غلبه بر عادات عصبی

جویدن ناخن، مکیدن انگشت و یا پرخوری از عادات عصبی به حساب می‌آیند که اغلب علی رغم تلاش بسیار غلبه بر آنها دشوار است. برای غلبه بر این عادات باید علت و پیامدهای آنها را مورد بررسی …

جویدن ناخن، مکیدن انگشت و یا پرخوری از عادات عصبی به حساب می‌آیند که اغلب علی رغم تلاش بسیار غلبه بر آنها دشوار است. برای غلبه بر این عادات باید علت و پیامدهای آنها را مورد بررسی قرار داد.

این عادات تنها هنگام استرس و یا عصبی بودن بروز پیدا می‌کنند اما امکان وقوع آنها در هر زمانی حتی هنگام خستگی، آرامش، تماشای تلویزیون و ... ممکن است، بروز پیدا کند.

علت ادامه این عادات احساس رضایتی است که پس از انجام آن رفتار به دست می‌آید. به گفته روانشناسان تکرار عادات عصبی و متوقف نکردن آنها به احساس آرامش و رضایتی برمی‌گردد که پس از انجام رفتار حاصل می‌شود.

جویدن ناخن

جویدن ناخن رایج‌ترین عادت عصبی است که حدود یک سوم کودکان، ۴ درصد نوجوانان و بین ۱۹ تا ۲۹ درصد بزرگسالان به آن عادت دارند.

این عادت گاهی با احساس رضایت و آرامش حاصل از این کار در دوران ابتدای کودکی مرتبط بوده و گاهی نیز با تقلید از دیگران، حالت اکتسابی به خود می‌گیرد.

مکیدن انگشت

نوزادان با تمایل به مکیدن متولد می‌شوند زیرا این واکنش آنها را قادر می‌سازد تا از شیرمادر استفاده کنند. گاهی این تمایل در آنها ادامه پیدا کرده و تا سنین دو تا چهار سالگی نیز دنبال می‌شود.

پرخوری

پرخوری با علل متفاوتی مانند اضطراب، ناامیدی، احساس پوچی و ... همراه است. برخی از افراد با روی آوردن به خوردن برخی از مواد غذایی، احساس خود را بهبود می‌بخشند.

کشیدن سیگار

این عمل گاهی بیش از یک عادت عصبی به شمار رفته و باعث اعتیاد فیزیکی و وابستگی به نیکوتین می‌شود. این ماده نیز سطح برخی از مواد شیمیایی موجود در مغز را برهم زده و باعث به وجود آمدن احساس آرامش و لذت کاذب می‌شود.

خطرات

اگرچه عادات عصبی گاهی بی‌خطر به نظر می‌رسند اما همواره با پیامدهای منفی همراه هستند. برای مثال جویدن ناخن غیربهداشتی بوده و باعث گسترش میکروب خواهد شد. علاوه بر این که افرادی که عادت به جویدن ناخن دارند از نظر اجتماعی نیز به دید دیگری نگریسته شده و این عادت یک خصیصه منفی برای آنها به شمار خواهد رفت.

در مورد مکیدن انگشت نیز اگر این عادت تا زمان درآمدن دندان‌های کودک ادامه پیدا کند اغلب باعث ناهماهنگی و نامرتب بودن دندان‌ها و ایجاد تغییر در فک خواهد شد.

مشکلات سلامت ناشی از پرخوری و کشیدن سیگار گسترده بوده و خطرات جدی‌تری را همراه دارد. خوردن زیاد باعث چاقی شده و در نتیجه بروز مشکلات جسمی مانند دیابت، بیماری‌های قلبی و عروقی و سرطان را همراه خواهد داشت. مصرف سیگار احتمال ابتلا به بیماری‌هایی نظیر سرطان ریه، سکته و حملات قلبی را افزایش می‌دهد.

روش غلبه بر این عادات

اگرچه غلبه بر عادات عصبی کار آسانی نیست اما غیرممکن نیز نخواهد بود. گام اول پس از تصمیم قاطع برای ترک عادت، کمک گرفتن از دیگران و یا استفاده از وسایل و داروهای کمکی است.

برای مثال کسانی که عادت به جویدن ناخن دارند باید از دستکش استفاده کنند، دست‌های خود را در جیب قرار دهند و یا با اشتغال به فعالیت‌هایی مانند بافتن، فشار دادن توپ و ... که دست را درگیر می‌کند، مانع از تکرار این عادت شوند. علاوه بر این، علت شروع عادت عصبی باید به طور دقیق مشخص شود. پس از آن باید شرایطی که در آن احتمال بروز عادت وجود دارد از پیش شناسایی شوند تا برای جلوگیری از آن آمادگی لازم کسب شود.

غلبه بر عادت پرخوری تا حدی چالش برانگیز است زیرا تبدیل به یک نیاز فیزیکی شده که باید تحت کنترل قرار گیرد. عاداتی مانند کشیدن سیگار نیز به کمک خارجی و استفاده از آدامس و ... نیاز دارند تا بر اعتیاد ناشی از نیکوتین غلبه شود.

این در حالی است که حتی گاهی تغییر در برنامه روزمره و ... نیز اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. برای دستیابی به هدف ابتدا باید انجام ندادن عادت عصبی را مورد توجه قرار داد تا به مرور و با گذشت زمان انجام ندادن آن به صورت عادت درآمده و ترک عادت عصبی حاصل شود. این در حالی است که در تمام این مدت باید تصمیم جدی برای ترک عادت وجود داشته باشد.