آش های ایرانی را از دست ندهید

با گرمی و اشتیاق فراوان به استقبال بهار رفتیم در دید و بازدیدهای نوروزی به دیدار اقوام و یاران دیرین شتافته و غم هایمان را فراموش کردیم خلق مان باز شد و اشتهایمان تحریک

با گرمی و اشتیاق فراوان به استقبال بهار رفتیم. در دید و بازدیدهای نوروزی به دیدار اقوام و یاران دیرین شتافته و غم‌هایمان را فراموش کردیم.

خلق‌مان باز شد و اشتهایمان تحریک! تنقلات و شیرینی‌های خوش ظاهر، اما جانکاه را دیدیم. خوردیم و اضافه وزن پیدا کردیم و یادمان رفت که این خوراکی‌ها سرشار از کالری، چربی‌های اشباع، شکر، نمک، مواد طعم‌دهنده، رنگ‌دهنده و افزودنی‌های مجاز و غیرمجاز است و نمی‌تواند پاسخی مثبت به نیاز سلول‌های بدنمان دهد.

پرفشاری خون، افزایش قند و چربی، اضافه‌وزن، یبوست، سستی و رخوت، بی‌تابی و آشفتگی، پیامدهای ناخوشایند مصرف شیرینی‌ها و آجیل‌هایی است که با ماهیت و خاصیت گرم خود بر شدت این عوارض افزوده و سلامت ما را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.

اما اینجاست که دانش تجربی مادربزرگ‌ها و سالخوردگان سرد و گرم چشیده روزگار ما که برآیند گفته‌های دانشمندان طب سنتی ایران است، به یاری نسل جوان آمده و با ارائه راهکارهای موثر تغذیه‌ای اثرات زیانبار و رنج‌آور خوراکی‌ها و تنقلات بی‌خاصیت را خنثی می‌کند.

در گذشته‌های نه‌چندان دور، مادربزرگ‌های ما در ایام عید و پس از آن، برای کاهش عوارض زیانبار ناشی از مصرف تنقلات نوروزی به طبخ انواعی از آش‌های خنک، ملین و مغزی می‌پرداختند.

آش جو، آش ماش، آش آلو، آش گوجه‌سبز، آش دوغ، آش تمبر هندی، آش قره‌قروت، آش انار و... ازجمله آش‌هایی است که نسل جوان باید باارزش تغذیه‌ای و خواص درمانی آنها آشنا شود و این دانش تغذیه‌ای فراموش شده را به نسل بعد انتقال دهد.

این آش‌ها از نظر طب سنتی به دلیل طبع خنکی که دارد، گرمی ناشی از مصرف آجیل و شیرینی را خنثی کرده، با لینت مزاج به دفع سموم و زواید بدن پرداخته، دستگاه گوارش را پاک کرده، به علت آنتی‌اکسیدان‌های فراوانی که در سبزی، غلات و حبوبات این آش‌ها وجود دارد، رادیکال‌های آزاد مضر بدن دفع و به سبب دارا بودن مواد فیبری به کاهش قند و چربی خون کمک کرده و با کنترل اشتها از پرخوری و اضافه وزن می‌کاهد.

● آش جو؛ کاهش‌دهنده قند خون

آش جو غذایی بسیار مقوی، کمی سنگین، خنک‌کننده، صفرابر، دافع تب‌های گرم، مولد خون پاک، مسکن فشار و پایین‌آورنده قند خون بوده و به دلیل دارا بودن ترکیبات هورمونی برای تقویت قوای جنسی بسیار نافع است. جو سرشار از آهن، کلسیم، منیزیم، فسفر، پتاسیم و ویتامین‌های گروه B است. خواص درمانی و غذایی جو بیشتر از گندم بوده و سبوس آن برای رفع یبوست بسیار مفید است.

آش جو به جهت ویتامین‌های گروه B تقویت‌کننده سیستم عصبی بوده، استرس و اضطراب را رفع می‌کند و اثر نیکویی در نشاط و شادابی فرد دارد و به سبب فسفر فراوان موجب تثبیت کلسیم و در نتیجه تسهیل استخوان‌سازی شده و مصرف آن برای کودکان بسیار مفید و ضروری است. این آش نرم‌کننده و ضدتورم دستگاه ادراری است و به ترشح صفرا کمک کرده و برای کاهش چربی خون مفید است. جو به دلیل آن که ساختمان اثری شبیه به انسولین دارد، قند خون را پایین آورده و مصرف آن به افراد دیابتی توصیه می‌شود.

● آش ماش؛ دفع‌کننده سموم بدن

آش ماش مهم‌ترین منبع تامین پروتئین گیاهی است. طبع سردی دارد و باعث لینت مزاج و رفع یبوست و پاکی معده و روده شده و مسکن درد بواسیر است.

ماش به دلیل پتاسیم بالا و ترکیبات موثره ضدسم با ازدیاد ادرار، سموم و نمک مازاد بدن را دفع می‌کند و از پرفشاری خون می‌کاهد. اسیدفولیک بالای آن برای پیشگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی موثر و منگنز و سلنیوم آن خاصیت آنتی‌اکسیدانی داشته و باعث انهدام رادیکال‌های مضر بدن شده و موجب پیشگیری از بیماری‌های مزمن می‌شود. این آش زود هضم بوده و نفاخ نیست.

فرد گرسنه را سریع سیر کرده و خاصیت چاق‌کنندگی زیادی ندارد. آش ماش برای ازدیاد شیر مادران شیرده نافع و برای کسانی که دچار ورم گلو و سرفه‌های ناشی از مصرف گرمی‌ها هستند، مفید است. این آش به دلیل پروتئین بالا، حاوی ترکیبات پورینی بوده و برای کسانی که اسید‌اوریک بالایی دارند و مبتلا به نقرس هستند، محدودیت مصرف دارد.

● آش گوجه سبز؛ کاهش‌دهنده چربی و فشار خون

گوجه سبز اولین میوه نوبر فصل بهار است و آش و خورش آن یکی از خوشمزه‌ترین غذاهایی است که اغلب خانم‌های اصیل ایرانی در این فصل آن را طبخ می‌کنند. این آش بی‌مثال بهاری طبع خنکی دارد و هرچه ترش‌تر باشد، خواص تغذیه‌ای و درمانی بیشتری دارد.

آش گوجه‌کاهنده موثر قند، چربی و پرفشاری خون است و با حذف رسوبات خون، از گرفتگی و التهاب عروق جلوگیری و با تعادل PH خون می‌تواند برای درمان حالت اسیدی خون مفید باشد. این آش ادرارآور خوبی است و اعمال کلیه‌ها را تنظیم و به دفع سنگ مثانه کمک می‌کند.

آش گوجه برای مبتلایان به نقرس و اسید اوریک بالا توصیه می‌شود. این آش به دلیل پتاسیم بالای گوجه سبز برای رفع گرفتگی ماهیچه‌ها بسیار نافع بوده و مولد خون پاک است و به سبب دارا بودن خاصیت ضدمیکروبی رفع‌کننده موثر اسهال‌های خونی است.

● آش آلو؛ جلادهنده کبد

این آش برای مبتلایان به سوءهاضمه بسیار مفید است. به دلیل طبع سردی که دارد، حرارت درونی بدن را التیام می‌دهد و مسکن حالت تهوع و سرگیجه ناشی از گرمی غذاهاست. آش آلو به سبب اسیدهای آلی فراوان، پادزهری برای سموم بدن است، بنابراین برای افرادی که کبد تنبلی دارند، بسیار نافع است.

این آش یبوست مزمن را رفع، خون را تصفیه، عطش را کنترل و خارش بدن را برطرف کرده و برای افرادی که دچار کم‌خونی، خستگی مفرط جسمی و ضعف اعصاب هستند، فوق‌العاده مفید است. خوردن این آش به بیماران روماتیسمی، افراد مبتلا به نقرس و تصلب شرایین توصیه می‌شود.

آش آلو برای رفع تخامه‌ای که پس از خوردن آجیل بخصوص تخمه در معده ایجاد می‌شود، موثر و پاک‌کننده خوب روده و معده است. بهتر است برای تهیه این آش از آلوهای کم شیرین استفاده کنید تا موجب افزایش قند خون نشود.

فاخره بهبهانی