مبانی مشروعیت نظام جمهوری اسلامی

انقلاب اسلامی دارای ابعاد گوناگون منحصربه‌فرد است که تلاش برای گنجاندن آن در مدل‌های مختلف جنبش‌ها و انقلاب‌های بزرگ، کارساز نیست. یکی از این ابعاد پراهمیت، موضوع مشروعیت …

انقلاب اسلامی دارای ابعاد گوناگون منحصربه‌فرد است که تلاش برای گنجاندن آن در مدل‌های مختلف جنبش‌ها و انقلاب‌های بزرگ، کارساز نیست. یکی از این ابعاد پراهمیت، موضوع مشروعیت نظام سیاسی برخاسته از انقلاب اسلامی است. براساس مدل‌های ماکس وبر و سیادت سه‌گانه‌ او، که همچنان بر اندیشمندان حال حاضر غرب سایه‌ سنگین دارد، پدیده‌ انقلاب اسلامی باز هم استثنائی می‌نماید و در چارچوب نظرات او و پیروانش و سایر نظریه‌پردازان غرب جای نمی‌گیرد.

جمهوری اسلامی یک نظام مردمسالار دینی است که مشروعیت خود را از عمل و پایبندی به قوانین مترقی و انسان‌ساز اسلام کسب می‌کند و بر بستر مقبولیت مردم حرکت می‌کند. ایجاد تعادل و توازن بین الهی‌بودن و مردمی‌بودن از مسئولیت‌های بزرگ رهبری در انقلاب اسلامی است که این مقوله خود منشأ بحث‌ها و اظهارات علمی بسیار شده است. مقام معظم رهبری در یکی از آخرین مواضع فکری خود در مورد نظام جمهوری اسلامی ایران، مردمسالاری دینی را یک «حقیقت بسیط» نامیدند.

این موضع بسیار مترقی و روشن چالش‌های نظری در این زمینه را پاسخ داد و اثبات نمود که مردم و دخالتِ آنها در تعیین سرنوشت خویش اصل بسیار مهمی در اسلام است که ابداً قابل تفکیک از آن نیست. اگر امروز نظام جمهوری اسلامی براساس مدل‌های دموکراتیک رایج در جهان حرکت می‌کند، این مسیر کاملاً منطق بر آموزه‌های اسلامی است و دموکراسی در بطن تعالیم اسلامی است و هرگز عاریتی نیست. برخلاف نظر برخی کارشناسان که معتقدند نظام اسلامی مردمسالاری را نپذیرفته است باید گفت که مردمسالاری جزء تفکیک‌ناپذیر اسلام است.