گارد ویژه کبد متشکل از ۶ گیاه

ترکیب های گوناگون بعد از ورود به بدن وارد بزرگ ترین پالایشگاه بدن یعنی کبد می شوند و در آنجا بعد از انجام فعل و انفعالاتی مانند هر کارخانه دیگری , در کنار ایجاد ترکیب های مفید, مواد مضر و سمی هم تولید می شود

ترکیب‌های گوناگون بعد از ورود به بدن وارد بزرگ‌ترین پالایشگاه بدن یعنی کبد می‌شوند و در آنجا بعد از انجام فعل و انفعالاتی (مانند هر کارخانه دیگری)، در کنار ایجاد ترکیب‌های مفید، مواد مضر و سمی هم تولید می‌شود....

مواد مضر اصطلاحا سموم کبدی نام دارند و شامل اکسیدان‌ها و رادیکال‌های آزاد هستند. این سموم باید به نحوی کم و از بدن خارج شوند در غیر این صورت می‌توانند عامل ابتلا به برخی بیماری‌ها از جمله انواع سرطان‌ها باشند.

امروزه میزان مصرف داروها و موادصنعتی و شیمیایی که به عنوان طعم و رنگ‌دهنده در غذاها استفاده می‌شود، بیشتر شده، در نتیجه غلظت سموم و عوارض ناشی از آنها نیز در بدن افزایش یافته است. سموم معمولا از طریق ادرار و مدفوع دفع می‌شوند اما ترکیب‌های موجود در برخی از مواد که به سم‌زدا معروف‌اند، خنثی‌کننده سموم هستند و به کاهش غلظت و دفع راحت‌تر آنها کمک می‌کنند.

سم‌زداها با سموم ترکیب می‌شوند و ترکیب‌های جدیدی به وجود می‌آورند که اثر سمی ندارند. تمام میوه و سبزی‌ها سم‌زدا هستند اما قدرت تمام آنها یکسان نیست. از برخی گیاهان به‌عنوان گیاهان محافظ کبد نام برده می‌شود و در سال‌های اخیر به دنبال تحقیقات بسیار، داروهایی از این گیاهان تهیه شده است. از جمله این گیاهان می‌توان به زردچوبه، خار مریم، شاه‌تره، کاسنی، کنگر فرنگی و چای اشاره کرد:

▪ زردچوبه: زردچوبه در واقع پودر ریشه گیاهی به همین نام است و خواص بی‌شماری دارد که از می‌توان به آنتی‌اکسیدان، ضدسرطان، ضدمیکروب، ضدقارچ، ضدنفخ و گرفتگی، ضدورم، کاهنده چربی خون، محرک سیستم ایمنی، محافظ معده، ضدحساسیت، ادرار‌آور، خلط‌آور بودن و... این ادویه اشاره کرد. مهم‌ترین خاصیت زردچوبه، خاصیت ضد سم و محافظ کبد آن است. تاکنون حداقل ۷۰ فرآورده خوراکی و دارویی از زردچوبه تهیه شده است. گرچه زردچوبه پر مصرف‌ترین ادویه دنیاست اما مصرف دارویی آن نباید بیش از ۳ گرم در روز باشد که آن را هم باید در ۳ قسمت هر بار یک گرم مصرف کرد زیرا مصرف بیش از حد آن باعث تحریک مخاط معده و روده خواهد شد.

▪ خار مریم: دانه‌های این گیاه محافظ کبد و سم‌زداست. در سال‌های اخیر داروهای خوراکی به اشکال گوناگون از این گیاه تهیه و به بازار عرضه شده است.

▪ شاه‌تره: جوشانده برگ و ساقه این گیاه از قدیم برای درمان بیماری‌های کبدی و پوستی استفاده می‌شده و امروز نیز از نظر علمی این کاربرد تایید شده است. می‌توان ۵ تا ۱۰ گرم شاه‌تره را در یک لیوان آب ۵ دقیقه جوشاند و صاف کرد و قبل از سرد شدن، نوشید. محلول به دست آمده تلخ است ولی مصرف روزانه‌اش ضرری ندارد.

▪ کاسنی: جوشانده گیاه کاسنی ضدسم و محاظ کبد است. می‌توان ۱۰ گرم مخلوط اندام‌های گیاه کاسنی را خرد کرد و در یک لیوان آب ۵ دقیقه جوشاند و بعد از صاف کردن، نوشید. البته عرقیات کاسنی و شاه‌تره خاصیت ضدسم و محافظ کبد ندارند و فقط خنک‌کننده‌اند.

▪ کنگرفرنگی: دانه‌های کنگر فرنگی خواص آنتی‌اکسیدانی، ضدسم، ضدسرطان و محافظ کبد دارد و به اشکال مختلف دارویی در دسترس است. کنگر کاهش‌دهنده چربی و کلسترول و قندخون و ضددرد و ضد التهاب هم است.

▪ چای: دم‌کرده چای سیاه و سبز خواص بی‌شماری دارد که از آن جمله می‌توان به خواص ضدسرطانی، ضدافسردگی، آنتی‌اکسیدانی، کاهنده فشارخون، محرک سیستم ایمنی بدن، کاهنده چربی خون و محافظ کبد اشاره کرد. خاصیت کاهندگی فشار و چربی خون و ضدسرطانی چای سبز بیشتر است اما خاصیت ضد سم بودن هر دو (چای سیاه و سبزی) مشابه هم است.

نگاه متخصص فاماکوگنوزی

دکتر محمدحسین صالحی سورمقی

استاد دانشکده داروسازی دانشگاه تهران