خوف بالاترین حکمت

حال که سخن از «حکمت» به میان آمده است بهتر است معنای حکمت و تعریفش روشن شود.

حال که سخن از «حکمت» به میان آمده است بهتر است معنای حکمت و تعریفش روشن شود. قرآن مجید در آیات گوناگونی حکمت را که مجموعه‌ای از واقعیات الهامی و عقاید حقه و اعمال پسندیده و نورانیت الهیه و حالات عالی درونی است، از اعظم نعمت‌ها و بهترین نیکی‌ها دانسته و اصل حکمت و آراستگان به آن را ستوده است. در سوره بقره آیه ۲۶۹ می‌فرماید: (یُؤْتِی الْحِکْمَهَٔ مَنْ یَشاءُ وَمَنْ یُؤْتِ الْحِکْمَهَٔ فَقَدْ اُوتِیَ خَیْراً کَثیراً). «حکمت را به هرکس بخواهیم عطا کرده و به هرکس حکمت عنایت شود خیر کثیر داده شده». خدای متعال در سوره مبارکه لقمان یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های حضرت لقمان را داشتن حکمت برشمرده و می‌فرماید: (وَلَقَدْ آتَیْنا لُقْمانَ الْحِکْمَهَٔ). در سوره بقره آیه ۲۵۱ می‌فرماید: (وَقَتَلَ داوُدُ جالُوتَ وَآتاهُ اللهُ الْمُلْکَ وَالْحِکْمَهَٔ). «داود جالوت ستمگر را نابود کرد، مابه داود حکمرانی و حکمت عنایت کردیم». در سوره نساء آیه ۵۴ آل‌ابراهیم را به آراسته بودن به حکمت ستوده و می‌فرماید: (وَاِذْ عَلَّمْتُکَ الْکِتابَ وَالْحِکْمَهَٔ و در سوره بقره آیه ۱۲۹ و در سوره آل‌عمران آیه ۱۶۴ و سوره جمعه آیه ۲ یکی از اهداف بزرگ رسالت رسول گرامی اسلام را تعلیم حکمت قلمداد کرده است.

حکیم کسی است که وجودش به ریشه‌های قوانین و اصول الهی محکم است و وجودش برای دیگران منبع خیر و فیض است و جامعه حکیم جامعه‌ای است که قوانین آن براساس ضوابط و معیارهای اسلامی استوار است. با توجّه به اهمیّتی که قرآن برای حکمت قائل شده است و با توجه به ستایشی که در قرآن و روایات از حکیمان شده است، می‌بینیم پیامبر بزرگ اسلام در روایتی ریشه و اصل حکمت را ترس از خدا دانسته و می‌فرماید: رَأْسُ الْحِکْمَهِٔ مَخافَهُٔ اللهِ. «اصل و سر حکمت ترس از خداست» و از این کلام نورانی به جایگاه «ترس» ازخدا و لزوم آن برای زندگی بندگان شایسته خدا پی می‌بریم. در حدیث قدسی از قول خدای متعال آمده است: رأْسُ الْحِکْمَهِٔ خَشْیَهُٔ اللهِ. «حقیقت وسرحکمت در خشیت دل از خداست».