اعتیاد به فناوری

فرض کنید همراه خانواده تان به مکانی بسیار زیبا رفته اید و از تعطیلات تان لذت می برید همه چیز عالی و دوست داشتنی است, اما یک چیز دائم فکرتان را مشغول کرده است تلفن همراه تان پیش تان نیست

فرض کنید همراه خانواده‌تان به مکانی بسیار زیبا رفته‌اید و از تعطیلات‌تان لذت می‌برید. همه چیز عالی و دوست داشتنی است، اما یک چیز دائم فکرتان را مشغول کرده است... تلفن همراه‌تان پیش‌تان نیست!

تلفن همراه شب و روز زنگ می زند، موقع غذا خوردن، هنگام جلسات کاری و هر کجا که فکرش را بکنید. دائم مزاحم تان شده و در کاری که انجام می دهید، اختلال ایجاد می کند، اما باز هم نمی توانید از آن دوری کنید. در واقع وابستگی ما به تلفن های هوشمند چیزی است که روان شناسان از آن به عنوان اعتیاد به فناوری نام می برند. مثلا می گوییم، «فقط می خواهم ایمیلم را بررسی کنم.» و وقتی که به خود می آییم متوجه می شویم سه ساعت تمام در اینترنت وقت گذرانده ایم.

چه چیزی باعث این نوع رفتار می شود. بنابه گفته روان شناسان «اثر دوپامین» است که به وسیله پیام ها، ویدئوها و رسانه های اجتماعی تقویت می شود. در واقع دوپامین هورمونی است که احساس رضایت به فرد می دهد. مثلا، در گذشته وقتی یک نامه برایمان می آمد با شوق و ذوق به سراغ صندوق پستی مان می رفتیم که این روزها آن احساس خوشایند هر روز و هر چند ثانیه یکبار تکرار می شود. در واقع فناوری بر خلاف موارد اعتیادآور دیگر مانند الکل، قمار و مواد مخدر شبیه غذاست، زیرا دیگر نمی توان از آن صرف نظر کرد. هر کجا قدم بگذاریم وجود دارد و امروزه برای ادامه حیات به آن نیاز داریم. مقاله های بسیاری در اهمیت فناوری و مهم تر از همه رایانه نوشته شده است. همه می دانیم که هم اکنون به تلفن و رایانه مان بسیار نیاز داریم، اما از طرفی باید به زندگی مان هم توجه نشان دهیم. بنابراین باید چه کنیم؟ استفاده از فناوری تا چه حد مضر است و چه موقع فرد به آن اعتیاد پیدا کرده است؟

روان شناسان معتقدند با بررسی اثرات وابستگی فرد به فناوری و تلفن همراه روی جنبه های دیگر زندگی اش می توان حدس زد که او چقدر به فناوری اعتیاد دارد و باید تا چه حد از وابستگی اش بکاهد. در واقع باید از خود بپرسیم که آیا می توانیم فناوری را کنترل کنیم یا نه، آنها کنترل زندگی مان را به دست گرفته اند و باید در نظر بگیرید که این تجهیزات روی روابط شخصی و وقتی را که با خانواده تان می گذارید و روی قابلیت و توانایی تان در محل کار چه تاثیری گذاشته است؟

● علائم وابستگی به فناوری

اتلاف وقت: تحقیقی که سال ۲۰۰۹ از سوی محققان غربی انجام شد، نشان داد افراد هشت تا هجده ساله به طور متوسط روزانه ۷.۵ ساعت با فناوری ای که ربطی به کارهای آموزشی مدرسه شان ندارد، درگیر هستند. اگر زمان استفاده از رایانه، اینترنت و تلفن همراه در شما تا این حد است، به فناوری اعتیاد پیدا کرده اید. البته کسانی که حرفه شان به این ابزارها وابسته است، مستثنا هستند.

سندرم توهم لرزش و زنگ تلفن: اگر صدای زنگ تلفن همراه خود یا شخص دیگری را می شنوید یا لرزش آن را حس می کنید بدون این که تلفن واقعا زنگ خورده باشد، دچار سندرم توهم لرزش و زنگ تلفن شده اید. بنابراین اعتیاد شما به فناوری مسلم است.

چند کار در آن واحد: استفاده همزمان انواع رسانه ها مانند بازی رایانه ای هنگام تماشای تلویزیون یا مرور اینترنت و شنیدن موسیقی در درازمدت موجب تولید اضطراب و افسردگی می شود و نشان می دهد که شما به فناوری بسیار وابسته شده اید. ابزارهایتان را از هم جدا کرده و هر بار فقط با یک وسیله کار کنید.

احساس گم کردن چیزی: معتادان به فناوری معمولا اعتماد و علاقه شان به دنیای واقعی را از دست می دهند و به دنبال فضایی هستند که برایشان آرامش می آورد، (مثل مرور شبکه های اجتماعی). به همین دلیل وقتی آنها را از این ابزارها دور کنید دائم احساس می کنند چیزی از دست داده و گم کرده اند.

اختلالات فیزیکی و روحی: رنگ پریدگی به سبب دور ماندن از نور خورشید، دمدمی مزاجی، چاق شدن یا حتی برعکس از دست دادن وزن، کمر درد، تنبلی، سردرد یا سندرم مجرای مچ دست که موجب فشردگی عصب میانی در ناحیه مچ دست می شود، همگی نتیجه مستقیم استفاده بیش از حد از فناوری است. اگر دچار مشکل در الگوی خواب شدید، احتمال این که نظم ساعت بیولوژیک بدن تان را به هم زده باشید بسیار زیاد است. جلوی آینه بنشینید و به خودتان بگویید، «واقعا من چیزی هستم که می خواستم باشم؟»

اعتیاد مفرط: اگر باوجود تمام مشکلاتی که به دلیل اعتیاد به فناوری هایی چون رایانه برایتان به وجود آمده است، باز هم به این رفتار غلط ادامه می دهید، باید گفت اعتیاد شما به فناوری بیش از هر کس دیگر است و می تواند بارها و بارها عود کند، حتی اگر شما احساس شرمندگی و خجالت کنید.

● اما چه باید کرد؟

راه حل ساده ای برای حذف فناوری حتی کاهش آن در زندگی امروزه وجود ندارد. به جای این کار باید روش های استفاده صحیح از این تجهیزات را آموخت. در اینجا چند راه حل وجود دارد که به وسیله آنها می توانید نحوه ارتباط با نمایشگرهای رایانه یا تلفن همراه تان را تغییر دهید و زندگی سالمی کنار فناوری داشته باشید.

۱ ـ بدانید که فناوری قدرتمند است:

بپذیرید که تلفن همراه یا رایانه، درست مانند یک کیک خوشمزه قدرت وسوسه کردن شما را دارد. فناوری می تواند کاری کند که شما از فعالیت های روزمره تان باز بمانید. اگر این موضوع را در نظر داشته باشید می توانید گام هایی موثر جهت اصلاح رفتارتان بردارید.

۲ ـ مرز تعیین کنید:

زمان هایی را در روز برای خود در نظر بگیرید که کاری به کار تلفن یا رایانه تان نداشته باشید. مثلا می توانید تلفن همراه تان را در آن زمان در اتاق دیگری بگذارید.

۳ ـ برای وقت آزادتان برنامه ریزی کنید:

اگر می دانید ساعت هایی بیکار خواهید ماند، برای خود فعالیت هایی ترتیب دهید که به تجهیزات الکترونیک وابسته نباشد. مثلا با دوست تان قرار بگذارید و بیرون بروید، با یکی از اعضای خانواده تان صحبت کنید یا یک کتاب خوب بخوانید.

۴ ـ تلفن هوشمندتان را از خود دور کنید:

وقتی با دوستان تان به رستوران می روید و می خواهید لحظاتی را کنار یکدیگر باشید، با خود قرار بگذارید تلفن هایتان را روی میز گذاشته و کاری به کارش نداشته باشید و برای آن مجازات هم تعیین کنید مثلا اگرکسی به تلفنش دست زد مجبور است صورتحساب را بپردازد.

۵ ـ از هشدارهای تلفن تان خلاقانه استفاده کنید:

زنگ های تلفن تان را می توانید به گونه ای تنظیم کنید که با شنیدن زنگی خاص متوجه شوید، آیا واجب است که به این تلفن جواب دهید یا خیر، به این ترتیب دیگر مجبور نیستید هر تماسی را پاسخ دهید.

۶ ـ به زمان حال تان توجه کنید:

به زمان حال و اتفاقات روزمره و اطرافیان تان بیش از پیش توجه نشان دهید. ساعت هایی به پیاد ه روی، ورزش، تفکر و تنفس عمیق اختصاص دهید. در واقع این فعالیت ها باعث می شود که به لحظه لحظه زندگی تان توجه کنید.

۷ ـ برای خود «تعطیلات فناوری» در نظر بگیرید:

یک روز، تعطیلات آخر هفته یا حتی یک هفته را دور از تلفن همراه و ایمیل تان بگذرانید. به این ترتیب می توانید زمانی را استراحت کنید.

۸ ـ از ساعت واقعی استفاده کنید:

گاهی اوقات ما از تلفن یا رایانه مان برای دانستن زمان استفاده می کنیم. ولی این کار موجب می شود گرفتار یک برنامه کاربردی دیگر این تجهیزات شویم و ساعت ها وقت مان را هدر دهیم. بنابراین داشتن یک ساعت واقعی می تواند جلوی وسوسه هایمان را بگیرد.

۹ ـ با یک روان شناس متخصص درمان رفتاری مشورت کنید:

اگر وابستگی تان به فناوری به حدی است که نمی توانید با راه حل های فوق خود را نجات دهید و اندکی از این تجهیزات خود را برهانید، پس خیلی ضروری است به یک متخصص مراجعه کنید. مسلما او راه حل های دیگری مخصوص شرایط شما پیشنهاد می دهد که یاری رسان است.

psychologytoday

مترجم: نادیا زکالوند