منجی و منجی باوری در ادیان گوناگون

براساس آنچه از اسناد و منابع تاریخی برمی آید به تقریب در تمامی ادیان شناخته شده جهان به گونه ای باورمندی به منجی آخرالزمان وجود دارد

براساس آنچه از اسناد و منابع تاریخی برمی‌آید به تقریب در تمامی ادیان شناخته‌شده جهان به گونه‌ای باورمندی به منجی آخرالزمان وجود دارد.

آنچه هویدا می‌نماید، این مختصر را مجالی برای واکاوی موضوع منجی‌باوری در تمامی ادیان فراهم نیست، از این روی نگارنده، سودای کشیدن چنین کباده سنگین و سترگی به سر نداشته و تنها در پی آن خواهد بود که اندک شماری از ادیان معروف جهان (ابراهیمی و غیرابراهیمی) که منجی‌باوری جزیی بنیادین از سلسله اعتقادات آنها بوده است را معرفی نماید.

الف: مسیحیت: برابر با معتقدات آیین مسیح، فارقلیط، که به معنای شفاعت‌کننده، آرامش‌بخش و یاری‌رسان است، منجی نخستین است. او کسی است که پس از عیسی(ع) ظهور می‌یابد و عدل و دادگستری پیشه می‌سازد. البته امروزه مسیحیان بر آن باورند که این عیسی(ع) است که دگربار به جهان مادی باز خواهد گشت. بازگشت مسیح که با جلال و شکوه از ابرهای آسمان فرود می‌آید، منجر به تشکیل حکومتی الهی و جهانی لبریز از عدل می‌شود. بر این اساس، باور به ظهور منجی مختص به دین اسلام و مذهب تشیع نیست، بلکه باوری راستین است که بسیاری از ادیان دیگر نیز بدان مانوس هستند و در کامل‌ترین دین، این باور شفافیت یافته و به نحو و صحیح تبیین شده است و مصداق منجی که از پاک‌ترین خاندان است، معرفی شده است.

ب : آیین یهود: برابر با کتاب عهد عتیق، منجی آیین یهود، ماشیح نام دارد. ماشیح انسانی است که از جلوه و جبروت الهی برخوردار است. او دنیا را با نور خویش که جلوه‌ای از نور یهود است روشن خواهد نمود، ستمکاران را درمانده و زار خواهد ساخت، بر فقیر و ندار و مسکین کرم خواهد کرد و آفتاب عدل را بر سراسر دنیا خواهد تابانید.

ج: آیین زرتشت: به باور زرتشتیان در روزگار پس از زرتشت، در پایان هر هزاره یک منجی از نسل زرتشت ظهور خواهد نمود. پس از ظهور منجی‌های یکم و دوم در فاصله‌ زمانی ۳۰۰۰ سال پس از زرتشت، سوشیانت (مژده دهنده)‌ با آموزش‌های بخردانه خواهد آمد. با ظهور او واپسین نبرد میان خیر و شر رخ می‌دهد، ستاره دنباله‌دار موسوم به گوچهر با زمین برخورد می‌کند، زمین شعله‌ور می‌شود، تمامی معادن و فلزات گداخته و به مانند سیل جاری می‌شوند. تمامی آدمیان باید از آن سیل سوزان بگذرند و البته آن سیل برای نیکوکاران بسان شیر گرم و ملایم خواهد بود. سرانجام با پایمردی سوشیانت که نقطه اوج دلاوری‌های‌ مردانه و انسانی است، لشکریان اهریمن شکست می‌خورند، اهریمن برای همیشه در ظلمات فرو می‌رود، جهان از پیری و فرسودگی رها و مطهر و پاکیزه می‌شود و دوران فرشکرد (تصفیه و تجدید) فرا می‌رسد.

ه: هندوییسم: در کتاب‌هایی چون وشن جوک، دداتک، اوپانیشاد، باسک و... مشخصه‌های فراوانی برای منجی که مظهر ویشنو (یکی از خدایان هندوان) است، ذکر شده است. این دادگستر اسطوره‌ای، کالکی نام دارد. کالکی، کسی است که بزرگتر از او خلق نشده است. خداوند او را دوست دارد و از بندگان خاص خداست و نامش مبارک و فرخنده است.

کالکی هنگام ظهور بر اسبی سپید سوار است و شمشیری درخشان چون ستاره دنباله‌دار به دست دارد، بر ابرها سوار است، همه افراد پست را به هلاکت می‏رساند، زندگی نوینی را برپا می‌دارد، طهارت و پاکی را برمی‏گرداند و دین خدا را زنده می‌گرداند. شایسته است یاد شود از ابوریحان بیرونی که در کتاب، ماللهند، شرح مبسوطی درباره منجی هندوان ارائه داشته است.

د: بوداییسم: در الهیات بودایی، منجی را بودای پنجم می‌خوانند. او خواهد آمد تا همگان را نجات دهد و در دنیا آرامش برپای دارد. بایسته یادکرد است، اگرچه توجه بوداییسم بیشتر به وظایف و خلقیات فردی معطوف است، اما آرامش نهایی را منوط به خیزشی فراگیر و گسترده می‌داند. ماهیت این خیزش اصلاحی است و پس از گسترش دهشتناک خشونت و ستم شکل می‌گیرد. همزمان با این خیزش، رهبری پا به عرصه وجود می‌گذارد که منادی عدالت است، افکار و اعمالش شبیه بودای نخستین است و کمر همت بر دفع ستم و برپای داشتن بساط داد بربسته است. برپایه باورهای مذهبی بوداییان، هر فرد بودایی موظف است منتظر ظهور بودای پنجم باشد.

سورنا گیلانی