چرتکه

چرتکه ابزاری برای محاسبه ی چهار عمل اصلی ووسیله ای محاسبه ای قدیمی است که هنوز در بسیاری از کشورهای آسیایی مورد استفاده قرار می گیرد. واژه ی چرتکه در فارسی احتمالا از روس ها …

چرتکه ابزاری برای محاسبه ی چهار عمل اصلی ووسیله ای محاسبه ای قدیمی است که هنوز در بسیاری از کشورهای آسیایی مورد استفاده قرار می گیرد. واژه ی چرتکه در فارسی احتمالا از روس ها گرفته شده است. گونه ی رو.سی چرتکه ، چوتی یا شوتی نام دارد.

ساختار چرتکه :

یک چرتکه ی استاندارد برای انجام چهار عمل اصلی ریاضی مورد استفاده قرار می گیرد و می توان از آن برای محاسبه ی ریشه ی دوم و سوم اعداد نیز استفاده کرد. چرتکه از یک قاب اصلی تشکیل شده است. که چندین میله ی عددی در آن جاسازی شده و در هریک از این میله ها تعدادی مهره ی چوبی قرار دارند که به بالا و پایین حرکت می کنند. یک میله ی فضای داخل قاب را به دو قسمت تقسیم می کند که به نام ردیف بالا و پایین شناخته می شود.

اجزا و شیوه ی محاسبه :

چرتکه را برای محاسبه روی سطح صافی مانند میز یا روی پا قرار می دهند و تمام مهره های بالا وپایین را به سمت مخالف میله ی افقی حرکت می دهند.

ارزش مهره ها : ارزش عددی هرمهره درردیف بالا ۵ و درردیف معادل ۱ است. هنگانی که مهره ها به سمت میله ی افقی حرکت داده شوند درواقع شمرده شده اند.

شمارش : هنکامی که ۵ مهره درردیف پایینی شمرده شود نتیجه به ردیف بالا منتقل می شود. هنگامی که تعداد مهره ها ی بالا و پایین یک ستون شمرده شوند نتیجه ی آن یعنی ۱۰ به نزدیکترین ستون سمت چپ آن منتقل می شود. آخرین ستون سمت راست ستون یکان است . ستون بعدی دهگان بعدی صدگان و الی آخر. محاسبات اعشاری به این ترتیب انجام می شود که فاصله ی بین دو ستون به عنوان ممیز تعیین می شود. و تمام ستونها ی سمت راست این فاصله ی اعداد اعشارو ستونه های سمت چپ اعداد صحیح را نشان می دهند.

چرتکه در زمان ما :

امروزه مغازه داران آسیایی هم چنان از چرتکه برای محاسبات خود استفاده می کنند و استفاده از چرتکه در بسیاری از مدارس تدریس می شود. برای آموزش محاسبات ریاضی به کودکان نابینا هم از چرتکه استفاده می شود. و این بهترین وسیله ی جایگزینی برای کاغذ و مداد است. علاوه بر آن در بسیاری از مدارس عادی نیز به جای ماشین حساب با انجام محاسبات روی کاغذ از چرتکه استفاده می کنند و روش استفاده آن را به دانش آموزان تعلیم می دهند.