سه شنبه, ۹ بهمن, ۱۴۰۳ / 28 January, 2025
زنی عاشق شب
بی‌تردید ادبیات امروز جهان عرب، مدیون كسی است كه شعر عربی را از تنگناهای قافیه، وزن، عروض و محتوا و معیارهای مشخص و كلاسیك آن رهایی بخشید. او كسی نیست جز نازك‌الملائكه كه عنوان بنیانگذار مسلم شعر امروز عرب را به خود اختصاص داده است.
او با تاثیرپذیری از سبكی كه نیمایوشیج در ادبیات فارسی به وجود آورد در ادبیات پربار جهان عرب،شكل تازه‌یی ترسیم كرد و راه جدیدی را فراروی شاعران پس از خود گشود. در این میان، برخی با پیشتاز بودن نازك در ابداع شعر معاصر عرب مخالفند و معتقدند كه بنیانگذار شعر معاصر عرب، شاعری به نام بدرشاكرالسیاب بوده كه اولین شعرش در قالب شعر معاصر را تحت عنوان «هل‌كان‌حبا» (آیا آن عشق بود) در ۲۹۱۱۱۹۴۶ سرود.
صرفنظر از اینكه كدام یك از این دو اولین شعر معاصر عرب را سروده است، باید گفت كه این شیوه جدید شعری، كلیه قوالب پیشین را فروریخت. مضاف بر اینكه مفاهیم سیاسی و اجتماعی بیش از پیش در شعر معاصر عرب تبلور یافت و شعرای بسیاری از این سبك برای رسیدن به مطالبات خود سود جستند. گفتنی است یكی از مهمترین مشتقات شعر معاصر از حیث مضمون، شعر مقاومت است كه پس از اشغال فلسطین در شعر عرب متولد شد. شعری كه از عمق آلام ملت بی‌پناه فلسطین حكایت دارد. بسیاری از شعرای معاصر عرب، اشعار بسیار زیبایی در باب شعر مقاومت دارند و از این استعداد الهی برای به تصویركشیدن اوضاع نابسامان فلسطینیان سود می‌جویند. اساس تفكیك میان این دو، امكانپذیر نیست. شرح زندگی شاعر زنی كه چنین تحول عظیمی در ادبیات معاصر عرب ایجاد كرده، خالی از لطف نیست.
نازك‌الملائكه در سال ۱۹۲۳ در شهر زیبا و تاریخی بغداد به دنیا آمد.
خانواده او از یك طبقه مرفه، شیعی مذهب و اهل شعر و ادب بودند. بیشتر اعضای خانواده نازك از جمله پدرش به ادبیات علاقه‌مند بوده و حتی دستی در این كار داشتند. از همین‌رو، استعداد ادبی نازك در چنین خانواده‌یی پرورش یافت. كودكی و نوجوانی نازك در سالهای بین دو جنگ جهانی سپری شد. او زمانی پا به عرصه زندگی نهاد كه كشورهای جهان در كار نوسازی سالهای پس از جنگ جهانی اول بودند و از لحاظ موقعیت‌های سیاسی و اجتماعی، اوضاع بحرانی را سپری می‌كردند. كشور عراق هم بخاطر فروپاشی امپراتوری عثمانی در جنگ جهانی اول و بعد از عهدنامه «سایكس پیكو» جزو متصرفات دولت بریتانیا قرار گرفت. به هر روی، نازك پس از اتمام تحصیلات دبیرستان، در رشته زبان‌وادبیات عرب در دانشسرای عالی بغداد به تحصیل پرداخت و توانست در سال ۱۹۴۴ فارغ‌التحصیل شود. او همچنان به خواندن ادبیات عرب ادامه می داد و اشعار بسیار زیبایی را به این زبان نوشت، كه البته موفقیت خود را در این خصوص مدیون خانواده روشنفكرش بویژه مادرش می‌دانست. خود نازك در این رابطه می گوید: «بی‌شك اولین مدرسه‌یی كه توانستم با شعر وادبیات آشنا شوم،شخا مادرم بود. او اولین استاد شعرم است و همواره مرا برای سرودن اشعار عمیق‌تر تشویق می‌كرد. بویژه اینكه اختلاف سنی من و مادرم تنها ۱۵ سال بود. همین امر ما را برای رسیدن به درك متقابل بسیار كمك می‌كرد.»نازك جوان علاقه خاصی به ادبیات و اوزان شعری داشت. این علاقه و تمایل وافر به ادبیات،او را به مطالعه احوال و آؤار گذشتگان سوق داد. تا جایی كه تصمیم گرفت برای شناخت ادبیات سایر ملل، طی سفر به ایالات متحده،در رشته زبان و ادبیات انگلیسی (سال ۱۹۵۰) ادامه تحصیل دهد. او توانست مقطع كارشناسی ارشد در رشته ادبیات تطبیقی را در دانشگاه وسكونیسن امریكا با موفقیت به پایان برساند. سفر به امریكا، دریچه جدیدی را به روی نازك گشود، تا ضمن ترجمه اشعار انگلیسی، با مفاهیم و دنیای شعری شعرای بزرگ انگلیسی زبان مثل شلی آشنا شده و بخش‌هایی از اشعار آنها را در مجموعه‌یی تحت عنوان «الاشعار المترجمه۰۳۹;: شعرهای ترجمه شده»به چاپ رساند. پس از احراز مدرك كارشناسی‌ارشد، او به كشور زیبایش عراق بازگشت و به عنوان استادیار در دانشكده علوم تربیتی دانشگاه بصره به تدریس پرداخت. پس از مدتی نیز به كویت سفر كرد و در دانشگاه كویت به تدریس مشغول بود.
در همین ایام بود كه مجموعه‌های شعری‌اش از جمله عاشقه۰۳۹; اللیل(زنی عاشق شب سروده ۱۹۴۷) دیوان شظایا و رماد (شراره‌ها و خاكستر سروده ۱۹۴۹)، ژرفگاه موج ۱۹۵۷، شجره۰۳۹; القمر، درخت ماه ۱۹۶۸، به كرات تجدید چاپ می‌شد. دیگر نه تنها عراق، بلكه جهان عرب، دیوانه‌وار اشعار نازك را دوست می‌داشتند. و همین امر نازك را بیش از گذشته برای سرودن اشعار تازه تشویق می‌كرد تا جایی كه نازك، دیوان زیبای خود تحت عنوان غمنامه زندگی و ترانه‌یی برای انسان را در سال ۱۹۷۰ سرود. این دیوان نشان‌دهنده هویت حقیقی قصیده جدید و مفهوم واقعی آن بود. پس از انتشار این دیوان، منتقدان ادبی آن روزگار به تعریف از نازك برخاسته و گفتند او شاعری است توانا كه با دقت نظر به مسائل اطراف خود می‌نگرد و اشعار او نشان دهنده پختگی و كمال اوست. دور بودن از ابتذال و فهم آسان اشعارش از او شاعری چیره‌دست ساخته است.او شاعری است كه احساسات و عواطفش را خیلی آسان در قالب شعر می‌گنجاند.به اعتقاد این افراد، نازك شاعری است كه از حیث اندیشه سیاسی، ناسیونالیست مشرب و از نظر شیوه شعری، به رمانتیسم گرایش دارد. وقتی از بدر شاكر السیاب شاعر معروف عراق در خصوص اشعار نازك سوال شد، گفت: بی‌شك نازك‌الملائكه در فاصله سالهای بین دو دهه ۱۹۴۰ و ۱۹۶۰ نقش اساسی در شعر عربی داشت. او از معدود زنانی است كه توانست در میدان وسیع و گسترده علم و ادب سربلند و موفق باشد. او به سنتهای شعری اهمیت می‌داد و پس از بنیانگذاری شعر آزاد، هیچ یك از تحولات بعدی شعر امروز را نپذیرفت.جالب است بدانید نازك الملائكه علاوه بر شاعری، در زمینه نقد شعر نیز بویژه در شناخت و سنجش اوزان عروضی، صاحب‌نظر بوده و ریشه‌یابی اجتماعی او در بررسی شعر آزاد زبانزد خاص و عام است. او در زمینه نقد ادبی و بررسی شعر دو كتاب به نام‌های مسائل شعر معاصر (۱۹۶۲) و صومعه و مهتابی سرخ فام (۱۹۶۵) دارد. او همچنین كتابی در رابطه با مسائل جامعه‌شناسی به نام «جزیی‌نگری در جامعه عرب» (۱۹۷۴) به رشته تحریر درآورد كه هنوز هم در بسیاری از كشورهای عربی این كتاب تجدید چاپ می‌شود.جالب است بدانید نازك پس از اتمام تحصیلاتش در امریكا و به محض بازگشت به كشورش عراق با دكتر «عبدالهادی محبوبه» كه خود از اساتید برجسته دانشگاه بغداد بود، ازدواج كرد. شوهرش بعد از گذشت چند سال، به سمت ریاست دانشگاه بصره منصوب شد.نازك بنیانگذار سبكی جدید در ادبیات نوین عرب است. وقتی خبرنگار مجله الادبیه۰۳۹; از وی در خصوص چنین تحول عظیمی پرسید گفت: لازمه ایجاد این تحول عظیم و گسترده در زمینه شعر و اوزان آن مستلزم آشنایی كامل با ادبیات گذشته عرب و در طیفی گسترده‌تر ادبیات جهان است. او افزود: وقتی دیدم كه شاعران غرب شعرهای بلند و طولانی بدون وابستگی به اوزان شعری، می‌سرایند، من هم خواستم كه این كار را در زبان عربی تجربه كنم كه البته برای این كار باید شعر ار از عروض و اوزان شعر كلاسیك عرب رهانید. شاید او زیربنای تغییر اوزان كلاسیك را به استناد این سخن برنارد شاو كه می‌گفت «قاعده اصلی همان بی‌قاعدگی است» مطرح كرد.نازك‌الملائكه در سال ۱۹۹۳ چشم از جهان فروبست اما شیوه نوینی كه او در شعر پایه‌ریزی كرد همچنان از سوی شاعران عرب ادامه دارد. مضاف بر اینكه این اشعار بیش از پیش با استقبال جامعه بین‌المللی مواجه است.
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست