کدام چانه ها جراحی می خواهند

گفت وگو با دکتر صدرا معتمد درباره پروتز چانه

«من خانمی ساکن شهرستان محمودآباد هستم که مدتی است به ‌دلیل عقب‌‌رفتگی چانه‌‌ام عمل جایگذاری پروتز چانه را انجام داده‌ام و بعد از من ۲ نفر از دختران جوان اقواممان هم این جراحی را انجام دادند، در صورتی که چانه‌شان مشکلی نداشت! خدا نکند کسی به دلیل مشکل یا بیماری یک عمل جراحی انجام دهد...

از فردا مد شده و همه گسیل می‌شوند و زیر تیغ می‌روند. اغلب دخترها بینی عمل کرده‌اند و حالا چانه! می‌خواستم در صورت امکان با اساتید دانشگاه گفت‌وگو کنید که چه کسانی به این جراحی نیاز دارند و اگر کسی چهره بدون اشکالی دارد و برای جلب?توجه این عمل را انجام دهد چه خطراتی متوجه او خواهد بود؟»

ایمیل «خانم مریم» بهانه?ای شد تا دوباره به یاد بیاوریم آمار جراحی بینی بالارفته و روزبه‌روز بیشتر می‌شود و متاسفانه این روزها شاهد افزایش آمار جراحی پروتز چانه هم هستیم که خود می‌تواند نشانه‌ای باشد برای بی‌هدف‌بودن برخی افراد از جراحی زیبایی. این‌گونه افراد هرچندوقت‌ یکبار برای رسیدن به احساس برتری و افزایش اعتماد‌به‌نفس، حاضرند هزینه‌های چندمیلیونی بپردازند و زیر چاقوی جراحی بروند. همیشه از خود می‌پرسم اگر این افراد ظاهربین تمام قسمت‌های بدنشان را عمل کردند و احساس تاییدشدن از جانب جامعه به آنها دست نداد، دست به چه کاری می‌زنند؟ با دکتر صدرا... معتمد، مدیرگروه جراحی پلاستیک دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به همین بهانه به گفت‌وگو نشستیم.

▪ معیار شما برای پذیرش یک بیمار جراحی پروتز چانه چیست؟

جراحی پروتز چانه از نظر درمانی برای کسانی انجام می‌شود که چانه عقب‌رفته‌ای دارند و بعد از این عمل، ابعاد اجزای صورتشان هماهنگ‌تر می‌شود. اولین قدم ما بررسی زوایای فکی و وضعیت قرارگیری دندان‌های بالا و پایین روی هم است. مثلا اگر دندان‌های فک پایین خیلی عقب‌تر از دندان‌های فک بالا باشد، جراحی پروتز چانه تاثیری روی وضعیت بیمار ندارد. اگر زاویه‌های مورد نظر ما در ناحیه فک مشکلی نداشتند، می‌توانیم کوچکی چانه را با روش‌های جایگذاری پروتز بر چانه بیمار جبران کنیم.

▪ جراحان پلاستیک برای بزرگ‌کردن چانه بیمار از چه موادی استفاده می‌کنند؟

ایمپلنت‌هایی با جنس سیلیکون یا مدپور.

▪ هر کدام از این ۲ جنس چه مزایا و معایبی دارند؟

ممکن است ایمپلنت‌های سیلیکونی بعد از جایگذاری در بدن دچار واکنش‌های شیمیایی شوند یا کمی حرکت کنند، اما مدپورها چسبندگی بهتری دارند، کمتر حرکت می‌‌کنند و به‌ندرت واکنش می‌دهند. اگرچه در قدیم ایمپلنت سیلیکونی کاربرد بیشتری داشت اما امروزه ایمپلنت‌های مدپور بیشتر مورد توجه هستند.

▪ آیا پروتز چانه با گذشت زمان تغییر شکل می‌دهد و بیمار نیاز به ترمیم یا جراحی مجدد دارد؟

همان‌طور که گفتم در گذشته جراحان از ایمپلمنت‌های سیلیکونی استفاده می‌کردند. این تغییرات مشهود بود زیرا سیلیکون در اثر فشارهای احتمالی به ناحیه از محل جایگذاری خود، سر می‌خورد اما انواع جدید ایمپلنت یا مدپور به ‌دلیل چسبندگی خوبی که با بافت بدن دارند معمولا از همان ابتدا که جراح توازن اولیه را برای ایمپلنت و صورت بیمار برقرار می‌کند، ایمپلنت از جای خود تکان نمی‌خورد. البته انتخاب اندازه ایمپلنت و نحوه پیچ‌گذاری‌های ظریف در ثابت ماندن این پروتز‌ها، اهمیت دارد و به تجربه و دانش جراح پلاستیک بستگی دارد.

▪ ممکن است ایمپلنت باعث عفونت ناحیه جایگذاری شود؟

در صورت استفاده از ایمپلنت‌های سیلیکونی، این امکان وجود دارد اما در انواع مدپور این احتمال کم است. البته این تذکر را هم می‌دهم که اگر جراح به هر دلیلی ایمپلنت مدپور را تثبیت نکرده باشد و لازم باشد با جراحی مجدد آن را جابجا کند، احتمال ایجاد چسبندگی در ناحیه بالا می‌رود.

▪ بیمار بهتر است در چه سنی برای انجام این جراحی مراجعه کند؟

بیمار کاندید جراحی ایمپلنت چانه باید رشد فکی کاملی داشته و به مرحله تثبیت وضعیت فکی رسیده باشد. حال اگر بیمار میانسال است و با توجه به اطلاع‌رسانی‌های گسترده امروزی به این جراحی علاقه‌مند شده اما نمی‌داند که از نظر سنی کاندید مناسبی هست یا خیر باید بگویم که ما جراحان برای این جراحی حد بالای سنی را نمی‌بینیم اما دقت می‌کنیم که بیمار در وضعیت مناسبی تصمیم به این جراحی گرفته و همسر او هم نسبت به این تصمیم راضی باشد. نکته دیگر اینکه ما گاهی راه‌‌حل‌های جایگزینی برای پروتز داریم مثلا نمایان‌تر کردن چانه به کمک جراحی. به‌عنوان جراح راه‌حل‌های بهتر را پیشنهاد می‌دهیم و اجازه می‌دهیم بیمار با دید وسیع‌تری تصمیم بگیرد. زیرا بسیاری از محققان و مولفان منابع جراحی پلاستیک، معتقدند شکل دادن به بافت‌های بدن بیمار بهتر از وارد کردن جسم خارجی به بدن اوست.

▪ به نظر شما چرا این روزها آمار جراحی پروتز چانه اینقدر بالارفته است؟

عمده‌ترین علت را می‌توان در تغییر ارزش‌های مورد توجه برخی افراد جامعه دانست. برخی مردم، این روزها تاییدشدن و مورد توجه قرار گرفتن را در داشتن چهره مد روز می‌دانند که ریشه‌یابی و تحلیل آن در این گفت‌وگو نمی‌گنجد. مورد دوم افزایش پزشکان معدودی است که با استفاده از خلأهای قانونی به حیطه‌کاری پزشکان فوق‌تخصص جراحی پلاستیک وارد شده‌اند. برای این گروه از پزشکان که تنها دوره چند جلسه‌ای ایمپلنت را گذرانده‌اند، بهترین و آسان‌ترین روش جلب بیمار این است که او را به گذاشتن پروتزی که شاید اصلا احتیاج نداشته باشد تشویق کنند. این افراد دانش کافی یک جراح فوق‌تخصص جراحی پلاستیک که راه‌های علمی اصلاح نواقص ظاهری بدن را می‌داند، ندارند. فرم دادن به اجزای بدن، علم تخصصی و تجربه لازم دارد و جراح باید بتواند ضمن ایجاد شکلی مناسب، سلامت اعصاب و دیگر بافت‌های ناحیه را حفظ کند.

▪ با توجه به ایمیلی که به دست ما رسیده است، اگر شخصی که فقط برای جلب توجه قصد این عمل را دارد به شما مراجعه کند چه مشاوره‌ای به او می‌دهید؟

ابتدا ارزیابی‌های علمی لازم را انجام می‌دهیم. اگر توازن‌های مورد تایید ما با این جراحی به هم بخورد، حتما به بیمار گوشزد می‌کنیم. اگر هم بیمار کاندید مناسبی باشد اما خواسته‌های او از این عمل علمی و منطقی نباشد، هرگز خلاف معیارهای جراحی پلاستیک عمل نخواهیم کرد. اگر فردی هم تنها برای جلب توجه خواستار این عمل است او را به روان‌شناس ارجاع خواهیم داد.

مهتاب کرلو