رسم سخن گفتن از انتظار موعود

انتظار فرج، وظیفه شیعیان و تمام مسلمانان است، این انتظار مایه امید و توکل است و اصلا بهانه ای نیست برای ناامیدی و شکایت از طولانی شدن و اظهار خستگی از انتظار.

این دو سطر از یک ترانه مشهور است: فقط بگو کدوم هفته کدوم روز، کجا منتظر رسیدنت شم / می‌خوام کاری بدم دست خودم که، خودم بهونه اومدنت شم

وقتی آن را می خوانیم، نخست متوجه اشکال قافیه می شویم (اومدنت ـ رسیدنت) هم قافیه نیستند و پس از آن لحن طلبکارانه و تهدیدی در بیت بویژه در مصراع دوم، اما اگر بدانیم که این ترانه، درباره انتظار ظهور امام زمان(عج) است، آن گاه کاستی های ادبی و محتوایی آن بیشتر به چشم می آید.

سایر سطرهای این ترانه مانند بسیاری از سروده هایی از این دست، پر است از غلط های بارز در وزن و قافیه و نحو زبان؛ اما از میان تمامی این کاستی ها، آنچه مهم تر است یادآوری این نکته است که سخن گفتن از انتظار موعود به عنوان یکی از ارکان اعتقادی شیعی مقدماتی دارد که نخستین آن آشنایی اجمالی با فرهنگ انتظار و فلسفه قیام آخرالزمان است.

سطرهایی از این قبیل نشانه بی توجهی به فرهنگ انتظار است:

تو همون ستاره پوشی/ که هنوز جمعه هامو/ گریه بارون می کنه/ نگو شاید به نگاهت نرسم/ حتی فکرش منو داغون می کنه

نمی توان به تصور صمیمیت و لحن عاطفی، امام عصر(عج) را با تعابیری از این دست مخاطب قرار داد:

ردپاتو از ترانه هام نگیر

یا با جملاتی بی معنا و آشفته از این دست:

ناجی فاصله هام جهان من/ بی پناهه اگه راستشو بخوای

سخن گفتن از حادثه عظیم ظهور منجی عالم و قائم آل محمد(عج) با تعابیری سست از این قبیل:

بیا تا کفترا دورت بگردن/ براشون هر قدم دونه بپاشی

نشانگر بی توجهی به عظمت موضوع است، به هر حال این شیوه سخن گفتن از امام زمان و موضوع انتظار فرج آن حضرت، چندی است که در ترانه ها و شعرها رایج شده است.

درباره موضوع انتظار فرج امام عصر (عج) چند نکته را که در این گونه سروده ها مغفول است، یادآوری می کنم:

۱ ـ زمان ظهور، تنها به تقدیر الهی است و هیچ تاخیری در آن نشده است، وظیفه منتظران، دعا برای تعجیل در فرج است و نه بازخواست درباره دلایل تأخیردر ظهور!

۲ ـ امام زمان(عج)، غایب از انظار است، اما در میان مردم زندگی می کند و از حال مردم بویژه شیعیان و محبان خود باخبر است.

۳ ـ انتظار فرج، وظیفه شیعیان و تمام مسلمانان است، این انتظار مایه امید و توکل است و اصلا بهانه ای نیست برای ناامیدی و شکایت از طولانی شدن و اظهار خستگی از انتظار.

۴ ـ مقام حضرت صاحب الزمان(عج) به عنوان آخرین حجت خدا در جهان، والاتر از آن است که با تعابیر مربوط به شعرهای عاشقانه جسمانی و کامجویانه بیان شود، صمیمیت و لحن عاطفی، هرگز نباید دستاویزی باشد برای نازل شدن سطح کلام و لحن سخنی که مخاطب و موضوعش حجت خداست.

اسماعیل امینی

شاعر و مدرس دانشگاه