کمی درباره حقوق مصرف کننده

در سال های اخیر در ایران مسائلی درمورد حمایت از مصرف کننده مطرح شده که این حمایت بیشتر از آنکه به صورت عملی انجام شودبه صورت تئوری از سوی صاحب نظران ومسئولین این امر وجود دارد گذشته از همه دلایل این امر عدم رقابت را می توان از دلایل عمده مورد اشاره قرار داد

پس از تولید کالاها وایجاد خدمات متنوع که برای استفاده کنندگان به وجود آمد لزوم توجه به مصرف کننده درچند دهه اخیر خود به خود قوت گرفته است و برای تولیدکنندگان وارائه دهندگان خدمات ایجاد تکلیف کرده تا محصولاتشان را با کیفیت مرغوب تولید کنند. شاید دلیل اصلی که باید به این قشر بزرگ جامعه توجه کرد آسیب‌پذیری مادی ومعنوی افراد از این گونه تولیدات است. آسیب‌پذیری مادی به این جهت که ایجاد خسارت مالی وگاهی جسمی می‌کند و آسیب‌پذیری معنوی به این جهت که خود ایجاد نوعی بی‌رغبتی برای استفاده کننده از تولیدات یک کارخانه یا کشور می‌کند واین موضوع باعث کاهش اعتماد ملی مردم به محصولات کشورتولید کننده منجر می‌شود.

در سال‌های اخیر در ایران مسائلی درمورد حمایت از مصرف کننده مطرح شده که این حمایت بیشتر از آنکه به صورت عملی انجام شودبه صورت تئوری از سوی صاحب نظران ومسئولین این امر وجود دارد. گذشته از همه دلایل این امر عدم رقابت را می‌توان از دلایل عمده مورد اشاره قرار داد .در سال‌های اخیر اگر چه انحصار در برخی زمینه‌ها کمتر شده اما هنوز هم صنایع بزرگ و شرکت‌های خدماتی نظیر هواپیمایی یا راه‌آهن ادامه دارد .یک نمونه ساده تاخیر پرواز هواپیماهاست که به روشنی حقوق مصرف کننده را ندیده می‌گیرند و راهی نیز برای احقاق حق آنها اگر در تئوری وجود داشته باشد در عمل وجود ندارد و کسی پاسخگوی وقت یا هزینه از دست رفته آنان نیست .

بی‌گمان عدالت اجتماعی و حفظ حقوق اولیه مصرف کننده ایجاب می‌کند تا با وضع قوانین جدیدی که هر چه بیشتر حقوق مصرف کننده را تامین می‌کند تصویب نمایند و یا قوانین موجود را اصلاح کنند تا این قوانین همپای اصل کلی چهل وچهارم قانون اساسی که انقلابی در اقتصاد و مبحث خصوصی‌سازی است به اجرا درآید.

حمایت از مصرف کننده پیامدهای بی‌شماری دارد که حتی بر اقتصاد جامعه نیز تاثیر می‌گذارد. در جامعه‌ای که به حقوق مصرف کننده توجه زیادی می‌شود وتولید کننده مکلف به انجام وظایفی ازجمله :

▪ تولیدکالا با کیفیت مناسب با ویژگی‌های اعلام شده از سوی استاندارد واداره کل نظارت برمواد بهداشتی

▪ اطلاع‌رسانی مناسب به مصرف کنندگان بخصوص در زمینه نحوه استفاده از کالا، نکات ایمنی و بهداشتی

▪ حسب مورد ایجادشبکه ارائه خدمات پس از فروش

▪ تلاش در جهت برخورداری از انواع گواهینامه‌های تضمین کمیت و کیفیت داخلی وخارجی

می‌شود. میل ورغبت افراد جامعه به استفاده از کالاهای داخلی بیشتر می‌شود از طرف دیگر تولیداتی که می‌خواهند در صحنه جهانی به رقابت بپردازند اگر این گونه تولیدات از نظر کیفیت و دیگر مسائل که تامین کننده حقوق مصرف کننده است نظر مردم کشور تولیدکننده را برآورده نکند قطعا نمی‌تواند در رقابت جهانی دوام یابد. همچنین برای ورود به سازمان تجارت جهانی که بیشترین واردات و صادرات جهانی در میان اعضای این سازمان انجام می‌شود ملزم بودن به رعایت قانون مالکیت فکری است .یکی از مهمترین دلایل ایجاد حقوق مالکیت فکری ،‌جلوگیری از ارائه محصول غیرواقعی وتقلبی به مصرف کننده است و این قانون یکی ازاجرای‌ترین فعالیت‌ها در زمینه حمایت ازحقوق مصرف کننده است .

از دیگر پیامدهای حمایت از حقوق مصرف کننده رشد تولیدات داخلی است. البته این امر در بلند مدت تحقق می‌یابد . به کار بستن استانداردهای جهانی که نمونه‌ای از حقوق مصرف کننده است خود زمینه‌ای است برای فروش بیشتر محصولات در بازار داخلی وخارجی که مردم را تشویق به استفاده از این محصولات می‌کند و در نتیجه از واردات محصولات مشابه جلوگیری به عمل می‌آید زیرا که بازار مصرفی برای آن وجود ندارد و در پی آ‌ن ایجاد اشتغال و رشد صنعت را می‌توان جستجو کرد.

از دیگر جهت عادت مردم به استفاده از کالاهای مرغوب وبا کیفیت که نیازها وانتظارات آشکار و پنهان مشتری را برآورده می‌کند، خود باعث استفاده نکردن از کالاهایی که نظر آنها را تامین نمی‌کند می‌شود و در نتیجه کالاهای قاچاق نامرغوب با قیمت اندک بدون مشتری باقی می‌ماند واین خود عاملی است برای کنترل قاچاق کالا .

محمد منصوری