ماندگارترین وزیر

در دو سال اول پیروزی انقلاب ۵۰ نفر, دوره نخست وزیری میرحسین موسوی ۶۱ نفر, دولت آیت الله هاشمی رفسنجانی ۴۳ نفر و دولت سیدمحمد خاتمی ۳۹ نفر سمت وزارت داشته اند تاكنون در دولت نهم نیز ۲۰ نفر در سمت وزیر فعالیت كرده یا می كنند

در دو سال اول پیروزی انقلاب ۵۰ نفر، دوره نخست‌وزیری میرحسین موسوی ۶۱ نفر، دولت آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی ۴۳ نفر و دولت سیدمحمد خاتمی ۳۹ نفر سمت وزارت داشته‌اند. تاكنون در دولت نهم نیز ۲۰ نفر در سمت وزیر فعالیت كرده یا می‌كنند.

در این میان اختصاص مدت زمان مناسب به مدیران شایسته برای انجام برنامه‌هایشان از مهم‌ترین وظایف مدیریتی است كه فرآیند شایسته‌سالاری را كه امروز مورد تاكید بسیاری از دولت‌هاست، تكمیل می‌كند. در ربع قرن گذشته به‌طور متوسط مدت تصدی هر وزیر در نظام جمهوری اسلامی ایران در حدود ۴۰ ماه بوده، این درحالی است كه اعداد مربوط به دوره ماندگاری تا حدود زیادی از تغییرات شدید ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی و شرایط خاص و تثبیت نشده و همچنین دوران جنگ تحمیلی ۸ ساله، تاثیر پذیرفته و متوسط كل را كاهش داده است.

در این میان، دوره ماندگاری وزرای صنایع و معادن با ۶۷ ماه بیشترین و وزرای امور اقتصادی و دارایی با حدود دو سال كمترین است. بعد از گذران تغییرات مرحله دوساله اولیه پیروزی انقلاب اسلامی، سه دولت هر یك در حدود ۸ سال بر روی كار بوده‌اند. طی ۱۷ سال گذشته، وزارت امور خارجه با ۱۴۲ماه در صدر و وزارتخانه‌های نفت و نیرو به ترتیب با ۱۱۸ و ۱۰۱ ماه در رده‌های بعدی قرار دارند. همچنین وزارتخانه‌های بهداشت و درمان، كشور و امور اقتصادی و دارایی به ترتیب با طول عمر مدیریت ۳۹ماه، ۳۸ماه و ۳۲ماه كم‌ترین رده‌ها را به خود اختصاص داده‌اند. نكته حائز اهمیت این است كه وزارت امور خارجه از سال ۱۳۶۰ تاكنون فقط ۳ وزیر داشته است. نرخ بی‌ثباتی روی دیگر سكه دوره ماندگاری است و از تقسیم تعداد افراد در یك سمت بر بازه زمانی مورد بررسی در آن سمت حاصل می‌شود. در این میان، وزارتخانه‌های امور اقتصادی و دارایی، كشور و علوم به ترتیب با ۵۲، ۴۸ و ۴۰ درصد بالاترین عدم ثبات‌ها و وزارت صنایع و معادن با ۱۸ درصد كمترین را دارا بوده‌اند. البته اعداد فوق به این معنا هستند كه به عنوان نمونه در مورد وزارت امور اقتصادی و دارایی عدد ۵۲ درصد بیانگر آن است كه در ۲۷ سال گذشته ۱۳نفر پست وزارت داشته‌اند و تقریباً هر دو سال یك وزیر عوض شده‌اند.

در دو سال اول بعد از انقلاب با توجه به شرایط خاص، نامشخص بودن بسیاری از قوانین و مقررات، تعدد رویكردها و تعویض دولت‌ها ثبات مدیران در حدود یك‌سال است یعنی حداكثر مدت وزارت اندكی بیش از یك سال بوده است. در دوره دوم كه تا انتهای جنگ و در دولت میرحسین موسوی است، این شاخص در حدود ۴۵ ماه است یعنی افرادی كه در این دوره وزارت را تجربه كرده اند، به طور متوسط ۴۵ ماه وزیر بوده‌اند. در دوره سوم، ثبات بیش از دوره‌های دیگر است و وزرا بیشتر از ۶۹ ماه عمر كرده‌اند. در دوران ریاست جمهوری خاتمی به‌طور متوسط دوره ماندگاری مدیران حدود ۵۶ ماه بوده است.

البته متوسط ماندگاری وزرا در دولت نهم را می‌توان پس از ۴سال فعالیت به طور دقیق اعلام كرد. در عین حال، در دو سال اخیر ۵ وزیر كابینه دولت نهم تغییر كرده‌اند. ظرف ۲۷ سال اخیر، علی‌اكبر ولایتی در وزارت امورخارجه با ۱۹۰ماه خدمت، ماندگارترین وزیر در یك وزارتخانه بوده كه از سال ۱۳۶۰ تا نیمه ۱۳۷۶ متصدی این وزارتخانه بوده است. همچنین بیژن نامدارزنگنه با خدمت در وزارتخانه‌های جهادسازندگی، نیرو و نفت ماندگارترین وزیر در دولت‌ها با بیش از ۲۰ سال وزارت است. از سوی دیگر بنی‌صدر و شهید تندگویان به ترتیب در وزارتخانه‌های امور خارجه و نفت هریك با مدت وزارت یك ماه كمترین دوره ماندگاری در بین وزیران را داشته‌اند. تغییرات در سطح وزرا در كابینه دكتر محمود احمدی‌نژاد با تغییر پرویز كاظمی و محمد ناظمی اردكانی وزرای رفاه و تعاون شروع شده و پس از كنار رفتن فرهاد رهبر از سمت رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، نوبت به علیرضا طهماسبی، وزیر صنایع و معادن و سید كاظم وزیری‌هامانه، وزیر نفت رسید. گفتنی است، با درگذشت ناگهانی جمال كریمی‌راد، وزیر فقید دادگستری، غلامحسین الهام جایگزین وی شده است.

منبع: مهر