مفهوم پیشگیری از نظر بهداشتی چیست؟

● پیشگیری یعنی جلوگیری از وقوع یک اتفاق.
از نظر بهداشتی پیشگیری عبارتست از مداخله‌ای مثبت و اندیشمندانه برای مقابله با شرایط مضر. پیشگیری در سه سطح قابل انجام میباشد:
▪ پیشگیری …

پیشگیری یعنی جلوگیری از وقوع یک اتفاق.

از نظر بهداشتی پیشگیری عبارتست از مداخله‌ای مثبت و اندیشمندانه برای مقابله با شرایط مضر. پیشگیری در سه سطح قابل انجام میباشد:

پیشگیری اولیه:

انجام مداخله‌ای قبل از اینکه اختلال یا ناتوانی ایجاد شود.

پیشگیری ثانویه:

پس از وقوع بیماری انجام اقداماتی به منظور شناسایی و درمان هر چه سریعتر

پیشگیری ثالثیه یا توانبخشی:

هدف کاستن ناتوانی ها و عوارض ناشی از بیماریست.

نقش پیشگیری اولیه به عنوان اقدامی موثر در آموزش بهداشت و در زمینه اعتیاد بسیار شناخته شده است. در کنار سایر عوامل مؤثر در پیشگیری اولیه از اعتیاد نقش والدین و فعالیتهای متمرکز بر نوجوانان (به عنوان قشردرگیر در اعتیاد) قابل بررسی می باشد.

فعالیتهای پیشگیری متمرکز بر آگاهسازی و آموزش والدین

کودکان بیش از همه از والدین خود تأثیر می پذیرند. آگاهسازی والدین یکی از مهمترین بخش‌های مؤثر در هر برنامه پیشگیری از اعتیاد است.

۱) آموزش اطلاعات لازم در مورد مواد مخدر: والدین باید از مواد مخدر شایع، نحوه مصرف و صفات شخصیتی فرزندشان اطلاع کافی داشته باشند. چگونگی پاسخدهی به سؤالات نوجوان یکی از نکات بسیار مهم است.

۲) افزایش مهارت لازم برای ایجاد پیوندهای خانوادگی قوی از طریق برقراری ارتباط صمیمانه با کودکان، بالا بردن اعتماد به نفس در آنها، اجتناب از تحقیر و دادن مسئولیت مناسب با توانایی به آنان و ایجاد سیستمهای ارزشی قوی می تواند به امر پیشگیری کمک کند.

۳) وضع مقررات واضح در خانواده: نوجوان در بحران بلوغ برای سازماندهی به تحولی که در او درحال وقوع است نیاز به مرزها و محدودیت هایی دارد. اعمال این قوانین به شکل‌دهی بهتر او می انجامد.

۴) آموزش الگوی خوب بودن: والدین باید از تاثیر رفتارها و پیامهایی که به طور مستقیم یا غیر مستقیم به فرزندانشان می‌دهند، آگاه باشند. مصرف دارو یا احیاناً مواد مخدر و سیگار توسط والدین به بهانه آرامش، جشن و سایر دلایل بر نگرش و رفتار نوجوان تاثیر بسزایی خواهد داشت. نوجوان مقاومت در مقابل خواسته‌های ناشایست دیگران را از والدینش یاد میگیرد.

۵) تشویق فعالیتهای سالم و خلاق: کودکان و نوجوانان از تفریح در کنار و همراه با والدین خود لذت بیشتری میبرند و این همراهی موجب استحکام ارتباط مطلوب والدین و فرزندان میشود.

فعالیتهای پیشگیری متمرکز بر آگاهسازی و آموزش نوجوانان

۱) آموزش مقاومت در برابر گروه همسن: بیش از ۶۰% موارد اعتیاد با تعارف دوستان شروع میشود. گروه همسن در دوران نوجوانی نقش عمده‌ای را در بسیاری از رفتارهای وی ایفا میکند. چرا که این گروه جای پدر یا مادر را می گیرد و قواعد و رسومی را به نوجوان دیکته می کند و دیگر اینکه در مقابل پدر و مادر از نوجوان حمایت میکند. تأثیر این گروه به حدی است که گاهی رفتار، نحوه تکلم و حتی شیوه لباس پوشیدن افراد را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. فشار گروه همسن در شروع اعتیاد بسیار شناخته شده است.

۲) ازجمله روشهای پیشگیری از اعتیاد در نوجوانان دادن اطلاعات در مورد مضرات مواد مخدر است. البته نباید هدف انتقال دانش جدید و وسوسه کننده باشد بلکه بیشتر باید موجب بروز تغییرات رفتارهایی که سلامت روانی نوجوان را تأمین می نماید، گردد.

۳) ایجاد نگرشی منفی نسبت به مصرف مواد با دادن اولویت به ارزشهای اجتماعی، ارزش دادن به سلامت فردی، ارتقاء حس مسئولیت فردی و ذکر نکاتی چون “هر مصرفی ممکن است موجب اعتیاد شود”، “هیچ نوع مصرف مواد مخدر عادی نیست”، توجه به ظاهر نوجوان و امکان عدم پذیرش از سوی دیگران و قابل اعتماد نبودن فرد معتاد، امکان پذیر است.

۴) آموزش مهارتهای اجتماعی و انطباق با استرس: به واسطه پاداش یا جزایی که به دنبال هر کاری کسب میشود، تکرار یک رفتار تقویت یا تضعیف میشود. بر این اساس چنانچه نوجوان بتواند در حین استرس از مهارتهای انطباقی مثبت برای حل مشکلات استفاده کند کمتر احتمال دارد که مصرف مواد را به عنوان یک راه انطباقی انتخاب نماید.

۵) آموزش از طریق همسالان: الگوسازی یا مدل‌برداری یکی از راههای تغییر یا آموزش رفتار است. در گروه سنی نوجوان چنانچه از افراد همسن و به نحوی با ویژگی‌های جذب کننده استفاده شود امکان پذیرش را بالاتر میبرد. این ویژگی‌های جذاب در جوامع مختلف متفاوت است و برای انتخاب الگو به منظور اطلاع‌رسانی در هر جامعه‌ای باید بررسی و تفحص صورت گیرد. آموزش همسالان و انتقال اطلاعات واقعی در مورد مواد مخدر الگوی مناسبی برای تغییر رفتار و آموزش مهارتهای اجتماعی است.