واکاوی ضرورت های حذف کنکور و موانع پیش رو

شاخ غول کنکور می شکند

وقتی برگه های آزمون کنکور را مقابلش دید دیگر نتوانست تحمل کند، دنیا پیش چشمش سیاه شد، همه اطرافیانش دور سرش می چرخیدند، مدادها یکی یکی از دستش افتادند و طنین صدایشان در گوش هایش منفجر شد و فقط یک جمله تمام سلول های مغزش را به اسارت گرفته بود: «اگر قبول نشوم چه؟»

محمد یکی از چندصدهزار دانش آموزی است که تمام آمال و آرزوهایش را خلاصه در کنکور می بیند. او تاکنون دو سال پشت کنکور مانده است و وقتی اسم کنکور می آید از همه چیز ناامید می شود، می گوید اگر چیزی به اسم کنکور پیش رو نبود، با علاقه بیشتری به کارهای درسی اش می رسید، اما این روزها برای کسانی مثل محمد که بحث حذف کنکور مطرح می شود و دائماً به تعویق می افتد حال و هوای دیگری دارد .

چند سالی است که هر چند وقت یک بار زمزمه حذف کنکور شنیده می شود و امیدی در دل برخی از جوانان مخصوصاً پشت کنکوری ها به وجود می آید، اما ظاهراً این امید فقط در حد خواب و خیال است، چه در دولت اصلاحات و چه در دولت فعلی، هیچ کدام حاضر نیستند به این مسئله به شکل عمیق و جدی بپردازند، موضوعی که از چند سال قبل مطرح شده و هر بار هم به ۳ یا ۴ سال بعد موکول می شود.

در گزارش امروز و فردای کیهان به ضرورت بررسی حذف کنکور و موانع پیش روی حذف این مسئله می پردازیم و نظرات دانشجویان، کارشناسان و نمایندگان را در این زمینه جویا می شویم. با ما باشید.

● طرح موسوم به حذف کنکور

تابستان سال ۸۶ نمایندگان مجلس با رای به کلیات طرح فوریتی نحوه پذیرش دانشجو در دانشگاهها و مراکز آموزش عالی کشور (طرح موسوم به حذف کنکور) با ۱۳۹ رای موافق ۳۶ رای مخالف و ۱۳ رای ممتنع، بررسی جزئیات این طرح ۶ ماده ای را آغاز کردند و در نهایت این طرح از سوی نمایندگان مجلس تصویب و مقرر شد که کنکور تا سال ۱۳۹۰ به طور کامل حذف شود.

به موجب این طرح قرار بر این شد که از سال ۱۳۹۰ به بعد، به جای کنکور، پذیرش دانشجو در مقطع کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد پیوسته و... براساس سوابق تحصیلی و پرورشی و مهارتی داوطلب و آزمونهای سراسری باشد، اما هم اکنون بعد از گذشت دو سال از ابلاغ قانون حذف کنکور به دولت و با نزدیک شدن به سال ۹۰، وزیر علوم اعلام کرده است امکان حذف این قانون تا سال ۹۳ وجود ندارد و لذا از مجلس می خواهد این قانون را تا سه سال دیگر به تعویق بیندازند.

● درهای آهنی و محکم دانشگاه

به اعتقاد کارشناسان مسائل آموزشی، واقعیت کنکور این است که ظرفیت محدود پذیرش دانشجوی جدید، عدم وجود تعادل میان داوطلبان ورود به دانشگاه و فرصت های تحصیلی همواره درصد قابل توجهی از جوانان مستعد و علاقه مند را پشت د رهای آهنی و محکم دانشگاه نگه می دارد، همان طور که حمید ۲۰ ساله و شایسته ۱۹ ساله یا جوانانی که دست به خودکشی می زنند تا آنچه قرار است بعد از قبول نشدن شان اتفاق بیفتد را نبینند.

کنکور به نظر جوانان یعنی تضمین رفاه و سعادت و خوشبختی امروز و فردا. همان طور که اعظم ۲۳ ساله اعتقاد دارد. وقتی او را در حال ورق زدن دفترچه کنکور می بینی، با دقت هر پاراگراف را نگاه می کند تا مبادا امسال که برای چندمین بار کنکور می دهد، چیزی جا بماند. با او در ایستگاه متروی امام خمینی(ره) که منتظر قطار نشسته آشنا می شوم. با این سؤالم که آیا دانشجو هستید یا خیر، نمک بر زخمش پاشیدم و سردرددلش را باز کردم، با کمی تامل در پاسخ به سؤالم چنین می گوید : «بیشتر اوقات موقع اعلام نتایج کنکور خودم را به خواب می زنم تا مجبور نباشم به مهمان ها، دوستان و آشنایان جواب بدهم. کنکور برای من یک دغدغه بزرگ است، راستش را بخواهید دیگر نمی توانم فشار خانواده، محیط، نگرانی و اضطرابی که هر روز به من تحمیل می شود را تحمل کنم.»

وی ادامه می دهد: «امیدوارم مسئولان هرچه زودتر قانون حذف کنکور را اجرا کنند تا هم خیال ما و هم خیال خانواده ها از این همه اضطراب و نگرانی راحت شود.»

ستاره- خ نیز همین نظر را دارد، قیافه اش به دانش آموز نمی خورد و بیشتر شبیه هنر پیشه هاست. وضعیت ظاهری اش با ناخن های لاک زده و دماغ چسب شده اش، تقریبا طبقه اجتماعی اش را مشخص می کند و اصلاً لازم نیست بگوید یک میلیون بیشتر برای رفتن به کلاس های کنکور و خرید کتابهای کمک درسی کنکور خرج کرده است. کلاس هایی که به قول خودش شاید هیچ فایده ای نداشته باشد. وقتی از او می پرسم چرا بازهم با این شرایط اصرار دارید که وارد دانشگاه شوید، می گوید: «الآن دوستان دیگرم که از نظر مادی در وضعیت متوسطی قرار دارند در کنکور قبول می شوند، آیا من نباید قبول شوم و به دانشگاه بروم؟!»

● سد کنکور

این روزها از هر محصلی در مورد کنکور بپرسی، جواب مشابهی می گیری. تمام فکر و ذکرش کنکور است، کنکوری که گاهی آنها را تا مرز اختلالات روانی می برد و دچار چالش یا اضطراب ها و فشارهای اجتماعی و خانوادگی می کند تا جایی که برخی فکر می کنند به دلیل بی استعداد بودن، در کنکور قبول نمی شوند، اما مختار قصابزاده مشاور و روان شناس، نظری برخلاف این دارد و به گزارشگر کیهان می گوید: «عدم پذیرفته شدن در کنکور نمی تواند نشانه بی استعداد بودن دانش آموزان باشد، چون هر ساله تعداد زیادی از دانش آموزان و جوانان در کنکورهای مختلف شرکت می کنند و قطعاً به دلیل محدود بودن ظرفیت، همه این افراد موفق به ورود به دانشگاه نخواهند شد و همین امر منبعی برای اضطراب افراد به جا مانده در پشت سد کنکور می شود، در حالی که این درست نیست، اما جامعه و پدر و مادر ها آن را تشدید می کنند.»

وی می گوید : «خانواده ها و رسانه های گروهی از سالهای کودکی تا سنین جوانی در مقاطع مختلف تحصیلی، دانشگاه را سرزمین موعود معرفی می کنند و بچه ها بدون شناخت حرفه یا شغل های مختلف همه می خواهند دکتر یا مهندس شوند.»

● مرتضی قلی پور که امسال از دانشگاه تهران

فارغ التحصیل شده و در رشته ادبیات درس خوانده است، در مورد برگزاری کنکور به گزارشگر کیهان می گوید: «اگر کنکور نباشد هر کس به راحتی می تواند وارد دانشگاه شود، کما اینکه الآن هم تا حدودی همینطور است، طرف فقط با یک سال درس خواندن و حضور در کلاسهای تست زنی می تواند وارد دانشگاه شود، اما به نظرم برگزاری کنکور فیلتر خیلی خوبی است که فقط دانش آموزان مستعد می توانند از این طریق وارد دانشگاه شوند و چون به سختی وارد دانشگاه می شوند ارزش درس و اهمیت علم و دانش را بیشتر درک می کنند.!»

● دیدگاه مخالفان حذف کنکور

دکتر علی خوش زبان استاد دانشگاه در رشته علوم ارتباطات و تحقیقات اجتماعی در گفت وگو با گزارشگر روزنامه کیهان با اشاره به این مسئله که کنکور به هیچ وجه نباید حذف شود، در مورد چرایی آن، چنین می گوید: «فلسفه وجودی برگزاری کنکور و تشکیل آن مبتنی بر یک سری عقلانیت و مطالعاتی در گذشته بوده، گذشته ای که نسبت به امروز این تعداد واجد شرایط برای ورود به دانشگاه در جامعه نبود».

وی با اشاره به اینکه اولین بار کنکور در ایران در سال ۱۳۵۱ برگزار شده به مقایسه واجدین شرایط در آن زمان تا حال می پردازد و می گوید: «امروز حضور یک میلیون و ۲۰۰ هزار واجد شرایط در دانشگاه، زنگ خطری برای سیستم آموزشی در درازمدت است.»

دکتر خوش زبان با بیان اینکه در کشورهای توسعه یافته، کنکور را اصطلاحا قیف برعکس تعبیر می کنند، تصریح می نماید: «در چنین شرایطی تمام واجدین شرایط می توانند وارد شوند، اما همه نمی توانند از آن خارج شوند و در این مسیر افراد با توجه به پتانسیلی که دارند به رقابت می پردازند و کسانی می توانند گوی سبقت را از دیگران بربایند که موقع خروج تلاش بیشتری کرده باشند.»

دکتر خوش زبان با طرح این سؤال که چرا در کشورهای صنعتی شاخصه های سرانه مطالعه و ضریب نفوذ تکنولوژیهای ارتباطاتی و اطلاعاتی با کشورهای در حال توسعه مثل ایران متفاوت است، می گوید: «سرانه مطالعه بچه های ۱۱ تا ۱۲ ساله در کشورهایی مثل فرانسه، آلمان، سوئد و... برابر ۴ تا ۵ دانشجو در ایران است، دسترسی آنها به وسایل ارتباط جمعی، آشنایی آنها با مفاهیم و واژگان علم روز دنیا قابل مقایسه با کشور ما نیست و این مسئله مانع از اخذ امتحان برای ورود افراد به دانشگاه می شود و آنها فقط برای مقطع دکترا از فیلتر آزمون سراسری استفاده می کنند.»

وی اضافه می کند: «متأسفانه در کشورهای در حال توسعه و جهان سوم نمی توانیم کنکور را حذف کنیم. عدم توزیع امکانات آموزشی در سطح کشور، عدم کنترل نظارت نسبت به امکانات آموزشی در سطح استانها و یا شهرها همچنین وجود بی عدالتی ها و تفاوتهای شاخص آموزشی در کل کشور یا در استان از جمله دلایلی است که با توجه به آنها نمی توانیم و نباید کنکور را حذف کنیم.»

این استاد دانشگاه می گوید: با توجه به اینکه ما هنوز مدارس دو شیفته، کپری و مختلط در برخی مناطق کشور داریم که هر کدام با یک متد آموزشی خاص و غیر هم سنگ و نابرابر در حال تحصیل هستند چگونه می توانیم رقابتی عادلانه داشته باشیم، اگر قرار باشد بچه ها فقط با شرط معدل وارد دانشگاه شوند، آیا این عین بی عدالتی نیست! دانش آموزانی که در محرومترین نقاط کشور درس می خوانند چگونه توان رقابت با دانش آموزانی را دارند که از تمام امکانات آموزشی برخوردارند، و فقط از یک عنوان مشترک به نام «دانش آموز» برخوردارند. درست است که منابع و کتاب در مدارس مشترک است اما از نظر تجهیزات، معلم و شاخص های آموزشی برابر نیستند و آموزش و پرورش باید بستر مناسبی را در سطح کشور فراهم کند.»

وی می گوید: «تا زمانیکه ابتدایی ترین اصول سنگ بنای مسائل آموزشی آشکار نشده با چه ساز و کار و با چه فلسفه ای می توان ادعا کرد که ورود به دانشگاه براساس شرط معدل باشد؟!»

دکتر خوش زبان با اشاره به اینکه حذف کنکور باعث افت شدید و بی اهمیت جلوه دادن تحصیلات در مقاطع آموزش عالی می شود، می گوید: «در چنین شرایطی فرد به یک نقطه بی تفاوتی بر سر یک اصل ارتباطی می رسد و این مسئله که فرد بدون کنکور وارد دانشگاه شده است، اثر تخریبی بسیاری در ادامه تحصیل وی خواهد داشت.»

وی می گوید: «به نظر من هیچ کس شهامت چنین ریسکی را ندارد چرا که حذف کنکور تبعات اجتماعی، اقتصادی و امنیتی شدیدی بدنبال دارد و هیچ دولتی حاضر به اجرای آن نیست؛ کنکور با سرنوشت جوانان سر و کار دارد و لذا حذف کنکور عین بی عدالتی است و زمانی ما می توانیم توقع داشته باشیم که همه در مسابقه شرکت کنند که شرایط یکسانی قبل از امتحان برای همه آنها فراهم شده باشد.»

دکتر خوش زبان با اشاره به اینکه طرح این موضوع جز تشویش اذهان عمومی و دغدغه خانواده ها اثردیگری ندارد، می گوید: «امکانات آموزشی ما به حد کافی وجود دارد، اما نیاز به تقویت دارند و سازوکار تعریف شده ای می خواهند.»

وی می گوید: «معضل امروز ما سیستم آموزش و پرورش و آموزش عالی است که پارادوکس هایی دارد و دانش آموز تا سال سوم دبیرستان در رشته تجربی درس می خواند و در رشته ریاضی در کنکور شرکت می کند، آیا این مصداق بارز بی عدالتی نیست؟! چگونه می توان ادعا کرد که حذف کنکور عین عدالت است و ما افراد نخبه را در جای خود قرار دهیم!»

● دیدگاه موافقان حذف کنکور

دکتر محمود خرسندی استاد دانشگاه در گفت وگو با گزارشگر کیهان نظری برخلاف نظر همکارش دارد و با بیان اینکه مسئله حذف کنکور اگر حساب شده، دقیق و همراه با کار کارشناسی باشد، نتایج بسیار خوبی خواهد داشت. به برخی از فواید اجرای طرح مذکور اشاره می کند و می گوید: «غربال شدن دانش آموزان و شرکت در دانشگاه و جذب شدن بسیاری از آنان به بازار کار براساس استعداد و علاقه طبق نیاز جامعه، جهت دادن تحصیلات دانش آموزان به سوی کسب مهارتهای مقدماتی مورد نیاز برای ادامه تحصیل در دانشگاههای کشور و کاهش فشار روانی ناشی از تب کنکور که تاکنون موجب آسیبهای اجتماعی فراوانی در قشر جوان جامعه شده است نیز برخی از مزایای حذف کنکور می باشد.»

دکتر خرسندی اضافه می کند: «دوراندیشی خانواده ها و فرزندان و برنامه ریزی و مدیریت زمان برای کسب موفقیت و اخذ مدارج علمی بالاتر و هدایت مندی و پذیرش نتایج به دست آمده از فعالیتهای سالانه و داشتن فرصت مناسب برای جبران کمبودهای علمی و مهارتی گذشته در سالهای آینده هم از دیگر مزایای حذف کنکور می باشد.»

علی مرادی کارشناس مسائل آموزشی هم در گفت وگو با سرویس گزارش روز کیهان با اشاره به اینکه کنکورزدگی باعث درآمدهای سرشار برای کلاسهای کنکور شده است، نظر موافق خود را در مورد حذف کنکور این طور بیان می کند: «بحران کنکور باید متحول شود، چرا که شیوه کنونی موفق نبوده و بار مالی و فشار روحی و روانی زیادی بر خانواده ها و دانش آموزان وارد کرده است، ضمن اینکه دانش آموزان علم را به صورت کلیشه ای آموخته اند. همچنین کنکور برای بسیاری از جوانان تداعی کننده فشار عصبی، نگرانی و اضطراب است.»

وی می گوید: «اجرای این طرح باعث می شود، کتابهای دبیرستانی و معلمان جایگاه و منزلت خود را پیدا کنند.»

● دلایل تعویق حذف کنکور

علی رغم مخالفت ها و موافقت ها و بحث هایی که در مورد حذف کنکور صورت گرفته، این طرح تصویب شده است، و هنوز در مورد زمان اجرای آن اما و اگر وجود دارد و هر سال به تعویق می افتد.

علی عباسپور تهرانی فرد رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس و نماینده مردم تهران در گفت وگو با گزارشگر روزنامه کیهان درباره درخواست وزیر علوم برای تعویق اجرای قانون حذف کنکور می گوید: «قانون حذف تدریجی کنکور، قانونی کاملا مطالعه شده است، اما متأسفانه هنوز اقدامات مؤثری جهت اجرای آن در موعد مقرر انجام نشده که علت این عدم اجرا، فقدان ثبات مدیریت در وزارت آموزش و پرورش است، چرا که از زمان تصویب این قانون تاکنون این وزارتخانه با سه وزیر و دو سرپرست اداره شده و متأسفانه این تلاطم مدیریتی نه فقط اجرای قانون حذف کنکور را با چالش جدی روبرو کرده بلکه کل قوانین مصوب مجلس در آموزش و پرورش مانند احیای معاونت پرورشی و یا قانون مراقبین بهداشت را به حالت معلق درآورده است.»

عباسپور تهرانی فرد در نقد مصوبه مجلس برای حذف کنکور می گوید: «حذف کنکور منوط به این است که نمرات و سوابق تحصیلی مقاطع مختلف دبیرستان استاندارد شده و امتحانات مذکور به صورت نهایی برگزار شود. در واقع این موضوع باعث می شود که استرس افراد از کنکور وارد دبیرستان شود و این استرس از ۱۸ سالگی به سن ۱۶ تا ۱۷ سالگی منتقل می شود.»

رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در ادامه درباره برگزاری کنکور به صورت فصلی می گوید: «این طرح باید در جلسه مشترک با حضور وزیر علوم و وزیر آموزش و پرورش در کمیسیون مورد بررسی قرار گیرد، این بحث در زمان تصویب قانون حذف تدریجی کنکور هم جزو گزینه های مطرح بود، یکسری محاسن و معایبی داشت که نهایتا باید محاسن و معایب آن مورد دقت قرار گیرد و براساس آن تصمیم گیری شود. لذا هم اکنون نمی توان ارزیابی دقیق و کارشناسی راجع به این مسئله داشت.»

کنکور درحالی در آبان ۸۶ با تصویب قانون «پذیرش دانشجو در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی کشور» علی رغم انتقادات برخی کارشناسان و متولیان آموزش عالی کشور حذف و سوابق تحصیلی جایگزین آن شد که با گذشت دوسال از تصویب قانون حذف کنکور، هنوز دغدغه هایی درخصوص قابلیت اجرایی آن از سوی مسئولان مطرح می شود.

به گفته مجریان قانون مذکور، هنوز بستر های اجرای این قانون در وزارت آموزش و پرورش مهیا نشده است، این درحالی است که با حذف کنکور، سرنوشت داوطلبان برای ورود به دانشگاه را امتحانات نهایی و کشوری رقم خواهد زد که مواد آن را آموزش و پرورش تهیه می کند.

توزیع عادلانه و همسان امکانات آموزشی درکل کشور، رتبه بندی دبیرستان ها و هم سان سازی معدل ها و سوابق تحصیلی، فراهم کردن تمهیدات امنیتی برای آزمون ها، جلوگیری از اعمال سلایق در ارائه نمره و تهیه استاندارد ملی در تدریس و تصحیح دروس امتحانی و... از مهمترین ضرورت های حذف کنکور است که هنوز به عنوان دغدغه اصلی از سوی مسئولان مطرح می شود.

درحالی که تا سال اجرای این قانون تنها دوسال باقی است، دکتر دانشجو وزیر علوم با بیان اینکه بسترهای لازم برای حذف کنکور فراهم نشده، پیشنهاد داده که زمان اجرای این قانون حداقل تا سال ۹۲ و ۹۳ تمدید شود و برای کاهش استرس و نقش داوطلبان و خانواده ها، کنکور به جای سالی یک بار، به صورت فصلی و ۴ بار در سال برگزار شود.

● کنکور، غولی در ذهن جوانان

به منظور روشن شدن قانون حذف کنکور و مسائل حاشیه ای آن با دکتر طیبه صفایی نایب رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس به گفت وگو پرداختیم. وی در ابتدا به دلایل توقف این قانون اشاره می کند و به گزارشگر کیهان می گوید: «این قانون درحال حاضر جزو دستور جلسه کمیسیون است، اما هنوز وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم درخصوص مواد محتوا و درصدهای آن به توافق نرسیده اند و گزارشی به کمیسیون ارائه نشده است.

اما اجرای این قانون باید از ابتدا برای داوطلبان مشخص شود، چون همیشه از کنکور غولی در ذهن جوان ها ایجاد شده و همواره سد راه آنها بوده است و با به هم خوردن این برنامه ریزی ها و تغییر و تحول آن، روحیه و امنیت خاطری که انتظار می رود، داوطلبان قبل از ورود به کنکور باید داشته باشند، به خطر می افتد. بنابراین باید هرگونه تصمیم گیری با کارشناسی قوی صورت بگیرد و وزارت علوم و آموزش و پرورش هرچه زودتر با یکدیگر دراین زمینه به تفاهم برسند.»

وی در پاسخ به این سؤال که دلایلی که برای تاخیر در ارائه این گزارش ها به کمیسیون اعلام شده شامل چه مواردی می باشد، چنین می گوید: «براساس صحبت های چندماه پیش، گویا اشکالاتی در نرم افزارها و سیستم رایانه ای آموزش و پرورش وجود داشته است که بعداز این گزارش، کمیسیون تاکید کرد هر مشکلی هست خیلی زود برطرف شود و طرحی به صورت کامل به مجلس ارائه شود که هنوز این اتفاق نیفتاده است.»

وی درباره زمان اجراشدن این قانون چنین می گوید:«مراجعه کنندگان بسیاری از داوطلبان و خانواده های آنها داشته ایم که نگرانی و اضطراب از سرنوشت کنکور در رفتار و گفته های آنها به خوبی نمایان بوده است و البته به خانواده ها دراین باره حق می دهیم که نسبت به این موضوع نگران باشند و خواهان آن باشند که زودتر تکلیف این موضوع روشن شود.»

دکتر صفایی در ادامه به محتوای قانون حذف کنکور مصوبه سال ۸۶ اشاره می کند و می گوید: «قانون حذف کنکور که مصوبه تحصیلی و پرورشی دانش آموزان را برای ورود به کنکور مطرح می کند، ماده دوم این قانون به پذیرش دانشجو در مقاطع مختلف تحصیلی اشاره دارد و این گونه مطرح می کند که ورود دانشجو به دانشگاه ها باید براساس سوابق تحصیلی دانشجو در طول ۷ سال گذشته صورت پذیرد.»

وی می گوید: «همانگونه که می دانید این قانون باید تا پایان سال اول برنامه توسعه پنجم یعنی از سال ۸۹ اجرایی شود، همچنین براساس این قانون تبصره ای دارد که از سال ۸۶ وزارتخانه های علوم، بهداشت و درمان و دانشگاه آزاد و آموزش و پرورش براساس آن مجازند داوطلبان ورود به مقطع کاردانی را براساس سوابق تحصیلی پذیرش کنند که این موضوع نیز هنوز اتفاق نیفتاده است.»

عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در ادامه گفته های خود علت اجرایی نشدن این قانون را عدم همکاری وزارتخانه های مربوط عنوان می کند و می گوید: «طبق ماده ۴ این قانون قراربود کمیته ای متشکل از وزارتخانه های علوم، آموزش و پرورش، سازمان سنجش و رئیس دانشگاه آزاد اسلامی تشکیل شود تا موانع و مشکلات اجرای این طرح مورد بررسی قرار گیرد اما متاسفانه این کمیته به شکلی این قانون را در این مدت نادیده گرفته است.»

وی در پاسخ به این سؤال که در صورت تمدید زمان برای اجرای قانون، چه ضمانتی وجود دارد که تا سال ۹۳ این طرح اجرایی شود می گوید: «قطعا دو وزیر علوم و آموزش و پرورش را به مجلس دعوت خواهیم کرد و از آنها برای اجرا شدن این قانون تا سال یاد شده تعهد خواهیم گرفت چرا که این موضوع باعث نگرانی بسیاری از داوطلبان کنکور شده است.»

● فیلتر ورودی

کنکور به منظور ایجاد یک فیلتر ورودی برای دانشگاه ها، متعاقب افزایش نیاز و ارتقای سطح علمی افراد جامعه متناسب با پیشرفت علم و دانش در سطح دنیا و با توجه به محدودیت امکانات وضع شده است.

کاظم عسگری استاد دانشگاه و جامعه شناس در گفت وگو با گزارشگر کیهان نظرش را در مورد ضرورت حذف کنکور این طور بیان می کند: «درنظر گرفتن خطوطی قرمز رنگ برای ورود به دانشگاه ها دیرپایی است هوای ذهن پژوهندگان جوان دانش را به شدت به خود معطوف کرده است و آنها را در ابتدای راه زندگی، با دست و پنجه نرم کردن با این مسئله روبرو می کند.»

این جامعه شناس می گوید: امروزه در جامعه ما افق نگاه دانش آموزان فراسوی مرز کنکور شکل گرفته و دست نایافته های زندگی را برای آنان متجلی ساخته است و رقابت بهترین شکل حضور در آزمونی این چنین حیاتی به نظر می رسد، لیکن حسادت، چشم و هم چشمی، سرخوردگی و انزوا و ناامیدی، مجموعه ای از ناهنجاری های فردی و اجتماعی محسوب می شود و متاسفانه به عنوان جایگزین نامناسب به جای رقابت سالم در خانواده ها مطرح می گردد.»

عسگری اضافه می کند: «وقتی افق زندگی موفق در ورای کنکور شکل می گیرد و تنها راه سعادت در پشت دیوارهای بلند کنکور جست وجو می شود، گذشتن از این سد فولادین با این هجمه متقاضی قطعا نه به عنوان یک وسیله بلکه به عنوان یک هدف، کنکور را مطرح می سازد، این تغییر جایگاه کنکور از یک وسیله به یک هدف تبعات اجتماعی بسیار زیادی را درپی خواهد داشت و در صورت عدم نیل به این هدف کاذب ناهنجاری های احتمالی آتی جوانان از حداقل های این تغییر غیرعلمی به حساب می آید.»

این استاد دانشگاه در ادامه خاطر نشان می کند: «تفکر شکل گرفته امروز در مسیر حذف کنکور که در نوع خود یک انقلاب فرهنگی در این حوزه به شمار می رود، نگاهی عادلانه و از کار کارشناسی در حیطه باروری علم و دانش کاربردی محسوب می شود. شاید با اجرایی شدن این قانون نه تنها گره های بسیاری از مشکلات سازمان های مرتبط که در رسیدگی به ناهنجاری های اجتماعی گشوده خواهد شدکه آرامش حاکم بر جوانان مضطرب و نگران، فضای واقعی تری از دانشگاه و اهداف آن را در مقابل دیدگان این حجم عظیم افراد گشوده می کند و هدف گرایی علمی در این مسیر رخ نمایی جمعی پیدا می کند و عموم خانواده ها که دغدغه اصلی امروزشان موفقیت فرزندان در کنکور است را به آرامش می رساند.»

● عدم تناسب عرضه و تقاضا

«یکی از مهمترین دلایلی که باعث برگزاری آزمونی به نام کنکور شده است، عدم تناسب عرضه و تقاضای ورود به تحصیلات دانشگاهی است.»

کیومرث امجدیان کارشناس وزارت آموزش و پرورش در گفت وگو با گزارشگر روزنامه کیهان با بیان مطلب فوق می گوید: «وقتی متقاضی ورود به دانشگاه بیش از امکان تحصیلات دانشگاهی می باشد قطعا باید به دنبال ساز و کاری بود تا این مسئله حل شود و لذا تا زمانی که ما نتوانیم بین عرضه و تقاضا تناسبی ایجاد کنیم، حذف کنکور قابل تامل خواهد بود.»

وی با اعلام اینکه موافق اجرای طرح حذف کنکور می باشد، خاطرنشان می کند: «با حذف کنکور عدالت آموزشی برقرار می شود و همه فرصت تحصیل را پیدا می کنند، اما این کار به الزاماتی احتیاج دارد که ارزشیابی دقیق و علمی در آموزش و پرورش و بهبود روشها و ابزار سنجش نیز از جمله این الزامات است.»

وی با اشاره به اینکه ارزشیابی فعلی براساس تمرکز بر سطح دانش و دانش سنجی می باشد، می گوید: «این ارزشیابی باید در حیطه های دیگر عاطفی، روانی و حرکتی هم لحاظ شود، همچنین در مورد بهبود روشها و ابزار سنجش باید گفت: روشهای امروزی بیشتر از طریق مقایسه بچه ها با یکدیگر صورت می گیرد، و میزان تحقق زیاد مدنظر نیست، و نکته دیگر اینکه نگاه به آزمون و ابزارها به حفظ مطالب است که این مسائل نیاز به اصلاح دارد و تا زمانی که حذف کنکور اجرا شود باید برای ورود به دانشگاه سنجش و ارزشیابی و صلاحیت تحصیلات مدرسه ای را هم درنظر بگیریم و شرط معدل به تنهایی کارساز نیست.»

وی نظرش را در مورد شرط معدل این طور بیان می کند: «اگر در سوابق تحصیلی دانش آموز فقط معدل را در نظر بگیریم، در مدارس مختلف ممکن است این نمره دهی تحت تأثیر وضعیت مدرسه قرار گیرد و مدیریت مدرسه در تعیین معدل و کاهش یا افزایش نمره دخالت کند و این مسئله باعث رواج فساد اداری می شود، بنابراین شرط معدل به تنهایی برای ورود به دانشگاه خطرناک است، لذا باید آزمون ملی برای سنجش یادگیری در سطح دوره تحصیلی که معادل کنکور است و ویژگی آن فرق می کند لحاظ شود.»

امجدیان اضافه می کند: «آموزش عالی درحال حاضر باید تناسب بین عرضه و تقاضا را فراهم کند و تا زمانی که این تناسب ایجاد نشود آموزش عالی زیر سؤال است و از آن طرف هم آموزش و پرورش باید سنجش دقیقی را برای قبل از ورود به دانشگاه انجام دهد تا براساس آن زمینه حذف کنکور فراهم شود.»

● حذف کنکور، نظارت و برنامه ریزی دقیق

فرهاد بشیری نماینده مردم پاکدشت و عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس نیز در مورد دلایل و ضرورت های حذف کنکور و به تعویق افتادن اجرای آن تا سال ۹۳ به گزارشگر کیهان می گوید: «با توجه به اینکه کنکور در زندگی دانش آموزان اهمیت دارد، لازم است کار کارشناسی دقیقی روی آن صورت گیرد و با توجه به اینکه ۸۰ درصد بار مسئولیت برعهده آموزش و پرورش است، ظرفیت ها و امکانات لازم پاسخگوی این کار نیست و ما در جلسه ای که با مسئولان وزارت علوم و آموزش و پرورش داشتیم، نگرانی های این مسئله مطرح گردیده و قرار شد به زودی تکلیف کنکور مشخص شود.»

وی در ادامه به موانع پیش روی حذف کنکور اشاره می کند و می گوید: «با توجه به اینکه برای سنجش نیاز به معیارهای دقیقی داریم، چنانچه این معیارها دقیق نباشد و نظارت اصولی صورت نگیرد، در دوره متوسطه برای ورود به دانشگاه قطعا با مشکل روبرو می شویم. لذا باید توانایی، لیاقت و استعداد افراد را درست بسنجیم و این امر نیاز به فاکتورهایی در آموزش و پرورش دارد که یقینا رسالت وزارتخانه بسیار خطیر خواهد بود. البته در این موضوع آموزش و پرورش به تنهایی دخیل نیست، بلکه نیاز به تعامل و همفکری وزارت علوم و سازمان سنجش و مسئولان دارد تا ان شاءالله با استرس روحی و روانی کمتری به مرحله اجرا درآید.»

وی نظرش را در مورد پیشنهاد وزیر علوم برای برگزاری کنکور در ۴ مرحله این طور بیان می کند: «به نظرم این پیشنهاد بسیار خوبی است که چنانچه دانش آموزی نتوانست به دلیل اضطراب در مرحله اول یا دوم در آزمون ورودی قبول شود، شانس خود را باز هم امتحان کند.»

● برگزاری کنکور فصلی

اما محمدتقی بطحایی رئیس دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی نیز در مورد برگزاری کنکور در چهار مرحله چنین می گوید: «از آنجایی که کنکور یک پدیده ملی است، به همین سادگی نمی توان بر روی آن بحث کرد و به همین دلیل تغییر یا حذف کنکور نیاز به کار کارشناسی بیشتری دارد.» بطحایی با بیان اینکه ما باید در این زمینه از تجربه دانشگاه های دنیا نیز استفاده کنیم تأکید می کند: «برای اجرای طرح جدید درباره کنکور نباید نسنجیده تصمیم گیری کرد. بحث امتحان و کنکور همیشه برای دانش آموزانی که درس نخوانده اند استرس زا بوده و اگر این کنکور، ۲، ۳ و یا ۴ بار در سال نیز برگزار شود، باز هم برای این دسته از دانش آموزان استرس به همراه خواهد داشت.»

امیر طاهرخانی عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس هم که با نظر رئیس دانشگاه خواجه نصیر موافق است در این مورد چنین می گوید : «اکنون باید به سمت حذف کنکور برویم و اگر بخواهیم بحث برگزاری کنکور فصلی را مطرح کنیم مشکلات روحی و روانی زیادی برای دانش آموزان ایجاد می شود و به مشکلات قبلی آنها می افزاید.»

اما علیرضا زاکانی عضو دیگر کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس نظر دیگری دارد و می گوید: « این پیشنهاد، طرح بسیار خوبی است که بزرگترین فایده آن حذف استرس دانش آموزان است. عملی شدن این طرح به شرطی که زمان بندی آن با شرایط جذب دانشجو در دانشگاه ها در نیم سال های مختلف هماهنگ شود می تواند تأثیرگذار باشد.»

زاکانی در مورد بحث تعویق طرح حذف کنکور اضافه می کند: «در این خصوص اجرای قانون اصل است و اگر مشکلی در رابطه با آن وجود داشته باشد وزارت علوم می تواند پیشنهاد خود را در قالب یک لایحه ارائه دهد تا مجلس در مورد آن اقدام کند. و در این مسئله باید با برنامه ریزی بهتری عمل کرد و سایر نهادهای مرتبط مانند وزارت آموزش و پرورش نیز به وظایف خود عمل کنند تا برنامه ها به خوبی پیش برود.»

محمدرضا شعبانی نماینده مردم کرمانشاه و عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس هم در گفت وگو با گزارشگر کیهان با اشاره به اینکه در این کمیسیون جلسات متعددی پیرامون حذف کنکور برگزار شده و کمیسیون مصر است که این طرح از سال ۹۰ اجرا شود اما با توجه به اینکه آقای دانشجو آمادگی خود را برای سال ۹۳ اعلام کرده اند، می گوید: «اجرای این طرح نیاز به تمهیدات بیشتری دارد چون کار واقعا سختی پیش رو داریم و با توجه به اینکه سازمان سنجش مجموعه عریض و طویلی است که از اول با جریان کنکور به وجود آمده است و زیاد با این پیشنهاد موافق نیستند، ولی امیدواریم به زودی با نظر مجلس و مرکز پژوهش ها به یک جمع بندی خوبی برسیم چون کنکور اضطراب زیادی در دانش آموزان به وجود می آورد و از نظر روحی و روانی آنان را با مشکلات عدیده ای مواجه می کند.»

وی در مورد برگزاری ۴ مرحله ای کنکور که از سوی وزیر علوم پیشنهاد شده می گوید: «در این مورد هم صحبت شده و در جلساتی که با مسئولان آموزش و پرورش و سازمان سنجش خواهیم داشت در مورد جزئیات آن صحبت می شود و چون کار ظریف و مشکلی در پیش رو داریم به سادگی نمی توانیم آن را به مرحله اجرا درآوریم اما در کل حذف کنکور سود بیشتری از اجرای آن دارد.»

صدیقه توانا