خطاهای تغـذیه در فصل امتحانات

۳ اشتباه رایج دانش آموزان و دانشجویان

یکی از آرزوهای بزرگ هر محصلی (اعم از دانش‌آموز یا دانشجو) موفقیت در امتحانات است....

البته کسب موفقیت در کنکور بیش از امتحانی برای یک دانش‌آموز سختکوش خوشحال‌کننده است بنابراین شما که تعطیلات عید را به پایان رسانده و به روز کنکور نزدیک‌تر می‌شوید باید بدانید که یکی از مهم‌ترین و موثرترین عوامل موفقیت تغذیه کافی، متنوع و صحیح در این دوران است.

بهتر است در فصل امتحانات به ۳ آفت مهم تغذیه‌ای که سلامت شما را در این ایام تهدید می‌کنند و موجب اختلال در موفقیت‌‌تان می‌شوند، اشاره کنیم. این آفات از رژیم لاغری گرفته تا نخوردن صبحانه هر یک اثراتی دارند که در ادامه به آنها پرداخته‌ایم.

۱) پیروی از رژیم‌های لاغری غلط

بسیاری از نوجوانان به خصوص دختران نوجوان یا دختران در سنین ابتدای جوانی، برای پیشگیری از افزایش وزن و چاقی، از رژیم‌های لاغری خودسرانه یا تحت نظر افراد غیرمتخصص استفاده می‌کنند. با توجه به اینکه این قبیل رژیم‌ها معمولا فاقد ارزش تغذیه‌ای بالا برای تامین نیاز‌های تغذیه‌ای یک نوجوان هستند، می‌توانند عواقب زیان‌آور و ناگوار فراوانی در برداشته باشند. از جمله لطمه زدن به رشد، کاهش قدرت ایمنی و آسیب‌پذیرشدن در برابر بیماری‌ها و بسیاری اختلالات دیگر.

یکی از مهم‌ترین عوارض این قبیل رژیم‌ها، اختلال در عملکرد سیستم عصبی است. سلول‌های عصبی برای اینکه بتوانند فعالیت‌های طبیعی خود را انجام دهند، به انرژی و مواد مغذی کافی نیاز دارند. این نیاز‌ باید از طریق مصرف مواد غذایی تامین شود. رژیم‌های لاغری نامناسب و غلط، فاقد انرژی و مواد مغذی کافی است و قادر به تامین احتیاجات فرد نخواهد بود و نتیجه آن کاهش قدرت یادگیری، تمرکز و حافظه است و منجر به افت تحصیلی و به خصوص عدم موفقیت در امتحانات می‌شود. بنابراین توصیه می‌شود که در این ایام از حذف بی‌مورد هر یک از گروه‌های غذایی جداً خودداری کنید.

۲) نخوردن صبحانه

یکی از مهم‌ترین عوامل موثر بر فعالیت سیستم عصبی، تنظیم قندخون در محدوده طبیعی است. کاهش قندخون و پایین‌تر آمدن آن از حد طبیعی می‌تواند موجب کاهش عملکرد سلول‌های عصبی شود. بدن انسان نمی‌تواند کربوهیدرات‌ها را به مدت طولانی در خود ذخیره کند و فقط به مدت چند ساعت قادر به ذخیره آن است بنابراین نخوردن صبحانه باعث نرسیدن انرژی کافی به سلول‌های عصبی و نیز کاهش قندخون می‌شود. از عوارض بارز افت قندخون، کاهش تمرکز و حافظه در جلسات امتحان است. بنابراین قبل ازامتحان، خوردن یک وعده صبحانه متشکل از یک عدد تخم مرغ آب‌پز به همراه چند برش گوجه فرنگی تازه و نان سنگک یا نان، پنیر و گردو به همراه یک لیوان شیر می‌تواند انرژی مورد نیازتان را در این روزهای حساس تامین کند.

۳) جانشین کردن شیرینی و شکلات به جای مواد نشاسته‌ای

بسیاری از دانش‌آموزان و دانشجویان در فصل امتحان‌ها به خاطر صرفه‌جویی در وقت به جای مصرف صبحانه یا سایر وعده‌های غذایی اصلی به مصرف شیرینی و چای اکتفا می‌کنند و در واقع شیرینی را جانشین نان، برنج، سیب‌زمینی، ماکارونی و سایر مواد نشاسته‌ای می‌کنند. شیرینی و موادی که در تهیه آنها از قند و شکر استفاده شده در دستگاه گوارش به سرعت جذب خون می‌شوند، بنابراین قندخون افزایش می‌یابد و شخص احساس سیری می‌کند.

پس از مدت زمان کوتاهی، انسولین ترشح می‌شود و قندخون را کاهش می‌دهد و چون مواد غذایی دیگری که قندخون را به حالت متعادل نگه می‌دارد مصرف نمی‌شود بنابراین عارضه هیپوگلیسمی یا افت قندخون بروز می‌کند که این عارضه اثر مستقیمی بر تمرکز، حافظه و قدرت یادگیری دارد (به اضافه عوارض نامطلوب دیگری که ایجاد می‌کند). در حالی که مواد نشاسته‌ای، قند خود را به تدریج وارد خون می‌کنند و به این ترتیب قندخون در حالت متعادل باقی می‌ماند. به‌خصوص اگر این گروه با انواع سبزی‌های فصل و تازه همراه شوند و میوه‌ها نیز در میان وعده‌ها به مصرف برسند دیگر نباید نگران کمبود انرژی و حضور ذهن بود.

لازم به یادآوری است که خوردن انواع مغزها (در صورتی که شور نباشند) و میوه‌های خشک نیز در میان وعده‌ها می‌توانند به ثابت ماندن قند خون کمک کنند. به این ترتیب نحوه تغذیه، ساعت‌های صرف غذا و کیفیت برنامه غذایی از عوامل مهمی است که می‌تواند در موفقیت یا عدم موفقیت در امتحانات موثر باشد. بنابراین محصلان و دانشجویان عزیز لازم است با شناخت آفات تغذیه‌ای موفقیت در امتحانات از این عوامل بپرهیزند.

برلیانت بزرگمهر

مشاور تغذیه و رژیم درمانی

عضو هیات علمی انستیتو تحقیقات تغذیه ایران و دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی