جامعه شناسی در چه جوامعی بهتر شکل می‌گیرد

اساساً جامعه‌شناسی بر پایه تفکر اجتماعی شکل می‌گیرد؛ بدین معنا که ابتدا تفکر و تأمل درباره یک موضوع با اهمیت جامعه در مسیرهای مختلف فکری به جریان افتاده و ریشه می‌دواند و …

اساساً جامعه‌شناسی بر پایه تفکر اجتماعی شکل می‌گیرد؛ بدین معنا که ابتدا تفکر و تأمل درباره یک موضوع با اهمیت جامعه در مسیرهای مختلف فکری به جریان افتاده و ریشه می‌دواند و بعد از تبدیل شدن به یک اندیشه منقح اجتماعی، تدریجاً جزئی از دانش جامعه‌شناسی می‌شود. ذخیره کنونی دانش جامعه‌شناسی نیز حاصل به هم پیوستن تفکرات مختلف اجتماعی است. بر این اساس می‌توان گفت جامعه‌شناسی در جوامعی پا می‌گیرد که تفکر و اندیشه‌ورزی اجتماعی در آنجا به جریان افتاده و موضوع تفکر اجتماعی به یک چالش نظری در حوزه‌های مختلف فکری جامعه تبدیل شود.

برای برقراری پیوند بیشتر بین تفکر اجتماعی و جامعه‌شناسی در ایران در دو بعد «آموزشی» و «پژوهشی» می‌توان عمل کرد. در بعد آموزشی دو طریق را می‌توان پیش گرفت؛ یکی مرتبط ساختن مبحث تفکرات اجتماعی اندیشمندان مسلمان و یا ایرانی و همچنین برخی از آرای کلامی (به‌ویژه کلام اسلامی) با نظریات جامعه‌شناسی و فلسفه علوم اجتماعی و دیگری، مرتبط ساختن معانی جامعه‌شناختی در متون دینی و ادبی با مباحث جاری جامعه‌شناسی دین و جامعه‌شناسی ادبیات.

در بعد پژوهشی نیز انجام پژوهش‌های بنیادی که هدف اساسی آن شناسایی تفکرات اجتماعی در ایران و اسلام و چگونگی تبدیل آنها به نظریه اجتماعی باشد، یک گام اساسی برای پیوند تفکر اجتماعی و جامعه‌شناسی در ایران محسوب می‌شود. به علاوه کنکاش در متون دینی و ادبی و ممزوج کردن آنها با ادبیات و مفاهیم جامعه‌شناختی همواره می‌تواند به عنوان بخشی از جریان جاری پژوهش دانشگاهی منظور شود.

مرتبط کردن جریان تفکر اجتماعی در هر جامعه‌ای با جریان کلی دانش جامعه‌شناسی در جهان، به منزلت و اعتبار جهانی دانش می‌افزاید. زیرا ذخیره کنونی دانش جامعه‌شناسی در دنیا، حاصل به هم پیوستن تفکرات مختلف اجتماعی در همه جوامع است و نمی‌توان آن را منحصر به یک جامعه یا یک حوزه فکری دانست. به‌هم پیوستگی تفکرات اجتماعی در جوامع مختلف، ذخیره و غنای دانش جامعه‌شناختی را به‌شدت افزایش داده و راه را برای تدوین نظریات اجتماعی و جامعه‌شناختی هموارتر می‌کند.

٭ استادیار جامعه شناسی دانشگاه فردوسی مشهد