حسرت جهانی بدون نفرت و باروت

با شنیدن واژه جنگ, خونریزی, کشت و کشتار, وحشی گری و ویرانگری در ذهن انسان نقش می بندد واژگانی که هر یک به تنهائی دردناک و فاجعه آمیزند و برای هیچ ملتی از هر قوم و منطقه ای خوشایند نبوده و نیست تصور جهانی که در آن همه خوشبخت و بی درد و رنج زندگی کنند, آرزوی هر انسانی است از همان ابتداء تاریخ بشریت وقوع جنگ ها از جمله مسائل مطرح بود و در تمام جوامع نمونه هائی از آن نظاره شده اند اما آنچه در این میان حائز اهمیت بوده تأثیرات روانی جنگ است

با شنیدن واژه جنگ، خونریزی، کشت و کشتار، وحشی‌گری و ویرانگری در ذهن انسان نقش می‌بندد. واژگانی که هر یک به تنهائی دردناک و فاجعه‌آمیزند و برای هیچ ملتی از هر قوم و منطقه‌ای خوشایند نبوده و نیست. تصور جهانی که در آن همه خوشبخت و بی‌درد و رنج زندگی کنند، آرزوی هر انسانی است. از همان ابتداء تاریخ بشریت وقوع جنگ‌ها از جمله مسائل مطرح بود و در تمام جوامع نمونه‌هائی از آن نظاره شده‌اند.اما آنچه در این میان حائز اهمیت بوده تأثیرات روانی جنگ است. زنان و کودکانی که حقایق پراضطراب را تجربه کرده‌اند یا یکی از اعضاء خانواده خود را از دست داده‌اند از تبعات روانی فراوانی رنج می‌برند.

مهرداد احمدی، دانشجو، جنگ را موجب کشتار و ویرانی بسیار می‌داند. به عقیده وی باید از جنگ برحذر بود و در سیاست‌های خارجی از طریق ابزارهای دیپلماسی و راهکارهای بین‌المللی و مذاکرات از بروز آن جلوگیری کرد. البته در پاره‌ای مواقع جنگ‌های بسیاری در طول تاریخ شکل گرفته که حاصل زیاده‌خواهی، افزون‌طلبی و جاه و قدرت بود که موجب کشتار و ویرانی‌های بسیاری شده است. در تمدن چندهزار ساله کنونی نیز بسیاری از قدرت‌ها برای اعمال سیاست‌های خود و دخالت در امور دیگر کشورها و عمدتاً به‌دلیل منافع اقتصادی و سیاسی جنگ‌های فراوانی را به راه می‌اندازند. بی‌شک آثار مخرب و تبعات سوء جنگ تا چند دهه پس از آن نیز برجای می‌ماند و نمی‌توان آن را نادیده گرفت. از سوی دیگر دفاع از تمامیت ارضی کشور و اصول اعتقادی هر ملتی، مقدس است. خسارات وارده پس از جنگ از نظر اقتصادی نیز بر دوش نسل‌های آینده خواهد بود و بر اقتصاد کشور اثرات منفی وارد می‌کند.

نیلوفر مژدهی می‌گوید: از نمونه‌های بارز جنگ که همه ما آن را تجربه کرده و با آن درگیر بوده‌ایم هشت سال دفاع مقدس است. آمار شهدا و جانبازان و شهرهای ویران شده و صنایع و تجهیزات از بین رفته تنها گوشه‌ای از اثرات و تبعات این جنگ بوده که هم‌اکنون نیز پس از گذشت نزدیک به ۱۷ سال از جنگ هنوز پابرجاست.

سیاوش محرابی معتقد است که اولین خسارتی که جنگ بر جای می‌گذارد ویرانی و کشته شدن انسان‌های بی‌گناه توسط یک عده افراد فرصت‌طلب و قدرت‌طلب است. با دیدن جسد کودکان مظلوم ناخودآگاه به این فکر می‌افتیم که عاملین بروز جنگ‌ها لابد هرگز کودک نبوده‌اند و کودکی ندارند از سوی دیگر کودکانی که در جنگ‌های درازمدت رشد کرده‌اند لذتی از این دوران نبرده‌اند. در واقع از تبعات جنگ همین خاطرات تلخ و اثرات مخرب روحی ـ روانی بر جوامع است.

واژه جنگ همواره یادآور مجموعه‌ای از مشکلات و ویرانی‌ها و آوارگی افراد است. آثار ناشی از جنگ سالیان سال پس از اتمام آن باقی‌مانده و دولت‌های دیگر در آن مجبور به تقبل هزینه‌های مختلف سلاح‌های نظامی و بازسازی ویرانی‌های ناشی از بمباران هستند. در دنیای امروز همیشه دولت‌های قدرتمند به نام پیاده‌کردن دموکراسی در جهان آغازگر جنگ می‌شوند. اما واقعیت چیز دیگری است! جنگ برای ابرقدرت‌ها وسیله‌ای برای به‌دست گرفتن عنان کشورهای ضعیف ـ اما غنی از ثروت‌های طبیعی ـ است و نیز بهانه‌ای بوده برای آزمایش بدون محدودیت جدیدترین سلاح‌های نظامی. در این بین باید توجه داشت جنگ برای ابرقدرت‌ها وسیله‌ای برای به‌دست گرفتن عنان کشورهای ضعیف ـ اما غنی از ثروت‌های طبیعی ـ است و نیز بهانه‌ای بوده برای آزمایش بدون محدودیت جدیدترین سلاح‌های نظامی. در این بین باید توجه داشت جنگ برخلاف آنچه قدرتمندان امروز مطرح می‌کنند پیامدی جزء ویرانی، فقر، عقب‌ماندگی و مجموعه‌ای از اختلافات روانی دربر ندارد. برای نمونه از بمباران اتمی هیروشیما تاکنون نیز اثرات مخرب این جنگ بر روی نوزادان دیده می‌شود.

سمیه سینائی، با شنیدن موضوع گزارش چهره‌اش برافروخته می‌شود و می‌گوید: به‌نظر من شروع جنگ در هیچ شرایطی و برای هیچ کشوری نمی‌تواند موثر باشد چرا که خسارات مالی و جانی حاصله از آن به یقین موجب بسیاری از عقب‌ماندگی‌ها و عدم پیشرفت جوامع خواهد شد. از سوی دیگر بسیاری از خانواده‌ها بی‌سرپرست و بی‌خانمان می‌شوند. جبران همه اینها غیرممکن است. تبعات سخت و دردناک جنگ را نمی‌توان نادیده گرفت و هنوز بعد از سال‌ها همچنان آثار و تبعات جنگ در کشورهای درگیر و جمله در کشورمان قابل رؤیت است. در نتیجه به‌نظر من صلح زیباترین واژه در دنیا است. زمانی‌که انسان‌ها می‌توانند با صلح و آرامش در کنار یکدیگر زندگی کنند چرا متضمن خسارات جبران‌ناپذیری شوند که خیلی زود از عواقب آن پشیمان می‌شوند در صورتی‌که پشیمانی دیگر فایده‌ای ندارد و سال‌ها به‌طول می‌انجامد تا خرابی‌های ناشی از جنگ برطرف شود. شهره آشوبی، دانشجوی رشته علوم سیاسی در این‌باره می‌گوید: امروزه جنگ بین کشورها جنگ فردی نیست بلکه جنگ اطلاعات است. هر چه اطلاعات بیشتر شود قدرت آنان نیز بیشتر خواهد بود. از این‌رو کشورهای پیشرفته هر روز در حال گسترش یافته‌های خود هستند.

جنگ فیزیکی بیشتر مربوط به ملت‌های در حال توسعه و کم‌توسعه‌یافته است. بحث جنگ و اینکه چرا کشورها در آن شرکت می‌کنند، مربوط به منافع و مستعمرات آنها است. هرگاه منافع کشورها به‌خطر بیفتد، آنان نیز وارد درگیری می‌شوند. مانند جنگ امریکا و عراق. آنچه مسلم است بحث منافع کشورها است، از این‌رو زمانی‌که دولتمردان در این‌باره تصمیم می‌گیرند مردم نمی‌توانند اظهارنظر کنند که آیا موافق هستند یا مخالفند!

سارا قاسمی