پول شویی و گسترش فساد اداری

موضوع پول شویی از لحاظ واژه شناسی, اولین بار پس از رسوایی واتر گیت مطرح شد در حقیقت این پدیده اصولا همزمان با پیدایش پول و رواج نظام پایه پولی , مد نظر متفکران اقتصادی سیاسی قرار گرفته بود

موضوع پول شویی از لحاظ واژه شناسی، اولین بار پس از رسوایی "واتر گیت" مطرح شد. در حقیقت این پدیده اصولا" همزمان با پیدایش پول و رواج نظام پایه پولی ، مد نظر متفکران اقتصادی سیاسی قرار گرفته بود.

اما امروزه پول شویی به دلیل توسعه چشمگیر جرایم و اعمال خلاف در جهان، رشد بسیاری یافته است و به یکی ازمعضلات حاد اقتصاد جهانی تبدیل شده و اقتصاد جهانی را مورد تهدید قرار داده است. به طوری که سازمان بین المللی مبارزه با پول شویی(FATF) که شامل ۲۹ کشور به همراه اتحادیه اروپا و شورای همکاری خلیج فارس است، دستورالعملی را برای مبارزه با پول شویی تصویب و اعضا را به رعایت مفاد آن ملزم کرده است.

در تعریف می توان گفت که پول شویی یک فعالیت غیرقانونی است که در طی انجام آن، عواید و درآمدهای ناشی از اعمال خلاف قانون، مشروعیت می یابد. به عبارت دیگر پولهای کثیف ناشی از اعمال خلاف به پولهای تمیز تبدیل شده و در بدنه اقتصاد جایگزین می شود. همچنین پول شویان کسانی هستند که اعمال خلاف را انجام داده و پولهای ناشی از آن را تطهیر می کنند. درمتن کامل مقررات بانک مرکزی پولشویی اینگونه تعریف شده است:

۱) تحصیل و نگهداری یا استفاده از مالی که به طور مستقیم یا غیر مستقیم در نتیجه ارتکاب جرم حاصل شده است.

۲) معاونت با شخص یا اشخاص دیگر به منظور تبدیل یا انتقال مالی که به طور مستقیم یا غیرمستقیم درنتیجه ارتکاب جرم حاصل شده است.

پول شویی زمانی اتفاق می افتد که درآمد های کسب شده توجیه قانونی ندارد و برای اینکه از حالت غیرقانونی خارج شوند و حالت پولهای معمول را به خود بگیرند، به وسیله پول شویی تطهیر می شوند. البته پول شویی تقسیم بندی هایی دارد که به طور خلاصه به پول های کثیف، سیاه و خاکستری دسته بندی می شود

بررسی نظام اقتصادی کشورها نشان می دهد که هر چه از یک سیستم اقتصادی رقابتی متکی به مالکیت فردی دور شویم ، شرایط مناسب تری برای چنین اعمالی به وجود میآید. درواقع روند پول شویی و دلیل انجام آن بستگی به شرایط اقتصادی جامعه دارد. معمولا" در جوامع دیکتاتوری، سیاستمدارانی هستند که پولهای کثیف را بدست می آورند.

همچنین شفاف نبودن امورمالی و فقدان سیستم نظارتی قوی، مهمترین عامل برای رواج پول شویی است. در خصوص ورود اینگونه پولها باید گفت که فروش موادمخدر تامین کننده عمده منابع مالی است که از طریق پول شویی وارد چرخه اقتصادی می شود. علاوه برآن امروزه فروش غیرقانونی اسلحه، قاچاق انسان، فحشا، اختلاس و ارتشا فعالیتهای تروریستی و تقلبها در امور مالی (بازار سهام و سرمایه و...) مجرایی هستند که تامین کننده منابع و ثروت های غیرقانونی است که از طریق پول شویی به تطهیر پول می پردازند. به عقیده برخی کارشناسان هراندازه اقتصاد از شرایط رقابتی بیشتر فاصله بگیرد، بستر برای گسترش فعالیتهای پول شویی آماده تر و گسترده تر خواهد شد. بدین ترتیب کشورهای دارای بازارهای غیررسمی (اقتصاد زیرزمینی)، نظام اداری ناسالم و ناکارآمد، نظام مالی غیرشفاف و دستگاه های نظارتی ضعیف، استعداد بیشتری برای گسترش اقدامات پولشویی دارند. لذا می توان گفت که کشورهای جهان سوم و در حال توسعه بیشتر از کشورهای پیشرفته مستعد این پدیده هستند. در ایران نیز پولهای ناشی از رفتارهای مجرمانه ای نظیر فرار مالیاتی، ارتشا، اختلاس، قاچاق کالا و همچنین خرید و فروش مواد مخدر و موارد دیگری از این قبیل وجود دارد که به دلیل فقدان الزامات قانونی، به سادگی در قالب فعالیت های مالی و سرمایه گذاری تطهیر گشته و منشا اصلی آنها گم می شود.

از جمله مشکلاتی که پولشویی برای جامعه به وجود میآورد، گسترش فساد اداری و رشوه خواری و اختلاس، کاهش اشتغال مولد، اختلال در روند سرمایه گذاری، بی ثباتی و ناپایداری اقتصادی، رشد تورم و افزایش فاصله طبقاتی را می توان ذکر کرد همچنین عدم مبارزه با پولشویی موجب شیوع بیشتر جرایم شده و تمایل به سرمایه گذاری در فعالیتهای مولد را کاهش داده و موجب تضعیف بنیان های اقتصادی کشور می گردد.

نویسنده : داوود مرادی