منتی بر من دارد بلند شود تا من او را امروز کفایت کنم (و از هول قیامت نجاتش دهم ) آنان عرض کنند: به فدای شما پدران و مادران ما، چه کسی برای شما کاری انجام داده یا خوبی کرده یا بر شما منتی دارد، بلکه این خدا و رسول اند که بر همه انسانها منت دارند، و به آنها خوبی کرده اند.

رسول خدا فرماید: هر آن کسانی که فردی از اهل بیت مرا پناه داده ، یا به آنان خوبی کرده ، یا برهنگان آنانرا پوشانیده ، و یا گرسنگان شان را سیر کرده است ، برخیزند تا آنان را با (شفاعت ) کفایت کنم . گروهی از مردم بلند شوند، سپس از جانب پروردگار ندا رسد: ای محمد حبیبم ! من پاداش دادن آنان را به تو واگذاشتم ، هر جای بهشت خواهند جایشان ده ، پس از آن در ((وسیله )) آنان را جای دهند و آن مکانی است که حجابی بین آنان و چهارده معصوم نیست . بر تو باد به بزرگ داشتن فقهاء و احترام علماء در این باره رسول خدا فرمود:

((من اکرم فقیها مسلما لقی الله یوم القیامهٔ و هو عنه راض و من اهان فقیها مسلما لقی الله یوم القیامهٔ و هو علیه غضبان )). (۶۴)

(آنکه فقیهان و دین شناسان ژرف نگر را گرامی دارد، خدا را در روز قیامت ملاقات کند در حالی که از او راضی و خرسند است ؛ و آنکه فقیه مسلمانی را توهین کند، و قدرش را سبک دارد، خدا را در حالی که از او خشمگین است ملاقات کند). نگاه به چهره عالم و در خانه آن و نشست و برخاست با آن عبادت شمرده شده است . و بر تو باد به ژرف اندیشی و تفقه در دین ، و تلاش در جهت فزودن چه امیر مومنان ((ع )) به فرزندش فرمود: ((تفقه فی الدین فان الفقها ورثه الانبیا وان طالب العلم یستغفر لهم من فی السموات و من فی الارض حتی الطیر فی الهوا والحوت فی البحر و ان الملائکه لتضع اجنحتها لطالب العلم رضابه .)) (۶۵)

(در دین ژرف بیندیش و فقیه شو! چون فقها جانشین پیامبرانند. برای طالب علم ، هر آنچه در آسمان و زمین است استغفار می کنند؛ حتی مرغ ها در هوا و ماهی ها در دریا! فرشتگان باخرسندی بالهای خود را برای دانشجو پهن می کنند.)

مبادا که دانش خویش را کتمان کنی ، و بر روی نیازداران نگشایی ، که خدای تعالی می فرماید:

((ان الذین یکتمون ما انزلنا من البینات و المهدی من بعد ما بیناه للناس فی الکتاب اولئک یلعنهم الله و یلعنهم الاعنون )). (۶۶)

(آنانکه پیام های وحی ما را که برای انسانها تعیین کرده ایم ، و در کتاب بروشنی بازگو نموده ایم می پوشانند؛ بر این گروه نفرین خدا و نفرین نفرین شدگان باد).

و رسول خدا فرمود: ((اذا ظهرت البدع فی امتی فلیظهر العالم علمه فمن لم یفعل فعلیه لعنهٔ الله تعالی .)) (۶۷)

(هنگامی که بدعت (نوآوریهای بر خاسته از رسوبات ملی ، قومی ، توارثی ، فرهنگی به دور از دین ) پیدا شد، بر دانشمندان است که دانش خود را آشکار سازند، آنان که چنین نکنند، نفرین خدا بر آنها باد!)

ونیز فرمود:

((لا تمنحوا الجهال الحکمهٔ فتظلموها، ولا تمنعوها اءهلها فتظلموهم )). (۶۸)

(حکمت را به نااهلان ندهید که اگر دادید بر حکمت ستم کردید و از اهلش دریغ مدارید، که به اهل حکمت ستم روا داشته اید).

((والحمد لله علی حسن التوفیق و هدایهٔ الطریق )).

محمد هادی توکلی