جلال‌الدوله ملکشاه

● بیوگرافی و زندگینامه
▪ تاریخ درگذشت
۴۸۵ هجری قمری
▪ حکومت ملکشاه :پس از قتل آلپ ارسلان ، ملکشاه به قدرت رسید و نظام الملک را به جای خویش نگه داشت . اوج قدرت سیاسی سلجوقیان در …

بیوگرافی و زندگینامه

تاریخ درگذشت

۴۸۵ هجری قمری

حکومت ملکشاه :

پس از قتل آلپ ارسلان ، ملکشاه به قدرت رسید و نظام الملک را به جای خویش نگه داشت . اوج قدرت سیاسی سلجوقیان در دوره ی بیست ساله ی حکومت ملکشاه با وزارت خواجه نظام الملک بود. قلمرو سلجوقیان در این عهد به وسیع ترین حد خود رسید ( ۴۶۵- ۴۸۵ هجری) و کارهای عمرانی در بسیاری از شهرها به ویژه اصفهان و همدان انجام شد. (ابن اثیر، الکامل ، ج۷ ، ص۱۹۰ – محمد بن علی بن سلیمان راوندی ، راحه الصدور و ایه السرور ، به سعی و تصحیح محمد اقبال ، تهران: علمی،ص۶۷ ) سیاست های خواجه در جهت تثبیت امور ، ایجاد امنیت عمومی و به نظم درآوردن قواعد اخذ خراج او را به عنوان « یکی از بزرگترین وزرایی که شرق تا کنون دیده » مورد ستایش مورخین درآورده است (برتولد اشپولر، تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی ، ترجمه قمر آریان پور .

تهران :

امیر کبیر۱۳۵۴ ، ص۱۳۲ ) وی تصمیم گرفت که شهرها و آبادی ها را به عنوان تیول بین سپاهیان تقسیم کند تا آنان برای درآمدهای آتی خویش به فکر آبادانی مناطق خویش باشند و گویا این کار او به ثمر رسید و بر اثر این سیاست « در کمترین مدت به بهترین صورت شهرها آباد شدند.» (اصفهانی بنداری ، زبده النصره .ص۵۰) در اواخر حکومت ملکشاه بین او و خواجه نظام الملک کدورت و خصومت پیش آمد که دلایل آن عبارتند از: نخست آن که او به هر یک از فرزندان و خویشان خود پست و مقامی اعطا کرده بود و برخی از آنان از قدرت خود سوء استفاده می کردند و در پی درگیری یکی از این افراد با فرستاده ی ملکشاه اختلاف بالا می گیرد.( ابن اثیر، الکامل ، ج۷ ، ص۱۸۱ ) دیگر آنکه ترکان خاتون همسر ملکشاه و مادر محمود می خواست با کمک تاج الملک ابو الغنایم پارسی فرزند خردسال خود را ولیعهد کند در حالی که تمایل ملکشاه و خواجه به ولیعهدی برکیارق فرزند زبیده خاتون بود و همین موجب خصومت ترکان خاتون با وی و بدگویی او از خواجه نزد ملکشاه گردید . ( راوندی ،‌ راحه الصدور ، ص۱۳۴ ) ملکشاه با وجود تیرگی روابط خود با خواجه از عزل او تا آخرین زمان خودداری کرد ، تا آن که خواجه در سال ۴۸۵ به وسیله یکی از فداییان اسماعیلی کشته شد و شایع گردید که این واقعه با رضایت ملکشاه به وقوع پیوست. ملکشاه نیز پس از مدت کوتاهی بر اثر مسمومیت فوت کرد . (ابن فندق ، تاریخ بیهق ، به سعی احمد بهمنیار، تهران :فروغی ،بی تا ، ص۷۶. )