توانمندسازی زنان در اقتصاد ایران سلامت چگونه باید زنان سرپرست خانوار را توانمند کرد

توانمندسازی زنان در اقتصاد ایران, یکی از مباحث نه چندان قدیمی است بحثی که در سال های طولانی جدی گرفته نشد و در سال های اخیر, کم کم اقدامات عملی را به خود دیده است
هر چند دیر, اما این اقدام ضروری نتوانسته شرایط را تغییر دهد و آمارها حکایت از رشد زنان سرپرست خانوار دارد ادعایی که با آمارها خود نمایی می کند و ضرورت کارهای جدی تر و همه جانبه را از سوی دولت, سازمان های مردم نهاد و حتی بخش های مختلف تجاری کشور در قالب مسئولیت های اجتماعی شرکت ها , تاکید می کند

آمارها چه می گویند؟

در این حوزه، نگاهی به آمارها حقایق را روشن تر می کند. بر اساس آمارهای رسمی و در آخرین سرشماری نفوس و مسکن سال 39،95 میلیون و 427 هزار نفر از کل جمعیت 79 میلیون و 926 هزار نفری ایران، زن هستند؛ سهم 49 درصدی از کل جمعیت کشور .حال اگر بدانیم 64.3 درصد زنان ایرانی، دارای همسر هستند و حدود 9.5 درصد زنان به دلیل فوت همسر یا طلاق، بدون همسر زندگی می کنند، آمارها هشدار برانگیز می شوند زیرا از این میزان، 7.3 درصد همسر خود را به علت فوت از دست داده و 2.2 درصد نیز از همسر خود طلاق گرفتند.طبق همین گزارش، 26.2 درصد از دختران نیز تاکنون ازدواج نکرده اند که بخشی از آن ها در گروه زنان سرپرست خانوار قرار می گیرند.روند رو به رشد این حوزه نیز، هشدارها را بیشتر می کند تا بدانیم چرا باید همه بخش ها در این حوزه فعال شوند.طبق آمار سال 85، زنانی که همسر خود را به دلیل فوت از دست داده اند،حدود 6.5 درصد بودند ودر سال 95 به 7.3 درصد رسیدند. زنانی که به واسطه طلاق، سرپرست خانوار شدند نیز، از 0.9 درصد سال 85 به 2.2 درصد در سال٩٥رسیده اند.

توانمندی زنان سرپرست خانوار؛ چگونه ؟

بر اساس این بررسی، بسیاری از این زنان فاقد مهارت و توانمندی لازم برای اداره زندگی و معیشت خود و خانواده شان هستند و این موضوع یعنی آن ها بیش از پیش آسیب پذیر خوهند بود و جامعه را با مشکلات بیشتر روبه رو می کند.در این میان ،کنترل آسیب های احتمالی ناشی از این شرایط، نیازمند سیاست هایی است که توانمندسازی، مهارت آموزی و در واقع آماده سازی این زنان را برای مدیریت اقتصادی و اجتماعی خود و خانواده شان ، در پی داشته باشد. علاوه بر نگاهی کلان به ابعاد مختلف این مساله که از سوی دولت و حاکمیت ضروری است، حضور و مشارکت همه بخش های اقتصادی نیز ضروری است.این همان نکته ایست که فعالان حوزه زنان و اقتصاد دانان بر آن تاکید دارند.

خودباوری در زنان ضروری است

فاطمه مقیمی، عضو هیات رییسه اتاق بازرگانی تهران که یکی از کارآفرینان برتر حوزه زنان است، در این خصوص معتقد است که باید فضا برای بزرگ تر شدن بخش خصوصی فراهم شود تا با بزرگ تر شدن حوزه اختیارات بخش خصوصی، بخشی از مسئولیت از گردن دولت برداشته شود.وی با تشریح یک راهکار عملی می گوید: برای توانمندکردن زنان سرپرست خانوار باید مسئولیت به عهده سازمان های مردم نهاد سپرده شود زیرا این سازمان ها با تمرکز و پیگیری بیشتر، مشکلات این قشر را بررسی خواهند کرد.وی با اشاره به ضرورت برنامه ریزی دقیقی برای استفاده از قابلیت های زنان افزود: افزایش سازمان های مردم نهاد باید در اولویت برنامه های دولت قرار گیرد؛ هرچند که در کشور، ما در سال های اخیر، تاکید زیادی بر ایجاد و توانمندسازی سازمان های مردم نهاد داشته ایم اما این نهادهای مدنی و اجتماعی هستند که باید برای توانمندسازی زنان سرپرست خانوار وارد میدان شوند. وی توانمند سازی را با آموزش اعتماد به نفس و خودباوری در این زنان، زمینه شروع کار دانست و گفت: تولید و مشارکت اقتصادی در مرحله بعدی قرار دارد .وی با اشاره به آمار فقر 30تا 50 درصدی بیشتردر خانواده های زن سرپرست ادامه داد: اقدامات باید به گونه ای باشد که زنان و مردان به یک اندازه از فرصت ها بهره مند شود که در این حوزه، نظام اقتصادی کشور باید حضور مستقل زنان در عرصه های تولید، آموزش و ... را مورد توجه قرار دهد.

توانمندسازی و آموزش توسط چه گروه هایی؟

حسین راغفر، اقتصاد دان و استاد دانشگاه الزهرا نیز در این حوزه با اشاره به مسئولیت دولت در حوزه فقر زدایی در همه اقشار جامعه و خاصه زنان سرپرست خانوار می گوید:اگرچه فقر از والدین به فرزندان ارث می رسد اما باید توجه کنیم که فقر، محصول شرایط اجتماعی است و دولت ها می توانند با اقدامات مداخله ای خود، مساله فقر را در جامعه حل کنند.وی با اشاره به اهمیت آموزش و توانمند سازی افزود: اولین و ابتدایی ترین اقدامی که دولت ها باید انجام دهند، از بین بردن شکاف آموزشی است؛ اگر نظام آموزشی، شرایط یکسانی را برای آموزش افراد به وجود آورد و آن ها را برای ورود به عرصه کار و تولید آماده کند، جامعه در بلند مدت با مشکل فقر مواجه نخواهد بود.وی با تاکید بر نقش مشارکت های اجتماعی و مسئولیت اجتماعی شرکت های اقتصادی و ایجاد کمپین های مرتبط مانند کمپین «هم_سایه_شو» که اخیرا فعالیت خود را آغاز کرده، توضیح داد: مسئولیت کمپین های اجتماعی بیش از آنکه از بین بردن فقر در این اقشار باشد، باعث آگاهی عمومی و توجه به مشکلات می شود. این کمپین ها برای حل مشکلات اجتماعی وارد میدان شده اند اما به عقیده من مهم ترین مسئولیت آن ها، ایجاد آگاهی در عموم مردم نسبت به شرایط اقشار خاص است. این آگاهی بخشی نه تنها جامعه را نسبت به این مشکلات و دغدغه ها حساس می کند بلکه اهرم فشاری برای دولت ها نیز به حساب می آید. جلب مشارکت مردمی توسط سازمان های مردم نهاد، می تواند در فقر زدایی نقش موثری داشته باشد.

آموزش مهارت؛چگونه و از چه زمانی؟

لیلا ارشد، مددکار اجتماعی و مدیر خانه خورشید نیز در این بخش، نظری تکمیلی دارد و معتقد است که وقتی زنان بدون برخورداری مهارت برای ادامه زندگی و کسب درآمد سرپرست خانوارشوند، تنها مشکلات اقتصادی ندارند و در ابعاد روانی نیز چالش خواهند داشت. او در حوزه روش های توانمند سازی نیز افزود: روند مهارت آموزی و توانمندسازی باید از سنین پایین به فرزندان به ویژه گروه های در معرض آسیب، آموزش داده شود تا در آینده با چالش های کمتری مواجه شوند. وی تاکید کرد: اگر از سنین کودکی به فرزندان به ویژه دختران آموزش های لازم داده شود، آن ها در آینده با برعهده گرفتن سرپرستی خانوار مشکلات کمتری را پیش روی خود خواهند داشت؛ از این رو این سیاست در قالب پیشگیری سطح اول می تواند از طریق مدارس و سیستم آموزش عالی به دختران و زنان آموزش داده شود.ارشد درباره حضور نهادهای اجتماعی و مدنی در این زمینه نیز با اشاره به فعالیت های گسترده در سال های اخیر گفت: این نهادها، کارهایی جدی را برای افزایش مهارت های اجتماعی و کاری زنان سرپرست خانواده و در معرض آسیب، انجام داده اند اما بدون شک در این زمینه باید یک اجماع همگانی برای توانمندسازی این گروه از زنان صورت گیرد. وی شکل گیری کمپین «هم_سایه_شو» را در راستای آموزش و کارآفرینی زنان سرپرست خانوار مفید دانست و ادامه داد:این اقدام در شرکت های تجاری می تواند منافع اجتماعی و اقتصادی بنگاه های اقتصادی را محقق کند زیرا آموزش به این زنان، یعنی افزایش کارایی اجتماعی و افزایش قدرت خرید همین خانوارها. کمپین ها می توانند بخشی از جامعه را برای اهدافی عالی در جامعه با خود همراه کنند و به این ترتیب در نقش آگاهی بخشی در جامعه عمل کنند.

قانون