رسانه ها را نشناخته ایم

شاید نتوان گذشته را جبران کرد, اما اگر مسئولان دولتی از حوادث قبلی درس بگیرند و شناخت خود از رسانه ها را اصلاح کنند, در حوادث بعدی, رسانه های کشور نقش فعال و اثرگذار خود را به نمایش خواهند گذادرد

در سال‌های گذشته بارها سخنانی از زبان سیاستمداران ایرانی شنیده شد و اقداماتی از سوی بعضی دستگاه‌های حکومتی انجام شد که نشان می‌داد از پیچیده‌ترین دستاورد نوین بشری یعنی رسانه شناخت دقیقی ندارند. این عدم شناخت گاه در تلقی افراطی از نقش یک رسانه و زمانی در بی‌اعتنائی نسبت به جایگاه رسانه‌ها نمود می‌یافت و می‌یابد.

به‌طوری که عده‌ای تصور می‌کنند یک خبر واحد در یک رسانه می‌تواند ارکان نظام را به خطر بیندازد و عده‌ای نیز بر این باور هستند که می‌توان از نقش‌آفرینی عمومی رسانه‌ها در تحولات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی جلوگیری کرد و یا بدون استفاده از جریان رسانه‌ای، به موفقیت رسید. برخوردهای غیرضروری با بعضی از رسانه‌ها در سال‌های گذشته و اتهام‌افکنی‌های افراطی نسبت به تعدادی از روزنامه‌ها در بعضی از تریبون‌ها، نمونه‌ای از باور افراطی نسبت به تک رسانه‌ها و نیز عدم شناخت دقیق از کارکرد رسانه‌ها و نوع مواجهه اکثریت مردم با اخبار می‌باشد. به‌عبارت دیگر، عده‌ای تصور می‌کند که مردم برای تحلیل خبرها و تصمیم‌گیری پیرامون تحولات مختلف اجتماعی، تنها به یک یا چند نفر تکیه می‌کنند.

این تلقی، گاه موجب برخوردهای غیرضروری برای توقف فعالیت رسانه‌هائی می‌شود که به‌نظر برخی سیاستمداران عامل انتشار اخبار غیرهماهنگ هستند. همین تلقی، بعضی از افراد را به این توهم دچار می‌کند که با بی‌اعتنائی به اکثر رسانه‌ها و تکیه بر یک یا چند رسانه انحصاری می‌توانند، اهداف خود را پی‌گیری و آن را به نتیجه برسانند.

البته صاحبان این تفکر، عدم شناخت از رسانه را بعضاً در قالب بی‌تابی در برابر انتقادات رنگارنگ و اعلام علنی یا تلویحی توقع خود از رسانه‌ها برای تبدیل آنها به سخنگوی یک‌طرفه دستگاه‌های حکومتی به نمایش می‌گذارند.

کسانی که از نقش بی‌بدیل رسانه‌ها در پیشبرد پروژه‌های مختلف اعم از سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بی‌خبر هستند، تاکنون نتوانسته‌اند - و متأسفانه گاه اجازه نداده‌اند - که از این امکان مفید برای پیگیری امور مهم استفاده شود و بعضاً نیز این استفاده با تأخیرهای غیرقابل جبران انجام می‌شود.

البته این قاعده با یک استثناء موفق همراه بوده است و پس از غفلتی نسبتاً کوتاه نسبت به نقش رسانه‌ها در پرونده هسته‌ای، هم‌اکنون بسیاری از دولتمردان و سیاستمداران به نقش مثبت مطبوعات برای آگاه‌سازی افکار عمومی پی برده‌اند، اگرچه هنوز عده‌ای تصور می‌کنند که همکاری رسانه‌ها در پرونده هسته‌ای به معنای تکرار دقیق اظهارات و مواضع برخی مسئولان در این پرونده می‌باشد!

اگر از این استثناء بگذریم، پروژه‌های زیادی در کشور ما وجود داشته و دارد که تصمیمات ناگهانی مسئولان و عدم استمداد از رسانه‌ها برای کمک به پیشبرد آن پروژه‌ها، ضمن از بین بردن فرصت‌های موجود، مشکلاتی برای کشورمان ایجاد نموده است که موضوع بازداشت و آزادی ملوانان انگلیسی و نیز حوادث پس از آزادی نفر دوم سفارت ایران در بغداد، دو مصداق واضح از این وضعیت می‌باشد.

در موضوع ملوانان، مسئولان دولتی می‌توانستند با دعوت از رسانه‌های غیرحکومتی - بدون توجه به گرایش سیاسی آنان - شرایط بازداشت‌شدگان را به‌صورت مستمر در معرض دید خبرنگاران و افکار عمومی داخلی و خارجی قرار دهند و به این طریق، کشورمان را نسبت به سم‌پاشی‌ها و تبلیغات منفی بعد از آزادی آنها، بیمه کنند. هماهنگی با رسانه‌ها همچنین می‌توانست جریان آزادسازی ملوانان بازداشتی را نیز در روندی قابل قبول‌تر قرار دهد. اما همچون بسیاری از موارد قبلی، این بار نیز مسئولان دولتی تنها با اتکاء ناقص به صدا و سیما، برنامه‌های خود را پیش بردند و اکنون شاهد نتایج آن هستیم.

در موضوع آقای جلال شرقی - نفر دوم سفارت ایران در بغداد - که هیچ‌گونه بهانه امنیتی و یا جنبه محرمانه در آن وجود نداشت، رفتار دولتمردان و بی‌توجهی آنها به رسانه‌ها، بسیار عجیب‌تر می‌نمود. اگر مسئولان وزارت خارجه، در بدو ورود جلال شرقی به ایران، نمایندگان رسانه‌های مختلف را دعوت و آنها به محض ورود او به ایران، از آثار شکنجه بر بدن این دیپلمات ایرانی، گزارش تهیه می‌کردند و بلافاصله آن را در داخل و خارج از کشور منتشر می‌نمودند، قطعاً کارردی با مراتب بهتر از گزارشاتی داشت که حدود ده روز پس از بازگشت وی به ایران، انتشار یافت.

شاید نتوان گذشته را جبران کرد، اما اگر مسئولان دولتی از حوادث قبلی درس بگیرند و شناخت خود از رسانه‌ها را اصلاح کنند، در حوادث بعدی، رسانه‌های کشور نقش فعال و اثرگذار خود را به نمایش خواهند گذادرد.