استانداردهای عقد قرارداد

در حال حاضر, بهترین مرجع قانونی برای استناد به آن در عقد قراردادهای مربوط به ماده ۱۹۲ آئین نامه مالی معاملاتی دانشگاهها و موسسات آموزش عالی و تحقیقاتی است

عقد قرارداد به منظور واگذاری خدمات و مدیریت خدمات در قالب واحدها و مراكز ارائه خدمات بهداشتی، درمانی و توانبخشی در قالب قوانین و مقررات مالی ، اداری و سازمانی دولت ودر چهارچوبهای تعریف شده آن امكان پذیر است. در حال حاضر، بهترین مرجع قانونی برای استناد به آن در عقد قراردادهای مربوط به ماده ۱۹۲ آئین نامه مالی معاملاتی دانشگاهها و موسسات آموزش عالی و تحقیقاتی است. لذا توصیه می گردد به منظور جلوگیری از هر گونه ضرر و خسران در منابع دولتی دفاتر حقوقی دانشگاهها و معاونین محترم پشتیبانی ضمن رعایت اصولی كه در ذیل تحت عنوان استانداردهای عقد قرارداد آمده است، توجه تام به طراحی قراردادها مطابق با آئین نامه نحوه انجام امور مالی و معاملاتی دانشگاهها و موسسات آموزش عالی و تحقیقاتی داشته باشند.

● تعریف قرارداد:

قرارداد موافقتنامه­ای است بین طرفین قرارداد (كارفرما و پیمانكار) كه آنها را متعهد می­كند به منظور دستیابی به اهداف توافق شده در قالب بودجه­ای معین و طی دوره زمانی مشخص، اقداماتی را به عمل آورند. همچنین، قرارداد مبنایی را برای پایش و ارزشیابی بوجود می­آورد. قرارداد مشخص می­كند كه پرداخت كننده یا كارفرما در قبال پرداخت مبلغ معینی می­تواند چه انتظاراتی از موسسه ارائه كننده خدمت یا پیمانكار داشته باشد و پیمانكار نیز چه خدمتی (نوع و حجم خدمت) را ارائه خواهد داد.

اهمیت قرارداد در ایــنست كه انتظارات طرفین قرارداد را به ­طور شفاف نشان می­دهد. همچنین، قرارداد مدركی كتبی است كه طرفین رابه رعایت مفاد موافقتنامه ملزم می­كند. بدیهی است كه قرارداد تحمیلی نتایج مطلوبی دربر نخواهد داشت.

از آنجایی كه خدمات سلامتی تنوع بسیار دارد كه هركدام دارای ویژگی خاص خود است، نمی­توان یك فرم یكسان برای همه خدمات سلامتی طراحی كرد ولی ساختار كلی یك قرارداد باید شامل بخشهای زیر باشد:

● ساختار كلی قرارداد:

▪ مقدمه قرارداد:

در مقدمه قرارداد موضوع و هدف از قرارداد و طرفین آن مشخص می­شوند. یعنی برای رسیدن به چه هدف یا هدفهایی قرار دارد منعقد می­گردد و دو طرف قرارداد برای دست یافتن به این اهداف چه كسانی هستند. نكته مهمی كه در مقدمه قرارداد باید مطرح گردد رفتار مورد انتظار دوطرف قرارداد است. نگرشها باید به این جهت باشد كه دوطرف قرارداد احتمال ریسك اجرای كار را بپذیرند و در چهارچوب قرارداد، فضای لازم برای نوآوری و ایجاد خلاقیت فراهم گردد. همچنین، مشكلات بالقوه­ای كه در طی زمان افزایش می­یابنــد مدیریت و چاره­اندیشی شوند. باید به قرارداد به عنوان ایجاد بخشی از یك فرهنگ مثبت كه اثربخش و حلال مشكلات است توجه كرد. چنانچه قراردادی به عنوان سند یكطرفه بكار آید، سبب ایجاد رفتاری خواهد شد كه مشكلات بالقوه به جای اینكه مدیریت شوند، مخفی گردند.

▪ موضوع قرارداد:

موضوع قرارداد باید طی یك جمله روشن بیان شود.

▪ اشخاص مسوول (طرفین قرارداد):

در متن قرارداد باید اشخاص حقیقی و یا حقوقی كه مسوولیت و تضمین كننده انجام تعهدات قرارداد هستند بروشنی معرفی و مشخص گردند.

▪ مدت قرارداد:

دوره زمانی كه در طی آن قرارداد اجرا خواهد شد، یكی دیگر از موارد مهمی است كه باید در متن قرارداد گنجانده شود. همچنین، احتمال دارد به منظور فراهم كردن رضایت از عملكرد طرفین در متن قرارداد، قبل از اجرای كار در مورد تمدید مدت زمان قرارداد، توافقاتی انجام گیرد.

▪ شرایط قرارداد:

وظایف طرفین قرارداد، حدود تصدی هریك از انها، شرایط فسخ قرارداد، ضمانتها، باید و نبایدها و چگونگی اقدامات طرفین تحت شرایط احتمالی باید دقیقاً در متن قرارداد جای گیرد.

▪ انواع خدمات كه ارائه خواهد شد

خلاصه­ای از خدمات سلامتی و یا عناوین آنها كه عرضه خواهد شد از دیگر موارد ضروریست كه درمتن قرارداد آورده می شود. (درصورت نیاز می­توان جزئیات خدمات را در پیوست قرارداد آورد).

▪ جمعیت تحت پوشش و گروههای هدف كه به خدمات دسترسی دارند

گروههای هدف استفاده­كننده از خدمات باید درمتن قرارداد تعریف و مشخص گردند.

▪ استانداردهای خدمت

خلاصه­ای از استانداردهای مورد نیاز برای عرضه خدمات از دیگر موارد ضروری در متن قرارداد است. (در صورت لزوم می­توان جزئیات دقیق استانداردهای خدمت را در پیوست گزارش آورد).

▪ اعتبارات و مبلغ قرارداد

خلاصه­ای از منابع مالی و اعتباری قابل دسترس برای عرضه كننده خدمات و مقدار آن باید در متن قرارداد لحاظ گردد (جزئیات دیگر و ملاحظات مالی بایدبصورت ضمیمه، پیوست گزارش باشد).

▪ نظام و شیوهٔ پرداخت:

آنچه باید در زمینه پرداخت وجه انجام گیرد و مقاطع زمانی مورد توافق برای پرداخت هزینه در متن قرارداد لحاظ می­گردد. به عنوان مثال توافق می­شود كه یك دوازدهم مبلغ سالانه قرارداد بصورت ماهانه پرداخت شود.

▪ پایش و گزارشات

بیان شیوه­های پایش و نظارت بر عرضه خدمات و مشخص نمودن اینكه چه كسی یا كسانی و چگونه عملكردها را مورد پایش و نظارت قرار می­دهند. همچنین، بیان چهارچوب و شیوه­های گزارش پیشرفت كار در صورت نیاز از دیگر نكات ضروری در متن قرارداد می­باشد.

▪ اصلاح و تغییر قرارداد:

یكی دیگر از نكات قرارداد، بند اصلاح و تغییرات مورد نیازیست كه براساس توافقات طرفین ضرورت دارد در متن قرارداد آورده شود.

▪ شیوه­های داوری در صورت وجود اختلاف

منظور اینست كه وقتی اختلافی وجود دارد كه قابل رفع توسط دو طرف قرارداد نیست و مساله باید به داوری و قضاوت ارجاع شود. شیوه­های داوری در شرایط قرارداد ذكر می­شود.

▪ ضوابط قانونی:

دو طرف قرارداد باید نسبت به ضوابط قانونی مربوط و سیاستهای كشور آگاهی داشته باشند و مطابق آن عمل كنند. بنابراین، مفاد قرارداد باید هیچگونه مغایرتی با قوانین و مقررات جاری كشور نداشته باشد.

▪ راز داری

یكی از موارد مهم قرارداد كه باید روی آن تاكید شود رعایت حق و حقوق بیماران و گیرندگان خدمت است همچنین، محرمانه بودن اسرار مراجعه كنندگان باید تضمین شود.

▪ امضاء طرفین قرارداد

حتماً قراردارد باید به امضاء طرفین رسیده و مهر گردد.

▪ ضمائم پیوست قرارداد:

در حالیكه محدودیتی درخصوص تعداد ضمائم قرارداد وجود ندارد ولی بهتر است قرارداد حداقل شامل پیوستهای زیر باشد:

ضمیمه ۱ ) شرح خدماتی كه باید عرضه شود (بسته خدمت) و قیمت خدمات

ضمیمه ۲) استانداردهای كیفیت خدمات

ضمیمه ۳) منابع مالی كه باید اختصاص یابد.

اطلاعات مورد نیاز و چهارچوبهای گزارش نیز می­تواند در صورت لزوم به عنوان یك ضمیمه مجزا پیوست باشد. دیگر امكانات شامل : قواعد ممیزی، پایش و نظارت و خدمات رسانی برای فعالیتهای علمی (چنانچه ارائه كننده خدمات در فعالیتهای آموزشی درگیر است) همچنین، در قرارداد بخش دولتی ممكن است این تمایل وجود داشته باشد تا ضمائمی شامل موارد زیر هم پیوست باشد:

▪ قواعد و برنامه­های سرمایه­گذاری،

▪ برنامه­های نیروی انسانی شامل توسعه و آموزش نیروی انسانی،

▪ اهداف و قواعد توسعه سازمانی .

نكته قابل توجه اینكه خریداران خدمات (واگذار كننده خدمات) باید از قرارداد به عنوان تلاشی در جهت مدیریت عملی ارائه كننده خدمات استفاده نمایند. به طور اساسی، یك قرارداد فقط به عنوان آنچــه كه باید انجام گیرد، در نظر گرفته می­شود. چگونگی انجام كار باید به عنوان مسوولیت عرضه­كننده خدمت شناخته شود.