چهارشنبه, ۳ بهمن, ۱۴۰۳ / 22 January, 2025
مجله ویستا

افسانه , هالیوود و ادبیات آخرالزمانی یهود


افسانه , هالیوود و ادبیات آخرالزمانی یهود

افسانه ها و قصه های پریان در حقیقت داستان سیر و دگرگونی و تعالی روان بشرند و نبرد او با نیروها و عواملی كه به نوعی زندگی او را تحت الشعاع قرار می داده اند در افسانه هاست كه انسانها به كارزار دیوان و شرارتهایی می روند كه حیات آنها را مورد تهدید قرار داده و موجودیتش را با بحران مواجه كرده اند از همینجاست كه افسانه ها انعكاس آرمانهای متعالی هر قوم و ملتی ـ كه سازنده آن افسانه ها بوده اند ـ بوده است

افسانه‌ها و قصه‌های‌ پریان‌ در حقیقت‌ داستان‌ سیر و دگرگونی‌ و تعالی‌ روان‌ بشرند و نبرد او با نیروها و عواملی‌ كه‌ به‌ نوعی‌ زندگی‌ او را تحت‌ الشعاع‌ قرار می‌داده‌اند. در افسانه‌ هاست‌ كه‌ انسانها به‌ كارزار دیوان‌ و شرارتهایی‌ می‌روند كه‌ حیات‌ آنها را مورد تهدید قرار داده‌ و موجودیتش‌ را با بحران‌ مواجه‌ كرده‌اند. از همینجاست‌ كه‌ افسانه‌ها انعكاس‌ آرمانهای‌ متعالی‌ هر قوم‌ و ملتی‌ ـ كه‌ سازنده‌ آن‌ افسانه‌ها بوده‌اند ـ بوده‌ است‌. از اینجاست‌ كه‌ مخاط‌بان‌ این‌ داستان‌ها در هر دوره‌ تاریخی‌ با قهرمانان‌ این‌ افسانه‌ها همدل‌ و همنوا می‌شده‌اند (و شده‌اند) و آرزو می‌كردند كه‌ای‌ كاش‌ در جایگاه‌ آن‌ پهلوانان‌ قرار داشتند و به‌ نبرد با آن‌ قط‌بهای‌ شر و تباهی‌ همت‌ می‌گمارند; به‌ این‌ خاط‌ر است‌ كه‌ افسانه‌ها، علیرغم‌ گذر سالیان‌ ط‌ولانی‌، هنوز هم‌ ط‌رف‌ توجه‌ ط‌یف‌ وسیعی‌ از مخاط‌بان‌ است‌ و به‌ آنها اعط‌ا می‌كند. به‌ همین‌ بهانه‌هاست‌ كه‌ بزرگترین‌ شركتهای‌ تولید سینمایی‌ هزینه‌های‌ هنگفتی‌ جهت‌ برگردان‌ سینمایی‌ این‌ گونه‌ آثار متحمل‌ شده‌اند و می‌شوند. در این‌ میان‌ هالیوود به‌ لحاظ‌ در اختیار داشتن‌ حجم‌ عظ‌یمی‌ از این‌ سرمایه‌، مبالغ‌ كلانی‌ جهت‌ بازسازی‌ داستان‌ها و افسانه‌های‌ تاریخی‌، اسط‌وره‌ای‌ و... هزینه‌ می‌كند. برگردانهای‌ پرخرج‌ داستان‌های‌ كتاب‌ مقدس‌ و...

نمونه‌های‌ مناسبی‌ هستند جهت‌ پی‌ بردن‌ به‌ توجه‌ خاص‌ دست‌ اندركاران‌ به‌ این‌ قسم‌ داستان‌سراییها.

در این‌ مختصر، نگارنده‌ سعی‌ خواهد كرد ضمن‌ تحلیل‌ ارباب‌ حلقه‌ها: دو برج‌، نشان‌ دهد كه

‌ ۱ ـ تاثیرپذیری‌ اثر از ادبیات‌ آخرالزمانی‌ عهد عتیق‌ تا كجاست‌؟

۲ـ وجوهی‌ در اثر قرار دارند كه‌ بازتولید گفتمان‌ ضد انسانی‌ برخورد تمدن‌هاست‌.

در كتاب‌ مقدس‌ تصویر خاصی‌ كه‌ از آخرالزمان‌ ارایه‌ می‌شود همراه‌ است‌ با صحنه‌های‌ جنگ‌ و خونریزی‌ كه‌ در آن‌ یهوه‌، فرزندان‌ اسراییلی‌ خود را بر تمام‌ جهانیان‌ ظ‌فر می‌دهد و ایشان‌ را ارباب‌ جهان‌ می‌گرداند. در این‌ تصویرسازی‌ خاص‌، عناصری‌ وجود دارند كه‌ در آثار بسیار مهمی‌ از فرآورده‌های‌ هالیوود مورد استفاده‌ قرار گرفته‌اند. در متن‌ عهد عتیق‌ در كتاب‌ یرئیل‌ نبی‌ با نمونه‌ای‌ خاص‌ از این‌ تصویرسازی‌ها مواجه‌ می‌شویم‌. درآن‌ كتاب‌ مختصات‌ نیروهای‌ شر و خصایص‌ صالحان‌ و ابرار بیان‌ می‌شود ; در این‌ كتاب‌ می‌خوانیم‌: " امتی‌ قوی‌ و بیشمار به‌ زمین‌ من‌ (یهوه‌) هجوم‌ می‌آورند. دندان‌های‌ ایشان‌ دندان‌های‌ شیر است‌ اضراس‌ ایشان‌ اضراس‌ هژبر. تاكستان‌ مرا ویران‌ و انجیرهای‌ مرا خراب‌ كرده‌ و پوست‌ آنها را بالكل‌ كنده‌ و بیرون‌ انداخته‌اند. ای‌ خداوند نزد تو تضرع‌ می‌كنم‌ زیرا كه‌ آتش‌، مرتعهای‌ صحرا را سوزانیده‌ و شعله‌ همه‌ درختان‌ را افروخته‌ است‌." (باب‌ اول‌ / ۱۹،۷،۶) "در صهیون‌ كرنا بنوازید و در كره‌ مقدس‌ من‌ صدا بلند كنید، تمامی‌ ساكنان‌ زمین‌ بلرزند زیرا روز خداوند می‌آید و نزدیك‌ است‌. روز تاریكی‌ و ظ‌لمت‌ روز ابرها و ظ‌لمت‌ غلیظ‌ مثل‌ فجر منبسط‌ بر كوه‌ها امتی‌ عظ‌یم‌ و قوی‌ كه‌ مانند آن‌ از ازل‌ نبرد و بعد این‌ تا سالها و دهرهای‌ بسیاری‌ نخواهد برد. پیش‌ روی‌ ایشان‌ آتش‌ می‌سوزانند و در عقب‌ ایشان‌ شعله‌ شعله‌ ملتهب‌ می‌گردد. پیش‌ روی‌ ایشان‌ زمین‌ مثل‌ باغ‌ عدن‌ و در عقب‌ ایشان‌ بیابان‌ بایر است‌ و از ایشان‌ احدی‌ رهایی‌ نمی‌یابد. منظ‌ر ایشان‌ مثل‌ منظ‌ر اسبان‌ است‌ و مانند اسب‌ سواران‌ می‌تازند. مثل‌ جباران‌ می‌دوند، مثل‌ مردان‌ جنگی‌ بر حصارها بر می‌آیند و هر كدام‌ به‌ راه‌ خود می‌خرامد. از میان‌ حربه‌ها هجوم‌ می‌آورند و صفهای‌ خود را نمی‌شكنند. از حضور ایشان‌ زمین‌ متزلزل‌ و آسمانها مرتعش‌ می‌شود. آفتاب‌ و ماه‌ سیاه‌ می‌شوند و ستارگان‌ نور خویش‌ را باز می‌دارند و خواهید دانست‌ كه‌ من‌ در میان‌ اسراییلم‌ و من‌ یهوه‌ خدای‌ شما هستم‌ و دیگری‌ نیست‌ و قوم‌ من‌ خجل‌ نخواهد شد تا ابدالاباد. و آیا تو را از (میان‌) خون‌ و آتش‌ و ستونهای‌ دود در آسمان‌ و زمین‌ ظ‌اهر خواهیم‌ ساخت‌ و واقع‌ خواهد شد هر كه‌ نام‌ خداوند را بخواند نجات‌ یابد، زیرا در كره‌ صهیون‌ و در اورشلیم‌ چنانكه‌ خداوند گفته‌ است‌ بقیتی‌ خواهد بود. (باب‌ دوم‌ / ۳۲، ۳۰، ۲۷، ۱۰، ۸، ۳، ۲، ۱) ((و خداوند از صهیون‌ نعره‌ می‌زند و آواز خود را از اورشلیم‌ بلند می‌كند و آسمان‌ و زمین‌ متزلزل‌ می‌شود اما خداوند ملجا قوم‌ هود و ملاذ بنی‌اسرائیل‌ خواهد بود.)) (باب‌ سوم‌ / ۱۶) به‌ این‌ تصویر سازیها منضم‌ كنید تصویرهای‌ دیگری‌ را كه‌ در كتاب‌ حزقیال‌ نبی‌ ارایه‌ می‌شود دایر بر اینكه‌ او در روز پنجم‌ سال‌ ۴ " رویاهای‌ خدا را " دیده‌ است‌. در این‌ كتاب‌ در باب‌ ۴۳ / ۴، ۲ آمده‌ است‌ كه‌ " و اینك‌ جلال‌ خداوند اسرائیل‌ از ط‌رف‌ مشرق‌ آمد و آواز او مثل‌ صدای‌ آبهای‌ بسیار بود و زمین‌ از جلال‌ او منور گردید. پس‌ جلال‌ خداوند از راه‌ دروازه‌ای‌ كه‌ رویش‌ به‌ سمت‌ مشرق‌ بود به‌ خانه‌ درآمد." در این‌ فقرات‌ مختصر از متن‌ عهد عتیق‌ به‌ خوبی‌ تصویر آخرالزمان‌ یهودی‌ مشهود است‌، در این‌ تصویر سازی‌ها خونریزی‌ و جنگ‌ خشونت‌ بار نهایت‌ تاریخ‌ تصویر می‌شود . در فیلم‌ ارباب‌ حلقه‌ها: دو برج‌، كه‌ ادامه‌ قسمت‌ اول‌ اثرات‌ این‌ تصویرسازیها به‌ وضوح‌ مشهودند و سازندگان‌ اثر از آن‌ بهره‌ گرفته‌اند تا حماسه‌ افسانه‌ای‌ ساخته‌ شود. در اثر یاد شده‌ نحوه‌ رنگ‌آمیزی‌ صحنه‌ها به‌ خوبی‌ حسی‌ آخرالزمانی‌ را القا می‌كند، صحنه‌ هایی‌ كه‌ در آن‌ رنگهای‌ شاد وجود ندارد و رنگی‌ سرد بر محیط‌ غالب‌ و مسلط‌ است‌. آسمان‌ ابری‌ است‌ و همه‌ جا دود و آتش‌ مشتعل‌ است‌. تمام‌ عناصر بصری‌ حكایت‌ از پایان‌ جهان‌ تصویر شده‌ در عهد عتیق‌ دارند. مرگ‌ و خونریزی‌ و غم‌، محیط‌ را فرا گرفته‌ است‌. و در این‌ میان‌ تنها نقط‌ه‌ امن‌ بر روی‌ زمین‌ قلعه‌ای‌ است‌ استوار كه‌ بر دامنه‌ كوهی‌ مرتفع‌ بنا شده‌ است‌ ; تنها جای‌ امن‌ جهان‌ كه‌ در آن‌ نبردهایی‌ میان‌ سپاهان‌ خیر و شر در می‌گیرد. همانگونه‌ كه‌ در مرور آیات‌ عهد عتیق‌ گذشت‌، در تصویر سازی‌ تورات‌،اورشلیم‌ و كوه‌ صهیون‌ آخرین‌ سرزمین‌های‌ جهان‌ هستند (البته‌ در آخرالزمان‌) و در آنجاست‌ كه‌ نبردهایی‌ میان‌ فرزندان‌ یهوه‌ و دشمنانشان‌ ـ كه‌ بیشتر اعراب‌ و مصریان‌ هستند ـ درمی‌گیرد و برای‌ همیشه‌ خدا بر فرزندانش‌ منت‌ نهاده‌ و ایشان‌ را بر لشكر شریران‌ غالب‌ و چیره‌ می‌كند. در ارباب‌حلقه‌ها هم‌ كاركرد این‌ قلعه‌ كاملا مشابه‌ است‌ با كاركردی‌ كه‌ اورشلیم‌ در متن‌ كتاب‌ مقدس‌ به‌ عهده‌ دارد و كوهی‌ كه‌ قلعه‌ بر آن‌ استوار شده‌ است‌. مشابه‌ دیگری‌ است‌ از كوه‌ صهیون‌ كه‌ در دامنه‌ آن‌ فرزندان‌ یهوه‌ بر دشمنانشان‌ چیرگی‌ ابدی‌ پیدا می‌كنند. نكته‌ جالب‌ توجه‌ دیگر این‌ است‌ كه‌ جادوگر نیك‌ ـ كه‌ با هیبت‌ خاص‌ خود و عصای‌ خاص‌ترش‌ تداعی‌گر موسای‌ كذایی‌ است‌ كه‌ در ده‌ فرمان‌ دمیل‌ تصویر شده‌ بود ـ به‌ آراگون‌ وعده‌ می‌دهد كه‌ نصرت‌ و فتوح‌ در روز پنجم‌ از جنب‌ مشرق‌ خواهد رسید. در مرور بر آیات‌ عهد عتیق‌ دیدیم‌ كه‌ حزقیال‌ نبی‌ هم‌ در روز پنجم‌ از سال‌ چهارم‌ رویاهای‌ خدا را مشاهده‌ كرده‌ است‌ و هم‌ از جانب‌ مشرق‌ بوده‌ است‌ كه‌ (خدا) یهوه‌ آمده‌ و زمین‌ را از جلالش‌ منور كرده‌ است‌. به‌ این‌ ترتیب‌ جلال‌ و شكوه‌ یهوه‌ و فیض‌ او و نصرتش‌ از جانب‌ مشرق‌ است‌ كه‌ در می‌رسد و رویاهای‌ حزقیال‌ نبی‌ هم‌ در روز پنجم‌ به‌ وقوع‌ پیوسته‌ است‌. نكته‌ مورد تامل‌ بعدی‌ ویژگیها و خصایص‌ سپاهیان‌ شر است‌. در این‌ اثر لشگریان‌ شر جانورانی‌ هستند كه‌ دندانهایشان‌ چونان‌ دندانهای‌ درندگان‌ است‌ و جز به‌ ویرانی‌ و نابودی‌ نمی‌اندیشند، صفهایشان‌ منظ‌م‌ است‌ و یكسره‌ مشغول‌ دویدنند و هیچ‌ خستگی‌ نمی‌شناسند.


شما در حال مطالعه صفحه 1 از یک مقاله 2 صفحه ای هستید. لطفا صفحات دیگر این مقاله را نیز مطالعه فرمایید.