نقدنویسی مجازی

وبلاگ‌های با محتوای تخصصی نقد برنامه‌های رادیو و تلویزیون تا چه میزان کارشناسانه هستند؟ چه کارکردهایی دارند؟ آیا چنین وبلاگ‌هایی مصداق رسانه‌های انتقادی هستند یا خود …

وبلاگ‌های با محتوای تخصصی نقد برنامه‌های رادیو و تلویزیون تا چه میزان کارشناسانه هستند؟ چه کارکردهایی دارند؟ آیا چنین وبلاگ‌هایی مصداق رسانه‌های انتقادی هستند یا خود ممکن است اسباب استیلا یا حتی عوام‌گرایی رسانه‌ای باشند؟

کارکرد وبلاگ اساسا تامین فرصت و فضا برای اظهار عقیده است و از این رو، از وبلاگ به عنوان یکی از منابع قابل اتکا برای شناسایی نظرات افراد و گروه‌های مختلف یاد می‌شود.

این اظهارنظر چند ویژگی مهم دارد:

۱ـ چون صورت نوشتاری دارد باید موضوع آنقدر برای نویسنده اهمیت داشته باشد که نسبت به اظهار نظر در آن مورد با صرف وقت و انرژی اقدام کند.

۲ـ نگارش و انتشار آنها از مناسبات دست و پاگیر چاپ آزاد است، پس نه نگرانی درباره کمیت مطلب وجود دارد و نه کیفیت آن. به نوعی این وبلاگ‌ها بازتاب‌دهنده یا بیان‌کننده مواضع واقعی شخصی و حرفه‌ای صاحب وبلاگ هستند.

۳ـ این نوشته نه تنها در فضای مجازی در اختیار افراد مختلفی قرار می‌گیرد بلکه به وسیله آنها بازتوزیع شده یا بازبینی می‌شود و چون مسیر گردش این محتوا صرفا در اختیار تولیدکننده نیست، ممکن است معنا یا کارکرد آنها به صورت جزئی دگردیس یا به کلی دگرگون شود.

وقتی پای وبلاگ‌نویسی تخصصی با موضوع نقد دیگر رسانه‌ها در ایران (با تاکید و تمرکز بر صدا و سیما) در میان باشد، سه ویژگی فوق (یعنی نوشتاری بودن، آزاد بودن و بازتوزیع‌پذیر بودن) اهمیت و اثرگذاری خاصی پیدا می‌کنند:

الف: وبلاگ‌نویسان، چقدر، چگونه و چرا برنامه‌های صدا و سیما را رصد و نسبت به اظهارنظر درباره آنها اقدام می‌کنند؟

روی‌آوری به اینترنت ملغمه‌ای از اظهار نظرهای دقیق، موشکافانه، حاشیه‌ای وحتی مغرضانه را درباره رادیو و تلویزیون به دنبال داشته است. تا آنجا که برخی از این رسانه‌های شخصی به اصطلاح گاف‌های رادیو و تلویزیونی را با به اشتراک گذاشتن آن در صفحه رسانه‌های شخصی خود، با زیرنویس بدون شرح منتشر می‌کنند.

۲ـ ممکن است این وبلاگ‌ها متعلق به متخصصان نقد رسانه‌ای باشد که در اوقات فراغت خود با موشکافی بیشتر، نقدهایی در باب سپهر رسانه‌ای ایران می‌نویسند. البته در این میان هم هستند وبلاگ‌نویسانی که برنامه‌های رادیو و تلویزیون را مصرف نمی‌کنند و نقدهای کلی‌گویانه درباره آنها می‌نویسند.

به هرحال منظور از وبلاگ‌نویسی نقد رسانه‌ای، فعالیت مدنی شهروندانی است که شنونده رادیو و بیننده تلویزیون هستند و با هدفی غیر از تامین معاش، نسبت به اظهارنظر درباره محتواهای رادیو و تلویزیونی اقدام می‌کنند، چرا که تنها نسبت به آنچه می‌شنوند و می‌بینند حداقلی از حساسیت را دارند.

اگرچه این نویسندگان، تعهدی برای کارشناسانه نوشتن مطالب خود ندارند و از سوی دیگر نهادی هم توان و اختیار متعهدساختن این نویسندگان را نسبت به شاخص‌های حرفه‌ای وبلاگ‌نویسی یا موضع اجتماعی نقادانه انتشار محتوا ندارد، اما با توجه به این که اظهار نظرهای شخصی در فضای وب دامنه انتشار وسیع دارند تا جایی که در برخی موارد تعداد بازدیدکنندگان آنها از بعضی از روزنامه​های ​کشور هم بیشتر می‌شود، نباید اهمیت این اظهار نظرها و تاثیری را که در سپهر رسانه‌ای کشور و حتی افکار عمومی دارند، نادیده گرفت.

صدرا خسروی